سزاموئیدیت بیماری شایع در کف پا

سزاموئید مهم ترین مفصل شست پا است که داخل توپ پا می باشد.

 

دو استخوان سزاموئید یا کنجدی، در توپ پا و زیر مفصل شست پا قرار دارند.

 

این استخوان ها قدرت نفوذ تاندون را افزیش می دهند و شست پا را تنظیم می کنند.

 

عضلاتی، شست پا را به طرف پایین خم می کنند و از زیر مفصل شست پا می گذرند و از بالای برآمدگی استخوان های سزاموئید عبور می کنند.

 

این برآمدگی باعث می شود شست پا به طرف پایین خم شود و به این عضلات قدرت می دهد.

سزاموئید فشار حاصل از ایستادن و یا راه رفتن را از بین می برد و باعث مقاومت در بافت نرم زیر مفصل شست می گردد.

 

همچنین سزاموئیدها وزن اولین استخوانی که با شست در تماس است را تحمل می کنند و این وزن را بر توپ پا می گذارند.

برخی مواقع، درد سزاموئید به علت بافت زیاد پایین مفصل شست پا ایجاد می شود، مانند میخچه

 

علل درد سزاموئید

هنگامی که بافت اطراف استخوان های سزاموئید ملتهب می شوند به نام سزاموئیدیت خوانده می شود.

 

- غالبا سزاموئیدیت در اثر حرکات تکراری و مداوم شست پا مانند دویدن ایجاد می شود.

 

- هنگامی که روی زمین می افتید و بر روی توپ پا فشار می آید، شکستگی سزاموئید بوجود می آید. ورزشکاران اغلب از این شکستگی رنج می برند.

 

- استخوان های سزاموئید، با کمک مفصل استخوان، شست پا را حرکت می دهند. این مفصل هم می تواند آرتریت را بوجود آورد. در افرادی که دارای قوس زیاد پا هستند، آرتریت یک مشکل است. قوس زیاد پا و باعث فشار بر سزاموئید می گردد.

 

- در برخی موارد، استخوان های سزاموئید دچار کاهش ذخیره خون می گردند که به نام استئوکندریت می خوانند. استئوکندریت باعث می گردد قسمتی از استخوان بمیرد. بدن برای درمان آن منطقه، کلسیم زیادی را در اطراف آن جمع می کند.

 

- برخی مواقع، درد سزاموئید به علت بافت زیاد پایین مفصل شست پا ایجاد می شود، مانند میخچه.

 

 

انواع آسیب سزاموئید

1. پوشاندن شست ( Turf toe)

نوعی آسیب بافت نرم اطراف مفصل شست پا می باشد.

هنگامی که مفصل شست پا از محدوده حرکات خود فراتر برود، این آسیب ایجاد می شود.

این آسیب موجب درد شدید و ناگهانی و ورم می شود.

معمولا این آسیب در تمام مفصل شست پا اثر می گذارد و حرکت شست را محدود می کند.

این آسیب ممکن است در اثر آسیب بافت اطرافی که متصل به سزاموئید است و یا در اثر شکستگی سزاموئید رخ دهد.

برخی مواقع در زمانی که آسیب رخ می دهد، صدای تق کردن را می شنوید.

 

2- شکستگی سزاموئید

استخوان های سزاموئید می توانند به صورت حاد و یا مزمن بشکنند.

 

- شکستگی حاد در اثر ضربه مستقیم و یا ضربه به استخوان رخ می دهد. این ضربه باعث درد ناگهانی و ورم در قسمت شکستگی می شود، اما معمولا ورم در تمام مفصل شست پا دیده نمی شود.

 

- شکستگی مزمن (شکستگی فشاری) که بر اثر فشار مداوم و یا استفاده بیش از حد ایجاد می شود.

این شکستگی، درد طولانی مدت در توپ پا (زیر مفصل شست پا) ایجاد می کند.

این درد می رود و می آید و با فعالیت تشدید می شود و با استراحت تسکین می یابد.

برخی موارد، برای کاهش درد و التهاب، داروی کورتیزون در مفصل تزریق می شود

 

3- سزاموئیدیت

این آسیب شامل التهاب استخوان های سزاموئید و تاندون های استخوان ها می باشد.

سزاموئیدیت در اثر افزایش فشار بر سزاموئید بوجود می آید.

غالبا سزاموئیدیت همراه با درد طولانی مدت و مبهم در زیر مفصل شست پا می باشد.

این درد می رود و می آید. با کفش ها و یا فعالیت های خاص این آسیب رخ می دهد.

 

افراد در معرض خطر سزاموئیدیت

سزاموئیدیت به تدریج بروز می کند، در ابتدا یک درد خفیف می باشد که به تدریج تبدیل به ضربان های شدید می شود.

- افرادی که در فعالیت ها و ورزش های تکراری شرکت می کنند.

- افرادی که بر محل توپ پا فشار بیش از اندازه وارد می کنند، از قبیل: دونده ها، بسکتبالیست ها، فوتبالیست ها، تنیس بازها.

- افرادی که یک مسافت کوتاه را در زمان کمی می دوند و یا حتی راه می روند.

- افرادی با قوس پای زیاد و استخوانی.

- افرادی که دائما بر توپ پا فشار وارد می کنند.

- زنانی که کفش هایی با پاشنه خیلی بلند می پوشند.

 

تشخیص سزاموئیدیت

جراح پا، پای بیمار و مفصل شست پا را معاینه می کند.

جراح، شست پا را فشار می دهد و آن را به سمت بالا و پایین می برد و ممکن است بیمار را در حال راه رفتن بررسی کند و کفش بیمار را ارزیابی کند.

تصویربرداری با اشعه X و در برخی موارد، مطالعات تصویربرداری پیشرفته ممکن است از بیمار خواسته شود.

 

 

درمان سزاموئیدیت

1- قرار دادن پد و یا بستن محل درد: پد مخصوص درد سزاموئید را در داخل کفش در محل ملتهب شده قرار دهید و یا ممکن است شست پایتان را برای تسکین، ببندید.

 

2- حرکت ندادن پا: پا را ممکن است گچ بگیرند و یا از عصای زیر بغل برای جلوگیری از فشار وزن بدن بر پا استفاده کنند.

 

3- داروهای خوراکی: داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب مانند ایبوپروفن در برخی مواقع به کاهش درد و التهاب کمک می کند.

 

4- درمان های فیزیکی: شامل ورزش های افزایش دهنده حرکت، تقویتی و هماهنگی و درمان با اولتراسوند می باشد.

5- تزریق استروئید: در برخی موارد، برای کاهش درد و التهاب، داروی کورتیزون در مفصل تزریق می شود.

 

6- دستگاه ارتوتیک: دستگاه ارتوتیک مخصوص برای کفش ممکن است برای طولانی مدت تجویز شود و برای متعادل کردن فشار بر توپ پا استفاده می شود.

در مواردی که بیمار دچار سزاموئیدیت شدید باشد و یا استخوان های اسموئید شکسته باشد، به مدت 2 تا 6 هفته باید از واکر استفاده کرد.

 

7- جراحی: اگر درمان های بالا برای درد سزاموئید مفید واقع نشود، جراحی لازم می شود.

در موارد شدید و یا شکستگی سزاموئید، برای از بین بردن تخریب و یا شکستگی استخوان سزاموئید جراحی لازم می باشد.

در برخی موارد، به علت کاهش ذخیره خون، تاخیر در بهبودی وجود دارد و یا اصلا بهبود نمی یابد، پس جراحی ضروری می باشد.

درمان بی اشتهایی کودکان

گاه اصرار والدين و امتناع کودک کار را به جاي باريک مي کشاند و بي اشتهايي به يک مساله بغرنج در روابط آنان تبديل مي شود؛ غافل از اين که بي اشتهايي دليلي دارد که بايد در پي رفع آن بود.

بي اشتهايي يا لجبازي؟!

گاهي غذانخوردن از بي اشتهايي نيست، بلکه از لجبازي  کودک ناشي مي شود. کودکان بويژه در سه تا شش سالگي از توجه والدين نسبت به تغذيه خود آگاهند و گاه آن را به ابزاري براي لجبازي، مقاومت و گرفتن امتياز تبديل مي کنند.

اين کار اگر به عادتي دائمي تبديل نشود براي کودکان، مشکل سوءتغذيه ايجاد نخواهد کرد، چون بالاخره امتناع کودک حدي دارد و اشتهايش بر لجبازي مي چربد.

تغذيه سالم

عادات غذايي کودکان از هشت ماهگي شکل مي گيرد و پس از آن غذاخوردن با خلق و خو، روابط و رفتارهاي کودک پيوند مي خورد. به اين معنا که از آنها تاثير مي پذيرد و براي مثال ممکن است به دليل لجبازي يک غذا يا خوراکي خاص را نخورد.

بالطبع رفتارهاي والدين بويژه مادران در اوايل دوره شکل گيري عادات تغذيه اي کودک در نحوه تغذيه وي در سال هاي بعد موثر است.

برخي کودکان تا نوجواني ياد نمي گيرند که سر ميز يا سفره بنشينند و غذا بخورند و معلوم است که مانند تمام​ ناهنجاري هاي رفتاري کودکان در اين باره هم بايد والدين را مقصر دانست!

متخصصان تغذيه معتقدند:کودکان نبايد تا پيش از 2 سالگي طعم نمک را بچشند. پس از آن نيز بايد همواره غذاهاي کم نمک بخورند. عادت کردن به نمک و مصرف آن علاوه بر تغيير ذائقه کودک، مشکلات جسمي و احتمال ابتلا به بيماري هايي نظير فشار خون را در آنها (در آينده) افزايش مي دهد.

پس از نمک انواع تنقلات متهم رديف بعدي هستند. تنقلات شور، ترش و شيرين، چرب و پرادويه و افزودني هاي مجاز و غيرمجاز نظير ذرت بو داده، پفک، چيپس، بستني، بيسکويت، شکلات، کاکائو و... نه تنها سلامت کودک را به خطر مي انداز​د، بلکه اشتهاي وي را به قول معروف کور مي کند.

کودکان هنگام گرسنگي براي مصرف تنقلات تمايل شديد نشان مي دهند و اگر اين خوراکي ها در دسترس باشند يا والدين در مقابل اصرار آنها بالاخره تسليم شوند تنقلات را با اشتها مي خورند و از وعده غذايي اصلي بازمي مانند.

انواع تنقلات برخلاف تصور برخي والدين ارزش تغذيه اي خاص ندارند و در تقابل به دليل استفاده از مواد شيميايي، نگهدارنده ها، طعم دهنده هاي مصنوعي و ... مضرند.

بدتر اين که برخي والدين تنقلات بويژه بيسکويت و کيک و کلوچه را جايگزين وعده اصلي غذايي مي پندارند و از اين طريق خود را از طبخ غذا براي کودک يا خوراندن غذا به وي معاف مي کنند.

بسياري نيز در برابر اصرارهاي کودک براي مصرف تنقلات هيچ تفاوتي نشان نمي دهند يا شايد چون کودک شان را دوست دارند نمي خواهند او را از آنچه دوست دارد و قابل خريداري است محروم بکنند.

گروهي از والدين هم هستند که مصرف تنقلات براي فرزندشان را مايه پزدادن مي دانند و دوست ندارند پسر همسايه پفک بخورد و فرزندشان به دست او نگاه کند و حسرت بخورد!

نکات مهم

بي اشتهايي دائمي کودکان و امتناع از خوردن وعده هاي اصلي غذايي با مشکلات رفتاري والدين نسبت به کودک ارتباط مستقيم دارند.

مهم ترين توصيه هاي متخصصان علوم تربيتي به والدين براي مقابله با بي اشتهايي و عادات تغذيه اي نادرست کودکان عبارتند از:

ـ ماست کم چرب،  سبزيجات تازه، ميوه ها و انواع سالاد به افزايش اشتهاي کودک کمک مي کند. در مقابل انواع سس ها، نوشابه هاي گازدار، خوراکي هاي چرب و تنقلات از اشتهاي کودک مي کاهد.

ـ از خوراندن انواع تنقلات به کودکان حداقل يک ساعت پيش از وعده غذايي اصلي خودداري کنيد.

ـ  کودک را عادت ندهيد​ يک نوع غذاي مخصوص به خود را در وعده اصلي بخورد. از همان غذايي که براي اعضاي خانواده پخته ايد به او بخورانيد مگر اين که از غذايي واقعا بدش بيايد.

ـ اجازه ندهيد کودکان انواع فست فودها را به عنوان وعده غذايي اصلي بخورند. مصرف ساندويچ، پيتزا، همبرگر و... بايد به يک يا دو وعده در هفته محدود شود.

ـ به سليقه کودک در غذا خوردن توجه کنيد. اگر غذايي را دوست دارد و با لذت مي خورد در وعده هاي بيشتري برايش بپزيد. قاشق، چنگال، بشقاب و حتي وسايل مرتبط با سفره يا ميز غذا را با سليقه وي تهيه کنيد.

ـ اگر بي دليل از خوردن غذا امتناع مي کند يا لج کرده است زياد اصرار نکنيد که غذايش را بخورد. فقط کافي است به او بگوييد هر وقت گرسنه شد مي تواند غذايش را بخورد.

ـ کودکان بهانه گير را در تهيه مواد اوليه غذا و پخت آن مشارکت دهيد. اگر کودک در پخت غذا مشارکت داشته باشد براي خوردن آن انگيزه و تمايل بيشتري خواهد داشت. چيدن ميز يا سفره نيز گزينه خوبي است.

ـ طوري رفتار نکنيد که انگار غذا خوردن يا نخوردن کودک براي شما امري حياتي است.

ـ هنگام غذا خوردن محيط آرامي فراهم کنيد که عاري از تنش، دعوا و بدگويي باشد.

ـ آداب غذا خوردن براي مثال شستن دست ها، نشستن کنار ساير اعضاي خانواده و... را به کودک ​ تذکر بدهيد تا بداند​ موظف است اين آداب را رعايت کند. کودکان از اين آداب استقبال مي کنند و آن را به مثابه يک بازي محبت آميز با اعضاي خانواده و نشانه صميميت و همبستگي با کساني تلقي مي کنند که دوستشان دارند.

ـ ساعات مشخصي براي تناول ناهار و شام خانواده در نظر بگيريد تا کودک بداند وقت غذا خوردن چه زماني است.

ـ کودک را مجبور نکنيد بيش از اندازه اي که ميل دارد غذا بخورد. احساس بدي که از پر بودن بيش از حد معده ناشي مي شود مي تواند براي وي نوعي مقاومت رواني در مقابل غذا خوردن بويژه در حضور والدين ايجاد کند.

ـ لازم نيست کودک زياد غذا بخورد. اگر از نيازهاي تغذيه اي کودک آگاهي داشته باشيد مي توانيد با مقدار کمتر غذاها، پروتئين، کلسيم، آهن و ساير املاح و ويتامين ها را به بدن وي برسانيد.

چند واکنش یک نوزاد سالم و طبیعی

این واکنش ها به طور طبیعی در بدو تولد وجود دارند و کودک را از بسیاری خطرات محفاظت می کنند، اما به تدریج با بزرگ شدن نوزاد و عدم احتیاج به این واکنش ها در طول سه تا 12 ماهگی، این واکنش ها به تدریج از بین می روند.

 

این واکنش ها برای بقای نوزاد ضروری هستند. در واقع این ها، واکنش های غریزی هستند که به صورت غیر ارادی انجام می گیرند، مانند مکیدن، چشمک زدن و ... .

 

نوزادان سالم و طبیعی بعد از تولد، قادر به انجام واکنش های زیر می باشند :

 

1- واکنش از جا پریدن (THE MORO REFLEX)

زمانی اتفاق می افتد که یک نوزاد در وضعیت خوابیده قرار گرفته باشد و یک صدای بلند و ناگهانی شنیده شود. نوزاد در این هنگام، به صدا، واکنش سریع و ناگهانی نشان می دهد و سر خود را به سمت عقب می برد و و دست هایش را به دو طرف می کشد.

این واکنش حدود ماه سوم تا ششم از بین می رود. هر گونه ناهماهنگی در انجام این واکنش، نوعی اختلال محسوب می شود .

عدم بروز این واکنش در نوزاد به منزله آسیب های عصبی در او می باشد.

این واکنش در بدو تولد توسط پزشک و یا کارشناس شنوایی سنجی بررسی می شود و در صورت وجود اختلال در این واکنش، به والدین کودک اعلام می شود تا بررسی های بیشتر جهت تشخیص قطعی برای نوزاد انجام گیرد .

 

 

2- واکنش مکیدن  (SUCKING REFLEX)

هنگامی که چیزی داخل دهان نوزاد قرار داده شود (انگشت دست یا پستانک و یا سینه مادر) واکنش مکیدن شروع می شود و نوزاد با قدرت تمام شروع به مکیدن می کند، طوری که مکیدن او با بلعیدن شیر هماهنگ شده است.

 

این واکنش تا ماه سوم و چهارم ادامه پیدا می کند و از آن به بعد، از بین می رود.

 

 

3- واکنش پلک زدن: هنگامی که نوری به طور مستقیم به چشم نوزاد تابیده شود، نوزاد باید بلافاصله چشمک بزند و نسبت به نور واکنش نشان دهد.

این واکنش ها همگی بعد از تولد نوزاد سالم و طبیعی وجود دارند و به تدریج در طی سال اول زندگی نوزاد از بین می روند

 

این واکنش نباید از بین برود و باید برای همیشه فعال بماند .

 

4- واکنش گالانت  (GALANT REFLEX)

هنگامی که نوزاد را به روی شکم بخوابانید و با استفاده از انگشت دست، به آرامی بر روی پشت کودک (از قسمت سر تا باسن نوزاد) ضربه بزنید، نوزاد باید به سمت محلی که ضربه زده اید، واکنش نشان دهد و خم شود. این واکنش در طی ماه اول تا سوم از بین می رود .

 

 

5- واکنش مردمک (PUPILLARY REFLEX)

هنگامی که نوزاد را از مکانی تاریک به یک مکان روشن می برید، باید نسبت به این تغییر وضعیت عکس العمل نشان دهد و مردمک های چشمش تنگ شود. هر دو مردمک باید به یک اندازه تنگ شوند. این واکنش نباید از بین برود .

 

6- واکنش در جا گام برداشتن (STEPPING REFLEX)

هنگامی که نوزاد را راست نگه دارید، اگر پای نوزاد با سطح صافی (مثل زمین) تماس داشته باشد، او حرکاتی شبیه به گام برداشتن از خود نشان می دهد.

این واکنش در 3 تا 4 ماهگی ناپدید می شود، ولی در حدود 10 تا 15 ماهگی به صورت حرکات ارادی در کودک به وجود می آید تا کودک بتواند راه رفتن را آغاز کند .

 

 

7- واکنش بابینسکی یا واکنش کف پا (BABINISKY REFLEX) 

واکنش بابینسکی یکی از نشانه های مهم سلامت نوزاد می باشد. این واکنش به صورت خم شدن انگشت شست پا به طرف بالا و باز شدن انگشتان از یکدیگر، هنگام تحریک کف پا می باشد.

این واکنش از ماه ششم تا نهم از بین می رود.

وجود این واکنش بعد از دو سالگی نوعی اختلال محسوب می شود.

امروزه پزشکان واکنش بابینسکی را به عنوان حرکت رو به بالای شست پا می دانند.

 

8- واکنش چنگ زدن (GRASPING REFLEX)

هنگامی که شیئی (مثلا انگشت مادر) را در کف دست نوزاد قرار می دهیم، نوزاد شروع به گرفتن آن شی می کند. این واکنش در مورد انگشتان پا هم صدق می کند، طوری که با قرار دادن شیئی روی انگشتان پای نوزاد، انگشتان او به سمت پایین خم می شوند و سعی در گرفتن آن شی دارند.

این واکنش برای انگشتان دست در حدود ماه ششم از بین می رود و برای انگشتان پا، در حدود ماه نهم تا دهم از بین می رود .

 

 

9- واکنش جستجو یا ردیابی (ROOTING REFLEX)

هنگامی که با انگشت گونه نوزاد و یا گوشه دهان او را تحریک می کنیم، پاسخ نوزاد به این تحریک، چرخاندن سر به سمت محرک و باز کردن دهان به دنبال محرک می باشد.

این واکنش برای یافتن سینه مادر می باشد و معمولا در ماه سوم و یا چهارم از بین می رود .

 

10- واکنش نامتقارن تونیک گردن (TONIC NECK REFLEX)

هنگامی که سر نوزاد به یک سمت خم می شود، دست و پا به سمت مقابل خم می شوند. این وضعیت مانند حرکت شمشیر باز می باشد.

این واکنش باید در سن شش ماهگی از بین برود و اگر باقی بماند، نوزاد قادر به کنترل وزن خود نمی باشد و توانایی راست کردن دست خود و کشیدن پاهای خود به حالت خزیدن را ندارد، به عبارت دیگر چنانچه سر نوزادی را که به پشت خوابیده، به طور ناگهانی به یک طرف برگردانیم، نوزاد دست و پای سمت چرخش را کاملا باز کرده و دست وپای سمت مقابل را جمع می کند.

این واکنش در سن 5 تا 6 ماهگی از بین می رود.

 

تذکر

این واکنش ها همگی بعد از تولد نوزاد سالم و طبیعی وجود دارند و به تدریج در طی سال اول زندگی نوزاد از بین می روند.

این واکنش ها توسط ساقه مغز کنترل می شوند و کاملا غیر ارادی می باشند .

 

علائم نوزاد سالم

ابعاد طبيعي نوزاد :

وزن نوزاد بطور طبيعي مي تواند 5/2 تا 4 كيلوگرم باشد كه البته بطور متوسط وزن نوزاد معمولاً 3 تا 5/3 كيلوگرم مي باشد.نوزادي كه با وزن كمتر از 5/2 كيلوگرم به دنيا مي آيد كم وزن ناميده مي شود.قد نوزاد به طور متوسط 49 تا 51 سانتي متر و دورسر طبيعي نوزاد حدود 32 تا 35 سانتي متر مي باشد.

سر نوزاد :

گاهي ممكن است سر نوزاد كاملاً گرد نباشد و كشيده تر از حد معمول باشد كه علت آن ممكن است فشار بيش از حد سر در هنگام زايمان طولاني باشد كه در طي چند هفته اول اين حالت خود به خود اصلاح خواهد شد و جاي نگراني نيست. به همين علت نياز به بستن دستمال به دور پيشاني و سر نوزاد نيست. در بعضي موارد ممكن است برآمدگي هايي بر روي سر نوزاد به دليل خونريزي زير پوستي حين زايمان طبيعي مشاهده شود كه خود به خود برطرف مي شود.

پوست نوزاد :

لكه لكه شدن پوست يك حالت شايع و طبيعي پوستي در نوزادان است. در برخي نوزادان يك يا چند لكه قرمز روي صورت و پشت گردن مشاهده مي شود. اكثر اين لكه ها تا سن 2-3 سالگي از بين مي روند. در هفته اول تولد روي پوست صورت نوزاد ممكن است دانه هاي قرمزي كه وسط آن ها سفيد است ظاهر شوند كه جاي نگراني وجود ندارد.

چشم نوزاد :

در سفيدي چشم نوزاد گاهي لكه هايي قرمز رنگ به دليل خونريزي هاي كوچك و موضعي مشاهده مي شوند كه طي 10-7 روز اين خونريزي ها جذب شده و اثري از آنها باقي نمي ماند.به هيچ عنوان به چشمان نوزاد خود سرمه نكشيد، علاوه بر عفونت ممكن است سبب آسيب به چشمان نوزاد شما گردد.

دهان نوزاد :

 يكي از شايع ترين يافته ها در دهان برفك دهان مي باشد. در اين عارضه ترشحات سفيد رنگ و پنيري شكل در دهان نوزاد تشكيل مي شود كه با رعايت بهداشت و درمان مناسب توسط پزشك بهبودي حاصل مي شود. بعضي نوزادان در هنگام  تولد ممكن است 2-1 دندان داشته باشند كه هيچ خطري براي نوزاد ندارد ولي در مواردي كه دندان ها لق باشند بايستس به دندان پزشك مراجعه شود.

بيني نوزاد :

گاهي جريان هواي سرد و ترشح ديواره بيني باعث تورم و گرفتگي مجراي بيني مي شود.در اين حالت نوزاد نمي تواند به راحتي شير بخورد و بعد از چند بار مك زدن سينه مادر را رها مي كند. جهت رفع اين مشكل بهتر است از قطره بيني(سديم كلرايد) استفاده كرد.

پستان نوزاد:

اكثر نوزادان پس از تولد پستان برجسته اي دارندو گاهي از پستان اين نوزادان شير ترشح مي شود كه علت آن تاثير هورمون هاي مادر است. به هيچ عنوان پستان هاي نوزاد را دستكاري نكنيد و سعي در تخليه شير آنها نداشته باشيد.

ناف نوزاد:

 ناف نوزاد معمولاً 10-5 روز بعد از تولد مي افتد. رعايت نظافت بند ناف اهميت ويژه اي دارد. هرگز روي ناف داروي سنتي مانند خاكستر يا سرمه نگذاريد. اگر محل ناف يا اطراف آن قرمز شد يا ترشح خوني يا چركي داشت ، بايد نوزاد را فوري نزد پزشك برد.

گريه نوزاد :

علل گريه نوزاد گرسنگي، درد، خيس بودن كهنه نوزاد، گرما يا سرماي محيط اطراف مي باشد. علت آن را پيدا كنيد و براساس آن كودك خود را آرام كنيد.

علائم خطر در دوره نوزادي : تب،خواب آلودگي، بي قراري و گريه زياد، زردي از روز اول،اسهال، استفراغ، كبودي نوزاد، تشنج  . در صورت مشاهده هر يك از علائم فوق بايد فوراً نوزاد را نزد پزشك ببريد.  

 

آلرژيها در نوزادان

---

بسياري از غذاهاي روزمره كه بسياري از كودكان به راحتي استفاده ميكنند ممكن است در كودكاني ديگر باعث واكنشهاي شديدي شود.بيشتر عدم تحمل غذاها در سنين نوزادي تا 5 سالگي شايع است.

يكي از غذاهايي كه باعث واكنش شديد در كودكان ميشود شير گاو ميباشد. تقريبا 2% از نوزادان به پروتئين شير گاو آلرژي دارند.غذاي ديگر تخم مرغ كه شيوع آن 1.3 % است,سويا,بادام زميني و بعضي ديگر از خشكبار و ماهي ميباشند.گندم و ديگر دانه هاي حاوي گلوتن ممكن است باعث كولياك در نوزادان مستعد بيماري شود.

ميزان گزارش آلرژي به دانه هاي كنجد نيز رو به افزايش است.واكنش به آبميوه مركبات,مرغ,لبنيات و آبميوه مانگونيز گزارش شده است.
كودكان مستعد آلرژي و عدم تحمل غذا كودكاني هستند كه در فاميل سابقه اي از آلرژي وجود داشته است.

در اين كودكان شير مادر تا 6 ماهگي از  ايجاد  واكنشها جلوگيري كرده و از مادران خواسته ميشود كه از خوردن مواد آلرژي زا در زمان شير دهي خودداري كنند.

در كودكان مستعد شروع غذاي تكميلي قبل از 6 ماهگي اصلا توصيه نميشود. در اين كودكان اگر از شير مادر تغذيه نميكنند شيرهاي مخصوص وجود دارد.
به طور كلي بايد از دادن غذاهايي كه به عنوان غذاهاي آلرژي زا شناخته شده اند تا قبل از 6 ماهگي و به گفته بعضي ديگر از متخصصان تا يكسالگي جلوگيري كرد.فرقي نميكند كه كودك جزء كودكان مستعد باشد و يا نباشد.

بالاترين غذاهاي آلرژي زا

-شير گاو
-تخم مرغ ها
-سويا و بادام زميني و ديگر خشكبار
-ماهي

علايم آلرژي و عدم تحمل غذا شامل:حالت تهوع, دل درد, اسهال, اگزما, جوش, ورم اطراف دهان, آسم و مشكل تنفس.

آنافيلاكسي واكنش شديد و سخت آلرژيك را گويند كه بسيار نادر است ولي متاسفانه وجود دارد.بادام زميني يكي از چيزهايي است كه ايجاد واكنش آنافيلاكسي ميكند.حساسيت به اين ماده در سال اول زندگي بروز ميكند. يك از 200 بچه داراي حساسيت به بادام زميني هستند.

بنابر اين دادن بادام زميني در كودكان زير يك سال كاملا ممنوع ميباشد.ديگر خشكبار نيز به علت خطر خفگي براي زير يكسال ممنوع است.


اگر مشكوك شديد كودكتان به غذايي حساسيت دارد حتما دكترش را مطلع كنيد.

خوشبختانه در صد زيادي نوزادان خطر آلرژي را با گذشت زمان به خوبي پشت سر گذاشته و به صورت طولاني مدت در نميآيد به طور مثال آلرژي به شير و بادام زميني. ولي گاهي عدم تحمل غذا مثل عدم تحمل به گلوتن مادام العمر است.

در بيش از 90% از كودكان آلرژي به شير گاو تا سن 3 سالگي بر طرف ميشود.

با وجود  تمام مطالب گفته شده با اين حال مادران بايد غذاها ي مختلف را به كودك خود داده و او را با طعمها و مزه هاي مختلف عادت دهند و نبايد از خطر آلرژي بترسند.در اين سن كودك به غذاهاي متنوع نياز دارد و ندادن آنها ممكن است ايجاد بد غذايي و سوء تغذيه در كودك كند.

افزایش میزان هوش نوزادان و کودکان

 برترین ها: حتما تا امروز درباره شروین سرابی، کودک تیزهوش و توانمند ایرانی خبرهایی در روزنامه‌ها و مطبوعات کشور خوانده‌اید یا اطلاعاتی درباره او شنیده‌اید. این کودک ۲ ساله که در حال حاضر به همراه پدر و مادرش در لندن زندگی می‌کند از جمله کودکان باهوشی است که توانایی تشخیص پرچم ۱۹۵ کشور جهان را دارد و با عملکرد و کاربرد دستگاه‌های الکترونیکی مانند آی پد و آیفون آشنایی کامل دارد. این کودک ایرانی که اطلاعات قابل توجهی درباره کهکشان‌ها، اجرام آسمانی و آتشفشان‌ها دارد، بی‌شک هوش سرشارش را مدیون مراقبت‌های صحیح پدر و مادرش در زمان باردای و پس از آن است.  انتشار این خبر در روزنامه‌ها و رسانه‌های خارجی و داخلی بهانه‌ای شد تا در این مطلب به بررسی عوامل موثر در افزایش میزان هوش نوزادان و کودکان بپردازیم و روند تقویت هوش و حافظه جنین و نوزاد را در دوران بارداری و پس از آن مورد بررسی قرار دهیم.

قبل از زایمان

در زمان بارداری ورزش کنید

تحقیقات دانشمندان آلمانی در آکادمی علمی علوم نشان می‌دهد نوزادان مادرانی که در دوران بارداری ورزش می‌کنند و در این دوران تحرک لازم را دارند در مقایسه با مادرانی که تحرک ندارند، باهوش‌ترند و قوت یادگیری بهتری دارند. از این رو به مادران باردار توصیه می‌شود در دوران بارداری با مشاوره پزشک خود بهترین ورزش را برای افزایش میزان هوش و حافظه فرزندشان دنبال کنند. توجه به این نکته که انتخاب ورزش حتما با مشاوره پزشک انجام شود، اهمیت زیادی دارد چرا که پرداختن به ورزش نامناسب ممکن است فشار زیادی را به مادر تحمیل کند و این مسئله بر سلامت مادر و جنین او تاثیر مخرب دارد. 

زایمان طبیعی نوزاد را باهوش می‌کند

متخصصان دانشگاه علوم‌پزشکی دانشگاه ییل در آمریکا به تازگی دریافتند نوزادان و کودکانی که به روش زایمان طبیعی متولد می‌شوند، در مقایسه با بچه‌هایی که به روش سزارین متولد می‌شوند باهوش‌ترند و ضریب هوشی بالاتری دارند. این متخصصان اعلام کردند وقتی نوزادی به شیوه طبیعی متولد می‌شود مقدار پروتئین خاصی که در مغز او وجود دارد، افزایش می‌یابد و همین مسئله موجب بالا رفتن ضریب هوشی‌اش می‌شود. در حقیقت افزایش این نوع از پروتئین در نوزادانی که به صورت طبیعی متولد می‌شوند، کمک می‌کند حافظه کوتاه مدت و بلند مدت آن‌ها رشد بیشتری پیدا کند و این مسئله می‌تواند در افزایش ضریب هوشی نوزاد و یادگیری او بسیار موثر باشد. از این رو بسیاری از درمانگران و متخصصان به زنان ‌باردار توصیه می‌کنند زایمان طبیعی را برای تولد فرزندشان انتخاب کنند. 

با تجویز دکتر کندر بخورید

درمانگران طب سنتی معتقدند خوردن کندر در دوران بارداری با مجوز متخصص طب سنتی و در مدت زمانی مشخص توسط مادر باردار، موجب افزایش هوش نوزاد می‌شود. اگر چه در متون مختلف طب سنتی به این موضوع اشاره شده است اما مادران باردار باید دقت کنند که طبع افراد با هم متفاوت است و بهتر است پس از مشاوره با یک متخصص طب سنتی و بررسی نوع طبع و مزاجشان به دستور درمانگر سنتی برای مصرف کندر اقدام کنند. خوردن کندر به صورت خودسرانه و با مقدار زیاد توسط مادر باردار ممکن است عوارضی مانند زردی، خشکی پوست و بیش‌فعالی کودک را به همراه داشته باشد. بنابراین با مشورت پزشک طب سنتی کندر مصرف کنید تا بتوانید از خواص مفید آن برای افزایش میزان هوش نوزاد خود بهره ببرید. 

مصرف امگا۳ 

مصرف اسیدهای چرب و امگا ۳ و گنجاندن آن‌ها در سبد غذایی مادران باردار می‌تواند تاثیر زیادی در تکامل مغز جنین و افزایش هوشیاری او در دوران نوزادی داشته باشد. به گفته محققان خوردن غذاهای دریایی و دانه‌های روغنی مانند دانه کتان و آفتابگردان یا مصرف مکمل‌های غذایی حاوی اسیدهای چرب و امگا۳ به دستور پزشک می‌توانند تاثیر قابل ملاحظه‌ای در تکامل مغز جنین خود داشته باشند و به افزایش کارایی مغز کمک کنند. این گروه از متخصصان بر این باورند مصرف امگا۳ نه تنها بر افزایش هوش نوزاد بلکه به افزایش قوه بینایی او نیز کمک می‌کند. از این رو توصیه می‌شود با مشورت پزشک خود مصرف برخی از غذاهای دریایی و دانه‌های گیاهی حاوی امگا۳ را به برنامه غذایی خود اضافه کنید. 

رژیم غذایی‌تان را اصلاح کنید

مصرف گوشت قرمز، تخم‌مرغ و حبوبات را در برنامه غذایی هفتگی خود قرار دهید و با مشاوره پزشک تغذیه خود سعی کنید متناسب با رژیم غذایی دوران بارداری به صورت روزانه از این خوراکی‌ها بهره ببرید. این مواد به دلیل داشتن ماده‌ای به نام کولین نقش موثری در افزایش میزان هوش جنین دارند و در صورتی که مادر مصرف آن‌ها را با قاعده و منظم در برنامه غذایی و وعده‌های اصلی غذا داشته باشد می‌تواند منتظر تولد نوزادی باهوش باشد. ضمن آن‌که ادامه این رژیم غذایی پس از زایمان به مادر کمک می‌کند با تغذیه نوزاد با شیر مادر به افزایش میزان هوش او کمک کند.

---

پس از زایمان

شیر مادر را فراموش نکنید

پزشکان زیادی از خواص و فواید تغذیه نوزاد با شیر مادر و افزایش مقاومت بدن و قدرت سیستم ایمنی در مقابله با انواع عفونت‌ها و بیماری‌ها صحبت کرده‌اند اما شاید تعداد کمی از آن‌ها به این موضوع اشاره کرده‌ باشند که تغذیه نوزاد با شیر مادر می‌تواند تاثیر مستقیم و واضحی بر افزایش میزان هوش و ذکاوت نوزاد داشته باشد. در تحقیقی که به تازگی از سوی دانشمندان دانمارکی منتشر شد مشخص شد نوزادانی که به مدت ۹ ماه از شیرمادر تغذیه می‌کنند در مقایسه با دیگر نوزادان که ۲ تا ۶ ماه از شیر مادر تغذیه می‌کنند باهوش‌ترند و در دوران خردسالی و کودکی توانایی بیشتری در یادگیری و آموزش دارند. 

برای نوزادتان کتاب بخوانید

در مطالعات بسیاری به این موضوع اشاره شده که مطالعه کتاب برای نوزادان ۶ ماهه و بزرگ‌تر می‌تواند تاثیر زیادی در افزایش میزان هوشیاری و هوش آن‌ها داشته باشد. اما به تازگی یک آکادمی آمریکایی که درباره شیوه‌های درمان بیماری‌های شایع نوزادان تحقیق می‌کند اعلام کرده مادران جوان می‌توانند برای افزایش هوشیاری و تیزهوشی از زمان تولد نوزادشان و حتی در دوران جنینی برای او کتاب بخوانند. این گروه تحقیقاتی معتقدند خواندن کتاب برای نوزادان به ساختن کلمات و تحریک تصورات آن‌ها کمک می‌کند و مهارت‌های برقراری ارتباط در نوزادان را تقویت می‌کند. در حقیقت آن‌ها بر این باورند که خواندن کتاب به افزایش هوشیاری کودک کمک می‌کند و مراحل رشد و پرورش او را ساده‌تر می‌کند زیرا نوزاد از ۸ ماهگی به بعد توانایی شناخت کلمات و تشخیص ترتیب قرار گرفتن آن‌ها را به واسطه داستان‌هایی که می‌شنود، به دست می‌آورد.

با ماساژ هوش نوزاد را تقویت کنید

ارائه ماساژ به نوزاد می‌تواند یکی دیگر از گزینه‌های موثر در افزایش میزان هوشیاری و تقویت حافظه نوزاد باشد. به اعتقاد برخی از درمانگران ماساژ روزانه نوزاد تاثیر زیادی بر روند رشد مغزی نوزادان دارد و می‌تواند به افزایش توانایی‌ها و قابلیت‌های آن‌ها در آینده کمک کند. از این رو محققان به والدین توصیه می‌کنند هر روز دقایقی را برای ارائه ماساژ به نوزادشان در نظر بگیرند و برای ماساژ نوزادشان سعی کنند از زمان‌هایی استفاده کنند که سرحال هستند و خستگی و تنش ناشی از برنامه‌ها و کار روزانه‌شان را پشت سر گذاشته‌اند. به این ترتیب با ارائه یک ماساژ ملایم که با تماس دومین بند انگشتان روی بدن کودک انجام می‌شود می‌توانید بر روند تیزهوشی او تاثیر بگذارید. 

بازی‌های لمسی کنید 

بازی‌ها و ورزش‌های لمسی نیز از جمله کاربردی‌ترین روش‌ها برای تقویت میزان هوش در نوزادان و کودکان زیر ۲ سال محسوب می‌شود. برای این کار می‌توانید از اسباب‌بازی‌ها و وسایلی که خاص کودک است، استفاده کنید. به عنوان مثال تفاوت سطوح سخت و نرم را با کمک اسباب‌بازی‌هایش به او آموزش می‌دهید. این کار علاوه بر آن‌که موجب آشنایی نوزاد با اجسام مختلف و وسایلی که در اختیار دارد می‌شود به افزایش هوشیاری او در تشخیص اجسام سخت و نرم نیز کمک می‌کند و جست‌و‌جوی او برای شناسایی وسایل بیشتر را سبب می‌شود. 

تشویق مهم‌ترین شرط تیزهوشی

تشویق نوزاد همزمان با موفقیت او در انجام کوچک‌ترین حرکت یا عملی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند به تقویت هوش نوزاد کمک کند و انگیزه‌ای برای ادامه ماجراجویی‌ها و شکوفا شدن توانایی‌هایش باشد. بنابراین باید به خوبی مراقب نوزادتان باشید و متناسب با موفقیت‌های او در راه‌رفتن، حرکت دادن اجسام، تقلید واژه‌ها، انجام بازی‌ها او را تشویق کنید. به گفته محققان تشویق نوزاد و کودکان زیر ۲ سال در شرایطی که موفقیتی را کسب می‌کنند می‌تواند تاثیر زیادی در رشد هوش او داشته باشد و تمایل او به ادامه فعالیت‌ها و بازی‌ها را موجب شود. 


با نوزادتان چهره به چهره شوید

بسیای از روان‌شناسان بر این باورند که ارتباط چهره به چهره یا رابطه چشمی پدر و مادر با نوزاد می‌تواند تاثیر زیادی در تقویت ارتباط‌های مغزی نوزاد داشته باشد. به اعتقاد این گروه نگاه کردن به چشمان نوزاد به ویژه در ماه‌های آغازین تولد تا پایان ۳ سالگی می‌تواند تاثیر زیادی در تقویت هوش و حافظه نوزاد داشته باشد چرا که پدر و مادر با نگاه کردن به چشم‌های نوزاد و برقراری رابطه چشمی می‌توانند به تقویت هوش‌دیداری نوزاد کمک کنند و به این ترتیب در کنار تقویت هوش کلامی و ذهنی کودک با انجام بازی، کتاب خواندن و صحبت کردن با نوزاد هوش دیداری او را نیز تقویت کرده و به افزایش هوشمندی او در دوران طلایی زیر ۲ سالگی کمک کنند. 

---

از نقش پدر در هوشیاری‌ نوزادان چه می‌دانید

برای نوزادتان آواز بخوانید

در مطالعات بسیاری به این موضوع اشاره شده که جنین انسان این توانایی را دارد که از درون شکم مادر در جریان برخی از اتفاقاتی که در دنیای پیرامون او رخ می‌دهد، قرار گیرد. بنابراین این موضوع می‌تواند تاثیر زیادی بر رشد و توانایی‌های مغزی او داشته باشد. از این رو محققان به پدران توصیه می‌کنند برای افزایش میزان هوشیاری فرزندشان از دوران بارداری مادر، برای فرزندشان آواز بخوانند یا با او صحبت کنند. از آنجا که مادران به طور طبیعی و خود به خود در طول روز با جنین درون شکم‌شان صحبت می‌کنند بهتر است مسئولیت آواز و لالایی خواندن در دوران بارداری بر عهده پدر باشد تا به این ترتیب بتواند ارتباط عاطفی موثری با جنین برقرار کند و به رشد میزان هوشیاری او کمک کند. این کار موجب می‌شود جنین پس از تولد واکنش‌های دقیق‌تری به صدای پدر و مادرش داشته باشد و آن‌ها را به راحتی از صدای افراد غریبه تشخیص دهد. به این ترتیب با صحبت کردن و آواز خواندن برای جنین می‌توانید فرآیند یادگیری را در او تقویت کنید و سلول‌های مغزی او را آماده آموختن کنید. 

به درخواست‌های تکراری توجه کنید

حتما تا به حال دیده‌اید که بسیاری از نوزادان و کودکان درخواست‌های تکراری دارند. مثلا از پدر و مادر خود می‌خواهند که یک کتاب را بار‌ها برای آن‌ها بخواند یا یک سی‌دی موسیقی را بار‌ها بشنوند. این یکی از مهم‌ترین درخواست‌های کودک محسوب می‌شود که بهتر است پدر و مادر توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند و بدون ابراز خستگی و ناراحتی نیاز کودک را برطرف کنند. مثلا‌‌ همان کتاب یا داستان تکراری را دوباره برایش بخوانند. تکرار این داستان می‌تواند به تقویت عملکرد نورون‌ها در مغز نوزاد کمک کند. این مسئله می‌تواند در درازمدت تاثیر زیادی در یادگیری و آموزش کودک داشته باشد. 

با نوزادتان دالی بازی کنید

شاید همه ما به طور ناخودآگاه با هر نوزادی که مقابل‌مان قرار بگیرد دالی بازی کنیم. اما به گفته محققان اجرای این بازی به صورت هدفمند با نوزاد می‌تواند تاثیر زیادی در تقویت ذهن و هوش او داشته باشد. بنابراین این مسئولیت می‌تواند یکی از وظایف پدر خانواده برای برقراری ارتباط بهتر با نوزادش باشد. شما می‌توانید هر روز دقایقی از وقت‌تان را به دالی بازی با نوزادتان اختصاص دهید. به این ترتیب با مخفی یا پنهان شدن خود یا یک شی می‌توانید علاوه بر خنداندن نوزادتان به قابلیت فکر و ذهن او برای جستجو کمک کنید. به این ترتیب می‌توانید با یک بازی ساده اما موثر در افزایش میزان هوش کودک تاثیر بگذارید. بنابراین دالی بازی را فراموش نکنید و اگر روزی فرصت این کار را ندارید از همسرتان بخواهید تا با نوزادتان بازی کند. 

با فرزندتان راهپیمایی کنید

یکی دیگر از روش‌هایی که به افزایش هوش کودک زیر ۲ سال شما کمک می‌کند راهپیمایی با او در طبیعت، پارک و فضاهای عمومی است. اکثر بچه‌ها از ۸ ماهگی راه‌رفتن را آغاز می‌کنند. بنابراین می‌توانید با او به پارک بروید و درباره اشیا و موجوداتی که در طبیعت می‌بینید با او صحبت کنید. به عنوان مثال با او قدم بزنید یا او را در آغوش بکشید و درباره درخت با جملاتی مانند «گل‌های کوچک را ببین» یا «چه گربه سفید بزرگی» با او صحبت کنید. از آنجا که بچه‌ها از 8-7 ماهگی قابلیت تشخیص رنگ‌ها و اشیا را به دست می‌آورند به این ترتیب می‌توانید به افزایش میزان هوشیاری و توجه او به محیط پیرامونش، کمک کنید. 

او را با عملکرد وسایل آشنا کنید

یکی دیگر از روش‌هایی که به افزایش میزان هوشیاری نوزادان ۸ تا ۲ ساله کمک می‌کند، توضیح دادن درباره عملکرد اجسام، وسایل و اسباب‌بازی‌هایی است که در اطراف آن‌ها وجود دارد. این کار می‌تواند یکی از مسئولیت‌های باشد که پدر یا مادر خانواده باید آن را برعهده بگیرد. بهترین روش برای این کار آن است که برای کودکان درباره عملکرد اشیا مختلف توضیح دهید. مثلا اگر قصد دارید چراغ اتاق را روشن کنید، پیش از این کار به او بگویید «می‌خواهم لامپ را روشن کنم تا اتاق روشن شود» یا وقتی می‌خواهید پرده‌ها را کنار بزنید، بگویید «می‌خواهم پرده‌ها را کنار بزنم تا نور خورشید اتاق را روشن کند» یا برایش بگویید با این دکمه عروسک سخنگوی تو را روشن می‌کنم تا برایت صحبت کند. این کار موجب می‌شود فرزند شما آشنایی بهتری با اجسام و اشیا اطرافش پیدا کند و به این ترتیب سریع‌تر با پیرامونش ارتباط بگیرد؛ شیوه‌ای که به رشد فکری و مغزی او کمک کرده و یادگیری او را در سنین بالا‌تر تقویت می‌کند. 

---

کدام نوزادان کم‌هوش می‌شوند

رابطه کم کاری تیروئید و کم‌هوشی

یکی از مهم‌ترین نکاتی که خانم‌ها پیش از بارداری باید به آن توجه کنند بررسی احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید است. افرادی که قصد بارداری دارند یا باردار شده‌اند باید حتما از نظر کم‌کاری تیروئید مورد آزمایش قرار بگیرند، چرا که ابتلا به کم‌کاری تیروئید تاثیرات مخربی بر ضریب هوشی نوزادان دارد. بنابراین در صورتی که مادری دوران بارداری را بدون توجه به مسئله کم‌کاری تیروئید و مشاوره پزشک سپری کند ممکن است با مشکل کم‌هوشی فرزندش مواجهه شود. مادرانی که علائمی مانند پف‌آلودگی، بی‌حالی، ریزش مو، کاهش ضربان قلب، افزایش چربی و فشارخون، کاهش تمرکز و گرفتگی‌های عضلانی را تجربه می‌کنند باید احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید را در خود بررسی کنند. 

تماشای تلویزیون را به حداقل برسانید

بر اساس آخرین تحقیقات دانشمندان وقتی انسان به تماشای تلویزیون می‌پردازد فعالیت مغزی‌اش از زمانی که در خواب به سر می‌برد نیز کمتر است. بنابراین تماشای بیش‌از اندازه تلویزیون زمانی که کودک زیر ۲ سال شما در کنارتان قرار دارد، چندان توصیه نمی‌شود. رعایت این نکته به ویژه به خانواده‌هایی توصیه می‌شود که پدر یا مادر تمایل زیادی به تماشای تلویزیون و برنامه‌های مختلف آن دارند. به گفته محققان تلویزیون از این نظر که به صورت یک طرفه متکلم است مانع از تشویق کودک به یادگیری می‌شود و این مسئله می‌تواند مهارت‌های کلامی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین محققان توصیه می‌کنند، دست کم تا پایان 2 سالگی از مواجهه زیاد کودک با تلویزیون و تماشای برنامه‌های تلویزیونی پرهیز شود. 

نشانه‌های نوزاد باهوش را بشناسید

با توجه به عکس‌العمل‌ها و واکنش نوزادان بعد از ۷ ماهگی می‌توان به میزان هوشیاری نوزاد پی برد. تنها کافی است علاوه بر آنکه به تغذیه و خواب نوزادتان اهمیت می‌دهید، حالت‌ها و واکنش‌های او را در مقابل اشیا، اتفاق‌ها و افراد مختلف بررسی کنید. 

•  یک نوزاد ۱۰ ماهه‌ قابلیت شناسایی و تشخیص سلسله مراتب اجتماعی را دارد. او با مشاهده تصاویر یک کتاب داستان یا شخصیت‌های یک کارتون می‌تواند بزرگ‌تر بودن و کوچک‌تر بودن شخصیت‌ها را احساس کند و در وهله اول متناسب با بزرگی و کوچکی شخصیت‌ها برای آن‌ها توانایی قائل شود به گونه‌ای که شخصیت کارتونی بزرگ‌تر را رئیس دیگر شخصیت‌ها فرض می‌کند. او در این سن مسئولیت‌پذیری را می‌شناسد و می‌داند که هر فردی یک وظیفه دارد.

•  نوزادی که بهره هوشی بالایی دارد قادر است از ماه پنجم تولد شادی، غم، استرس و اضطراب را بیشتر از دیگر نوزادان از لحن و چهره پدر و مادرش بخواند. بنابراین باید مراقب باشید که در حضور این نوزادان از ابراز احساسات‌ منفی و غمگینانه پرهیز کنید.

•  نوزادان باهوش در مقایسه با دیگر نوزادان واکنش‌های هیجان‌انگیزتری در مقابل موزیک نشان می‌دهند. آن‌ها با شنیدن موسیقی‌های ریتمیک دست، پا و سر خود را تکان می‌دهند و غالبا بدون هیچ پیش زمینه آموزشی حرکات موزون از خود ارائه می‌دهند.

•  به طور معمول نوزادان از ۹ ماهگی توانایی تقلید از اطرافیان خود را دارند. اما نوزادان باهوش ممکن است از ۸ ماهگی این رویه را پیش بگیرند. به این ترتیب باید بدانید که نوزادان با چشمانشان رفتارهای شما را اسکن می‌کنند و رفتارهایی مشابه شما نمایش می‌دهند. در این سن و سال است که نوزادان علاقه زیادی به تماشای خود در آینه دارند.

•  نوزادان باهوش در مقایسه با دیگر نوزادان توانایی بیشتری در درک ریاضیات و شناسایی اعداد دارند. آن‌ها در ۸ تا ۹ ماهگی به راحتی می‌توانند عدد ۲ را از ۳ تشخیص دهند. در حالی که این اتفاق در نوزادان عادی در ۱۰ ماهگی به بعد اتفاق می‌افتد.

•  یادگیری زبان در نوزادان باهوش معمولا در ۱۵ ماهگی اتفاق می‌افتد. آن‌ها در این سن توانایی یادگیری دستور زبان و گرامر را دارند و گاهی می‌توانند یکی دو ماه زود‌تر از سایر نوزادان با کاربرد واژه‌ها آشنا شوند و از آن‌ها استفاده کنند.

رتینوپاتی (مشکلات شبکیه) در نوزادان نارس

رتینوپاتی (مشکلات شبکیه) در نوزادان نارس (Retinopathy of Prematurity - ROP) که به آن Retrolental Fibroplasia نیز گفته می شود می تواند سبب کوری شود. این بیماری در گذشته ناشی از استفاده از مقادیر زیاد اکسیژن در دستگاه هایی بود که نوزادان نارس در آنها نگهداری می شدند ولی امروزه با پیشرفت در روش های نگهداری از نوزادان نارس، بروز این بیماری کمتر شده است. عواملی که نوزاد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به رتینوپاتی قرار می دهند کم بودن وزن هنگام تولد (کمتر از 1.5 کیلوگرم) و زایمان زودرس (هفته 26 تا 28) هستند.

درد کودکان نارس رشد و تکامل عروق خونی شبکیه دچار اشکال بوده و عروق خونی غیر طبیعی شروع به رشد می کنند. مشکل رشد عروق غیر طبیعی که به آن نیوواسکولاریزاسیون نیز می گویند این است که اکسیژن کافی به شبکیه نمی رسانند.

رتینوپاتی در نوزادان نارس بسته به شدت بیماری به 5 درجه تقسیم می شود. پیشرفت بیماری به درجات آخر می تواند سبب ایجاد زخم در شبکیه و عوارضی نظیر جدا شدگی شبکیه، خونریزی زجاجیه، انحراف چشم، و تنبلی چشم شود. بسیاری از نوزادان مبتلا به رتینوپاتی دچار نزدیک بینی خواهند شد.

علایم و نشانه ها رتینوپاتی در نوزادان نارس

از آنجا که نوزاد نمی تواند علایم خود را بگوید والدین، متخصص کودکان و نوزادان و چشم پزشک باید متوجه عوامل خطری که احتمال ابتلا به این بیماری را زیاد می کنند باشند. این عوامل عبارتند از:

• کم بودن وزن هنگام تولد (1.5 کیلوگرم یا کمتر)
• نیاز به اکسیژن در هفته اول پس از تولد
• وجود مشکلی در سلامتی نوزاد بلافاصله پس از تولد

کودکانی که در نوزادی به این بیماری مبتلا شده اند باید از نظر علایم زیر که ممکن است نشانه هایی از ابتلا باشند مورد توجه قرار گیرند:

• نگه داشتن اجسام نزدیک چشم
• مشکل در دیدن فاصله دور
• بستن و تنگ گردن یک چشم
• بی میلی نسبت به استفاده از یک چشم
• ضعف دید (که قبلاً توسط پزشک تشخیص داده نشده)
• افت ناگهانی دید
• انحراف چشم

تشخیص و درمان رتینوپاتی در نوزادان نارس

نوزادانی که ریسک ROP دارند باید در هفته 4 تا 6 پس از تولد معاینه چشم پزشکی شوند. چشم پزشک ابتدا با استفاده از قطره های گشاد کننده، مردمک را باز کرده و سپس با استفاده از افتالموسکوپ شبکیه را می بیند. در حین معاینه پدر یا مادر باید کودک را نگه دارند. صرف نظر از اینکه بیمار به درمان نیاز داشته باشد یا خیر باید مجدداً در فواصلی که چشم پزشک مشخص می کند تحت معاینه قرار گیرد. معاینات دوره ای برای مشخص کردن اینکه پیشرفت بیماری متوقف شده یا خیر و اینکه به درمان نیاز وجود دارد یا خیر لازمند.

درمان رتینوپاتی در نوزادان نارس

بعضی از کودکانی که بیماریشان در حد درجه 1 یا 2 است بدون درمان بهبود می یابند. در موارد دیگر، در صورتیکه بیمار علایم بیماری درجه 3 یا بالاتر را نشان دهد درمان لازم است. برای جلوگیری از انتشار عروق غیر طبیعی ممکن است مناطقی از شبکیه را با روشی بنام کرایوتراپی درمان کنند. در این روش قسمت هایی از شبکیه منجمد می شود. لیزر هم ممکن است بدین منظور استفاده شود. در هر دو روش زخم های دایمی در قسمت های محیطی شبکیه باقی می ماند ولی در اغلب موارد این روش های درمانی در حفظ دید مرکز بیمار موفقند.

سعدی

من ندانستم از اول که تو بی مهر و وفایی

عهد نابستن از آن به که ببندی و نپایی

دوستان عیب کنندم که چرا دل به تو دادم

باید اول به تو گفتن که چنین خوب چرایی

ای که گفتی مرو اندر پی خوبان زمانه

ما کجاییم در این بحر تفکر تو کجایی

آن نه خالست و زنخدان و سر زلف پریشان

که دل اهل نظر برد که سریست خدایی

پرده بردار که بیگانه خود این روی نبیند

تو بزرگی و در آیینه کوچک ننمایی

حلقه بر در نتوانم زدن از دست رقیبان

این توانم که بیایم به محلت به گدایی

عشق و درویشی و انگشت نمایی و ملامت

همه سهلست تحمل نکنم بار جدایی

روز صحرا و سماعست و لب جوی و تماشا

در همه شهر دلی نیست که دیگر بربایی

گفته بودم چو بیایی غم دل با تو بگویم

چه بگویم که غم از دل برود چون تو بیایی

شمع را باید از این خانه به دربردن و کشتن

تا به همسایه نگوید که تو در خانه مایی

سعدی آن نیست که هرگز ز کمندت بگریزد

که بدانست که دربند تو خوشتر که رهایی

خلق گویند برو دل به هوای دگری ده

نکنم خاصه در ایام اتابک دو هوایی

 

شعر بسیار زیبا از سعدی

 

من چرا دل به تو دادم که دلم می‌شکنی

یا چه کردم که نگه باز به من می‌نکنی

دل و جانم به تو مشغول و نظر در چپ و راست

تا ندانند حریفان که تو منظور منی

 

 

دیگران چون بروند از نظر از دل بروند

تو چنان در دل من رفته که جان در بدنی

تو همایی و من خسته بیچاره گدای

پادشاهی کنم ار سایه به من برفکنی

بنده وارت به سلام آیم و خدمت بکنم

ور جوابم ندهی می‌رسدت کبر و منی

مرد راضیست که در پای تو افتد چون گوی

تا بدان ساعد سیمینش به چوگان بزنی

مست بی خویشتن از خمر ظلومست و جهو

مستی از عشق نکو باشد و بی خویشتنی

تو بدین نعت و صفت گر بخرامی در باغ

باغبان بیند و گوید که تو سرو چمنی

من بر از شاخ امیدت نتوانم خوردن

غالب الظن و یقینم که تو بیخم بکنی

خوان درویش به شیرینی و چربی بخورند

سعدیا چرب زبانی کن و شیرین سخنی

  

فضائل ماه رجب و لیلة الرغائب

 هفتمین ماه از سال هجری قمری رجب نام دارد که نباید فضیلت آن را به بوته فراموشی سپرد زیرا در میان ماههای دوازده ‏گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههای دیگر از حرمت و قداست ‏برخوردار می ‏باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کریم با تعبیر «حرم‏» یعنی برخوردار از حرمت ‏یاد شده است که یکی از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام می ‏باشد.

 

رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده ‏اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت‏ به پایه آن نمی ‏رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می‏گردد .»

 

امام هفتم (علیه السّلام) فرموده ‏اند: رجب نام نهری است در بهشت که از شیر، سفیدتر و از عسل، شیرین‏تر است; هر کس یک روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بیاشامد.

 

از امام صادق (علیه السّلام) نقل شده که حضرت محمد (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: رجب ماه استغفار امت من است، پس در این ماه طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است و رجب را «اصب‏» می‏گویند زیرا که رحمت ‏خداوند در این ماه بر امت من بسیار ریخته می‏شود پس بسیار بگوئید استغفر الله و اسئله التوبة.

 

در حدیث است که حضرت نوح(علیه السّلام) روز اول این ماه سوار بر کشتی شد و نجات یافت و فرمودند: کسانی که با او هستند روزه بدارند و هر که این روز را روزه بدارد آتش عذاب یک سال از او دور می ‏شود و نیز طبق سخن حضرت صادق(علیه السّلام) خواندن زیارت امام حسین(علیه السّلام) در روز اول این ماه مستحب و تأکید شده است.

 

پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند: رجب برای امّت من ماه استغفار است پس در این ماه به محضر پروردگار از گناهان خویش پوزش طلبید که خداوند بخشنده‏ ای مهربان است.

امام صادق(علیه السّلام) فرمود: روزه بیست و هفتم رجب را از دست مده که آن روزی است که مقام نبوّت به محمّد(صلّی الله علیه و آله و سلّم) داده شد و ثواب آن برای شما به اندازه ثواب شصت ماه است.

 

ماه رجب، به دلیل برخورداری از مزایای گوناگون و توجه به ابعاد معنوی آن، نام‏های دیگری نیز دارد؛ نام‏هایی مثل ماه آمرزش خواهی (شهرُ الاستغفار)؛ ماه تک (رَجَبُ الفَرد) به دلیل تنها واقع شدن و جدا شدن آن از سایر ماه‏های حرام؛ سرشار (رَجَبُ الاَصَبّ) به دلیل نزول سرشار رحمت الهی؛ ماه امیرمؤمنان (شهرُ امیرِالمؤمنین)، ریسمان الهی و اَصَمْ یعنی برخوردار از فضیلت‏های بسیار.

 

مناسبت‏های رجب

ماه رجب، از ماه‏های بزرگی است که طلوع سه امام معصوم، امام علی علیه ‏السلام ، امام محمد باقر علیه ‏السلام و امام جواد علیه ‏السلام را در آن شاهدیم و شروع بزرگ ترین جنبش تاریخ بشری، یعنی برانگیخته شدن پیام آور مهر و محبت، محمد مصطفی (صلی‏ الله ‏علیه ‏و‏ آله و سلّم) برای هدایت و سعادت انسان‏ها، در آن اتفاق افتاده است. یاد و نام پیشوایان شهید این ماه، حضرت امام موسی کاظم علیه ‏السلام و امام هادی علیه‏ السلام و نیز پیام‏ آور کربلا، زینب کبری علیه السلام گرما‏ بخش دل‏های مؤمنان است و نیمه رجب هم، پذیرای معتکفان کوی دوست خواهد بود و شاهدِ خلوتِ مشتاقان

 

فلسفه ماه‏های حرام

ماه رجب، یکی از چهار ماه حرام است که در آن از جنگ و خون‏ریزی نهی شده است. تحریم جنگ در این چهار ماه، یکی از راه‏های پایان دادن به جنگ‏های طولانی و وسیله‏ ای برای دعوت به صلح و آرامش بود؛ زیرا هنگامی که جنگ‏جویان چهار ماه از سال اسلحه را بر زمین گذاشته و صدای چکاچک شمشیرها خاموش گردد و مجالی برای تفکر و اندیشه به وجود آید، احتمال پایان یافتن جنگ بسیار زیاد است. اسلام در هر سال برای پیروان خود یک آتش ‏بس چهارماهه اعلام می‏دارد که این خود نشانه روح صلح‏ طلبی اسلام است. البته اگر دشمن بخواهد از این قانون اسلامی سوء استفاده کند و حریم ماه‏های حرام را بشکند، اجازه مقابله به مثل به مسلمانان داده شده است.

 

لیلة الرغائب ( شب آرزوها )

از جمله شبهای بزرگ و با عظمت ماه رجب شب جمعه اول این ماه است.معروف به لیلة الرغائب، اعمال مخصوصی در این شب ذکر شده که به واسطه آن اعمال برکات و پاداش فراوان بر انسان سرازیر می‏شود.

 

رغائب جمع رغیبه است به معنی «امرٌ مرغوب فیه عکاء کثیر» یعنی شبی که در آن عطاها و مواهب فراوان بدست می ‏آید در حدیث است شب جمعه اول این ماه احیاء و بیداری و نیایش فضیلت ویژه دارد و موجب دست‏یابی به عطایای ارزشمند حضرت پروردگار است، در حدیث است که رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: ملائکه این شب را به این نام نهادند و محدثان در کتاب‏های دعا نمازی با کیفیت مخصوصی در این شب ذکر کرده‏ اند که پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: هر کس این نماز را در این شب انجام دهد ثواب این نماز به نیکوترین صورت با روی خندان و درخشان و با زبانی فصیح در شب اول قبر در حضور این فرد ظاهر شود و به او می‏ گوید: ای دوست من مژده می ‏دهم تو را که از هر شدّت و سختی نجات یافتی، نمازگزار می‏گوید: تو کیستی که من تاکنون چنین صورتی زیبا با چنین جلوه ‏ای ندیدم و سخنی شیرین‏تر از کلام تو نشنیده ‏ام و بویی بهتر از بوی تو نبوئیدم در پاسخ می‏گوید: من همان نماز لیلة الرغائبم که شما انجام دادی. امشب آمده‏ ام نزدت باشم تا حق را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود من در عرصه قیامت سایه بر سر تو خواهم افکند پس خوشحال باش که خیر از تو معدوم نخواهد شد.

 

کیفیت اعمال لیلة الرغائب

روز پنج شنبه اول آن ماه روزه گرفته شود. چون شب جمعه شد مابین نماز مغرب و عشاء دوازده ركعت نماز اقامه شود كه هر دو ركعت به یك سلام ختم می شود و در هر ركعت یك مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود. و چون دوازده ركعت به اتمام رسید، هفتاد بار ذكر" اللهم صل علی محمد النبی الامی و علی آله" گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذكر "سبوح قدوس رب الملائكة والروح" گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذكر "رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انك انت العلی الاعظم" گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذكر "سبوح قدوس رب الملائكة والروح" گفته شود. در اینجا می توان حاجت خود را از خدای متعال درخواست نمود. ان شاء الله به استجابت می رسد

 

سیزدهم ماه رجب و اعمال اعتکاف

از جمله فضیلت ماه رجب آن است که ایام البیض در آن واقع شده یعنی روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم و اعتکاف برای خدا و روزه ‏داری، در آموزه‏ های دینی بر آن تأکید و سفارش شده است.

 

و نیز ولادت حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السّلام) در روز سیزدهم همین ماه واقع شده.

 

اعمال ام داوود

یکی از عبادتها و دعاهای معروف که در ماه رجب به انجام آن تأکید شده، اعمال ام‏ داوود است. در کتب حدیث نقل شده، جوانی در عراق که اهل معرفت بود به دست منصور دوانیقی به مدت طولانی در زندان او گرفتار شده بود که نامش داوود بود. مادرش تاب و توان خود را در فراق پسر از دست داده بود، روزی به خدمت امام صادق(علیه السّلام) رفت و داستان را نقل کرد و از آن حضرت چاره‏ جویی نمود. حضرت فرمود: آیا می‏دانی این ماه، ماه رجب است و دعا در آن زود به اجابت می‏رسد آنچه را که می‏گویم دقیقاً انجام ده تا فرزندت از زندان رهایی یابد.

 

ابتدا سه روز، سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم رجب را روزه ‏بدار و روز پانزدهم هنگام ظهر غسل کن و 8 رکعت نماز به جا بیاور. (کیفیت نماز در مفاتیح الجنان ذکر شده به آن مراجعه کنید). همین که نماز را خواند پس از مدّت کمی پسرش آزاد شد پس از آن ام داوود خدمت امام صادق(علیه السّلام) رسید و پس از عرض سلام خبر رهایی پسرش را به او رساند. امام صادق(علیه السّلام) فرمود: منصور دوانیقی در یکی از شب‏ها جدّم علی بن ابی طالب (علیه السّلام) را در خواب دید که به او هشدار داد: هرچه زودتر فرزندم داوود را آزاد کن و گرنه تو را در آتش می ‏اندازم. منصور هنگامی که آتش را در مقابل خود دید دستور داد که داوود را آزاد کنند.

 

بیست و هفتم ماه رجب

روز بیست و هفتم ماه رجب روز مبعوث شدن پیامبر اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم) به رسالت و پیامبری است و روزه گرفتن در این روز مستحب و ثواب ویژه دارد برای هر کدام از این شب‏ها اعمال مخصوصی ذکر شده است.

 

در فضائل امام هادي عليه السلام

امام هادی (علیه‌السلام) پیشوای دهم شیعیان است. نام آن بزرگوار، علی و معروف‌ترین القابش، نقی و هادی است. آن معصوم را با کنیه «ابوالحسن» می‌شناسند.

البته در اصطلاح راویان شیعه، ایشان به «ابوالحسن ثالث» شهرت دارند؛ زیرا پیش از ایشان، کینه امام هفتم و امام هشتم (علیهما‌السلام) نیز «ابوالحسن» بود. پدر آن بزرگمرد، پیشوای نهم شیعیان، حضرت امام جواد (علیه‌السلام) و مادرش زنی با فضیلت و باتقوا، به نام «سمانه» بود.

حضرت هادی (علیه‌السلام) در سال 220 هـ.ق، پس از شهادت پدر گرامیش، خلعت امامت پوشید. خلفای عباسی زمان امام: آن حضرت در طول حیات خویش، حکومت هفت خلیفه عباسی را تحمل کرد که عبارتند از: "مأمون"، "معتصم"، "واثق"، "متوکل"، "منتصر"، "مستعین" و "معتز". در میان این افراد، حکومت "مأمون"، پیش از امامت آن جناب، خاتمه یافت. از این هفت نفر، رفتار "واثق" و "منتصر" با علویان سخت نبود و آنان تا حدودی در رفاه بودند. "منتصر" که از تباه‌کاری‌های پدرش به ستوه آمده بود، وی را در حال مستی بر قتل رساند و به حکومت رسید.

او در طول حکومت شش ماهه خویش، رفتاری مناسب با شیعیان و علویان داشت. به جز این دو نفر، بقیه تا می‌توانستند، شیعیان را می‌آزردند و با آنان بدرفتاری می‌کردند. اینان بر اهل بیت (علیهم‌السلام) نیز که انسان‌هایی والامقام و گرانمایه بودند، سخت می‌گرفتند. خاندان عباسی، همواره حیله‌ها و نقشه‌های گوناگونی را برای خاندان نبوت و امامت در نظر داشتند.

علت بدرفتاری‌های عباسیان با معصومان (علیهم‌السلام) این بود که آنان، چون خورشیدی بودند که می‌درخشیدند و همه را به خود جلب می‌کردند.

سپس می‌کوشیدند تا پیروان خود را هدایت کنند و از نادرستی‌ها باز دارند. همین امور سبب می‌شد که هدایت یافتگان، عملکرد نادرست و رفتار نامطلوب خلفا و اطرافیانشان را بشناسند و از آنان انتقاد کنند و این امر، نتیجه‌ای جز روگردانی مردم از ظالمان عباسی در پی نداشت.

"عباسیان" برای کم‌فروغ کردن جلوه اهل بیت (علیهم‌السلام) سعی می‌کردند، از افراد دیگری تبلیغ کنند تا مبادا کسی به سوی امامان معصوم گرایش یابد. برای مثال، "متوکل" با نقل خواب‌های ساختگی، مردم را به پیروی از "محمدبن ادریس شافعی"، تشویق می‌کرد. همچنین این ستمگران، امامان را در منطقه‌ای نزدیک خود و زیرنظر خود محدود می‌کردند و اجازه نشر معارف اسلام را به ایشان نمی‌دادند. "متوکل عباسی" در سال 243 هـ.ق امام را محترمانه از "مدینه" به "سامرا" تبعید کرد.

ایشان بعدها در "سامرا" فرمودند: «مرا به اجبار از "مدینه" به "سامرا" آوردند». علت این احترام، آن بود که مأموران حکومتی نتوانستند هیچ بهانه‌ای برای آزار ایشان به دست آورند. سپس آن گرامی در منزلی در کنار اردوگاه نظامی "متوکل"، جای گرفت. مزدوران عباسی، در ابتدای ورود، آن حضرت را به محله گدایان بردند و در آنجا سکنی دادند و سپس به منزل دیگری بردند.

مقصود آنان از این حرکت، تحقیر آن والا مقام بود. خیرخواهی امام؛ حتی بر دشمنان: "متوکل" و دیگر خلفای ستمگر عباسی، همواره در ظاهر خود را دوستدار امام جلوه دادند تا مردم را بفریبد، ولی هیچ گاه از آزار ایشان، دست برنداشتند.

آنان، چنان رعب و وحشت را حکمفرما کرده بودند که مردم جرأت بهره‌گیری از ایشان را نداشتند. خلفای غاصب عباسی، در حالی به اهل بیت (علیهم‌السلام) و پیروانشان، سخت می‌گرفتند که ایشان همواره خیرخواه دیگران بودند.
آنان حتی با دشمنانشان با انسانیت برخورد می‌کردند؛ ولی متأسفانه جز بدی چیزی نمی‌دیدند. برای مثال، متوکل عباسی، بر اثر دملی که در بدنش ایجاد شده بود، سخت بیمار شد؛ چنان که در شرف مرگ بود مادرش نذر کرده بود اگر او بهبود یافت، مقدار زیادی پول، از دارایی خود، نزد ابوالحسن، علی بن محمد بفرستد.

"فتح بن خاقان"، وزیر و منشی متوکل، به وی گفت: «ای کاش! نزد این مرد (امام هادی (علیه‌السلام) ) می‌فرستادی. او راه معالجه را می‌داند». "متوکل"، شخصی را نزد حضرت فرستاد. او دارویی تجویز کرد، که حال "متوکل" خوب شد. مژده بهبودی او را به مادرش دادند؛ وی ده‌هزار دینار نزد حضرت فرستاد و مهر خود را بر آن کیسه زد. در مقابل، وقتی متوکل، بهبود یافت و جریان هدیه مادرش را شنید، به دربان خود، سعید گفت: «شبانه به او حمله کن و هر چه پول و اسلحه نزدش بود، بردار و پیش من بیاور». دربان شبانه به منزل ابوالحسن (علیه‌السلام) رفت.

آن حضرت در حالی که لباس و کلاه پشمی داشت، بر سجاده‌ای حصیری نماز می‌خواند. دربان، همه جا را گشت، ولی تنها چیزی که یافت، کیسه‌ای پول با مهر مادر متوکل و یک شمشیر ساده در غلاف بود. او آنها را نزد "متوکل" برد. "متوکل"، مادرش را طلبید و ماجرا را پرسید. مادرش ماجرا را گفت و "متوکل" آن اموال را بازگرداند.

تمجید اهل تسنن از امام: اگر شیعیان و علاقه‌مندان به آن حضرت، از ایشان تعریف و تمجید کنند، ممکن است مقبول نیفتد، ولی نقل سخنان دیگران درباره ایشان شنیدنی است.

اینجا فقط به چند مورد اشاره می‌کنیم:

الف) "خیرالدین زرکلی" می‌گوید: «"علی"، ملقب به "هادی"، ... یکی از پرهیزگاران نیکوکار است.»

ب) "ابن حجر هیثمی" می‌آورد: «ابوالحسن، در علم و سخاوت، وارث پدرش بود.»

ج) "ابن کثیر" درباره ایشان می‌گوید: «او عابدی وارسته و زاهدی بی‌همتا بود.» سیره عملی و اخلاقی حضرت: درباره عبادت آن جناب آورده‌اند که بسیار عبادت می‌‌کرد.

آن حضرت با آنکه از گناهان دور بود، شبانگاه این گونه با خدا مناجات می‌کرد: «بارالها! گناهکاری بر تو وارد شده و تهیدستی به تو روی آورده است. تلاشش را بی‌نتیجه مگردان و او را مورد عنایت و رحمت خویش قرار ده.»

شخصی به نام "اسحاق جلاب" درباره سخاوت آن جناب چنین می‌گوید: من برای ابوالحسن،گوسفندان زیادی خریدم.
وی مرا خواست و از اصطبل منزلش به جای وسیعی برد که من آنجا را نمی‌شناختم. سپس دستور داد تا تمامی آن گوسفندان را میان فقرا تقسیم کنم.درباره حلم و بردباری و بخشش آن جناب آورده‌اند که "بریحه عباسی"، حاکم مدینه، یکی از عاملان تبعید امام به سامرا بود.

"بریحه" هنگام تبعید امام، ایشان را همراهی کرد و در میان راه به امام گفت: «اگر نزد "متوکل" از من شکایت کنی، تمامی درختان شما را در مدینه آتش می‌زنم و خدمتکاران شما را می‌کشم.» امام فرمود: «شکایت تو را نزد خدا بردم و بر غیر خدا، عرضه نخواهم داشت». "بریحه" با شنیدن سخن امام، به پای امام افتاد و با گریه و زاری از امام (علیه‌السلام) تقاضای عفو و بخشش کرد.

آن‌گاه امام فرمود: «تو را بخشیدم» فعالیت‌ها: از کارهای مهم امام هادی (علیه‌السلام) که امامان قبل از ایشان هم، به آن بسیار اهمیت می‌دادند، حفظ خط فکری و فرهنگی تشیع و جلوگیری از القائات مخالفان بود.

به همین دلیل، ایشان به تشکیل حوزه علمیه و تربیت شاگردان برجسته‌ای چون: "ابن سکیت اهوازی"، "عبدالعظیم حسنی"، "اسماعیل بن مهران" و.... پرداخت. همچنین امام هادی (ع) برای معرفی سیمای تابناک اسلام، جلسات متعددی را برای بحث پیرامون مسائل مختلف عقیدتی، فکری و اجتماعی برگزار می‌کرد و به سؤالات و شبهات پاسخ می‌داد. شهادت حضرت: سرانجام آن حضرت در سوم رجب سال 254هـ.ق بر اثر مسمومیت به شهادت رسید.

طبق نقل برخی مورخان، "معتمد"، برادر "معتز"، به آن حضرت زهر داده است. آن حضرت پس از33 سال امامت و رهبری در سامرا به خاک سپرده شد. در تشییع پیکر پاک ایشان، بزرگان شهر حضور داشتند و جمعیتی جمع شده بود که "سامرا" در تاریخ خود، هرگز نمونه آن را ندیده بود.


زمینه های جامعه شناختی رفتار سیاسی امام هادی علیه السلام

براي بررسي رفتار سياسي امام هادی نخست لازم به نظر می رسد که باید به دوره های زندگی ایشان اشاره کرد . آن حضرت در سن شش سالگی به امامت رسید و چون پیشتر امام جواد علیه السلام در هشت سالگی به امامت رسیده بود از این بابت برای شیعیان در پذیرش امامت او مشکلی پیش نیامد . جز عده کمی که به امامت موسی مبرقع معتقد شدند و پس از مدتی انان نیز به امامت امام هادی (ع) گردن نهادند .

رفتار سیاسی خاصی برای امام در این دوره شاید نتوان مثال زد گر چه امام در این سن هم به برخوردهای سیاسی با حکومت وقت پرداخت . امام تا سن 15سالگی معاصر معتصم همان قاتل پدرش بود . گرچه گزارشهای مفصل و حتی مجملی درباره این دوره از زندگی امام در دسترس نیست اما می توان این دوره را با دوره زندگانی امام رضا و هارون و امام کاظم و منصور مقایسه کرد .

وجه شباهت این است که ائمه ما پس از شهادت پدرانشان به وسیله خلیفه عباسی از گزند خلیفه قاتل نسبت به خود در امان بوده اند .چرا که خلیفه قدرت بر شهادت دو امام در دوران حکومتی خود را نداشته و شهادت امام پیشین برایش دردسرهای روحی و اجتماعی خاصی می آفرید .سالهای 15 تا 20سالگی امام همزمان با حکومت واثق شد و پس از واثق امام تا 38 سالگی خود همدوران متوکل بود .پس از متوکل فرزندش منتصر شش ماه حکومت کرد و مستعین تا 42سالگی امام خلیفه بود که پس از مرگش معتز تا سال 255 هجری که امام در این هنگام 45 ساله بود خلافت کرده و دست خود را به خون امام آغشته کرد .از مشخصه های حکومت عباسی در این دوره 1- زوال هیبت و عظمت خلافت است ، از دوره متوکل به بعد ترکان وارد دستگاه خلافت شدند و جای ایرانیان را گرفتند ،کار به جایی رسید که خلافت یک مقام تشریفاتی شد . در عین حال هرگاه احساس خطری از سوی مخالفان می شد خلفا و کارمندان و اطرافیان در سرکوبی و نابودی مخالف یکصدا میشدند .

دومین مشخصه این دوران خوش گذرانی و هوسرانی دربار و شخص خلیفه است . کار خلفا در این دوره خوش گذرانی و شب نشینی و میگساری بود و کار به جایی کشید که دربار عملا میکده شد .از دیگر مولفه های شناخت این دوران ، ظلم و ستم و بیدادگری و خودکامگی و گسترش آن در این دوره بود . صرف هزینه های فراوان در خوش گذرانی ها و برپایی مجالس عیش و نوش و ساخت و ساز قصر های مجلل و تفرحگاههای بی نظیر ،بار سنگینی را بر دوش مردم گذاشته بود و جان مردم به لب رسیده بود .

در این زمانه نهضتها و قیامهای علویان و غیر علویان گستردگی ویژه ای پیدا کرد به طوری که این قیام ها به خبرهای روزمره جامعه عباسی تبدیل شد .گرچه این قیام ها به شدت سرکوب می شد اما اثر خود را برجا می گذاشت . و نارضایتی ها را تداوم می بخشید .در فاصله سالهای 219 تا270قمری تعداد 18 قیام ضبط شده است . در اینچنین جامعه ای که التهاب از سر و رویش می بارد رفتار سیاسی امام باید به گونه ای باشد که تنش زا نباشد و جان و مال شیعیان را از تیغ آماده عباسیان برهاند و الا ،شیعیان نیز در بین و همراه با دیگر مخالفان به شدت سرکوب می شدند .اما مبا توجه به این اوضاع و احوال ،کارهای سیاسی خود را با فعالیتهای زیر زمینی و مخفیانه آغاز می کند .موید این معنا بویژه در دوره متوکل این گزارش است ؛ محمد بن شرف می گوید : همراه امام هادی در مدینه راه میرفتم .
امام فرمود : آیا تو پسر شرف نیستی ؟عرض کردم : آری . آنگاه خواستم از حضرت پرسشی کنم ،امام بر من پیشی گرفت و فرمود :« ما در حال گذر از شاهراهیم و این محل ،برای طرح سوال مناسب نیست » ! (بحار الانوار،تهران مکتبة الاسلامیه ،ج 50،ص176 ؛کشف الغمه ،تبریز : مکتبه بنی هاشمی ،ج 3 ص 175 )

این حادثه تنها جلوه ای از اختناق در دوره امام علیه السلام است .امام هادی در برقراری ارتباط با شیعیان که در شهرها و مناطق گوناگون و دور و نزدیک سکونت داشتند ،ناگزیر همین روش مخفی کاری را رعایت کردند و وجوه و هدایای آنان را با نهایت پنهان کاری تحویل می گرفت .نمونه ای از این موارد : محمد بن داود قمی و محمد طلحی نقل می کنند : اموالی از قم و اطراف آن که شامل خمس و نذور و هدایا و جواهرات بود ،برای امام ابوالحسن هادی حمل می کردیم . در راه پیک امام در رسید و به ما خبر داد که باز گردیم فزیرا مقعیت برای تحویل این اموال مناسب نیست . ما بازگشتیم و آنچه نزدکان بود همچنان نگه داشتیم تا آنکه پس از مدتی امام دستور داد اموال را بر شترانی که فرستاده بود بار کنیم . آنها را بدون ساربان به سوی او روانه کنیم . ما اموال را به همی کیفیت حمل کردیم و فرستادیم .بعد از مدتی که به حضور امام رسیدیم ،فرمود به اموالی ک فرستادید بنگرید ! دیدیم اموال در خانه امام به همان حال محفوظ است .(مجلسی ، بحارالانوار ، ج 50 ص 185) .هر دو نمونه به صورت خوبی اوضاع هراسان آنزمان را به تصویر می کشد .گر چه مشخص نیست این حادثه در مدینه اتفاق افتاده یا در سامراء اما شدت خفقان را نشان می دهد .حال که مشخصات جامعه آن عصر را دانستیم ، وضیعت حکومت و مناسبتش با مردم و مخالفان تا حدی روشن شد ،اکنون در پی کشف رفتار های امام در این دوره خواهیم بود .

یکی از مهمترین سازمان ها و تشکیلات آن دوره را می توان شبکه ارتباطی وکالت دانست که امام علیه السلام به تدبیر امور آن و اداره اش می پرداخت و گرچه حکومت فضای اختناق را بیشتر می نمود اما امام توانست به پویایی این نهاد پرداخته ،ضمان شوکت آنرا بنماید .هدف اصلی این سازمان جمع آوری خمس ، زکات ،نذوز و هدایا از مناطق مختلف بوسیله وکیلان و تحویل آن به امام ،و نیز حمل و نقل پرسش ها و پاسخ ها بین امام و شیعیان بود . آنحضرت گرچه در سامراء حضور داشت اما به مانند پدر بزرگوارش به نصب وکلاء پرداخت و کارهای آنان را زیر نظر داشت . و عدم دسترسی آسان به امام ، وظائف وکلاء را افزایش داد و وکیلان نیز شیعیان را بر مبنای نواحی گوناگون به چهار ناحیه تقسیم کرده بودند .

نخست : بغداد ،مدائن و عراق ( کوفه ) را شامل میشد .
دوم : بصره و اهواز را شامل بود .
سوم : قم و همدان بود .
چهارم : حجاز ،یمن و مصر بود .اوضاع اجتماعی پر بود از اختناق ،تا آنجا که امام هادی به ایوب بن نوح می نویسد : ای ایوب به هیچ یک از مردم بغداد و مدائن اجازه تماس با من را نده . این سخن گرچه فشار زمانه و زمامداران را به امام هادی (ع) می رساند ،از سوی دیگر حامل این سخن است که اجازه دیدار شیعیان با امام را وکلاء صادر میکرده اند.نامه نگاری های مختلف امام ،به وکلاء و معتمدانش بیانگر آن است که امام تنها از این راه می توانسته با دیگران در ارتباط باشد و حتی ارتباط حضوری هم در بسیاری از موارد غیر ممکن بوده است . البته بعضی از وکلاء لو رفته و دستگیر شدند و در دوره متوکل بود که بعض وکلای امام در بغداد ،مدائن و کوفه زیر شکنجه از دنیا رفتند .این حالت اجتماعی ،زیرکی خاصی از امام را میطبید و امام که زیرک ترین مردمان بود با توجه به شرایو و احوال جامعه ،نوعی مبارزه نرم و بی تنش را با حکومت پی گیری کرد .در سخترین شرایط رابطه امام و وکلاء قطع نشد و پرسشگری و پاسخ بری همچنان بردوام بود . عبدالله بن محمد هاشمی فرماندار وقت مدینه به خلیفه یعنی متوکل نامه ای نوشت و او را از فعالیت های امام بیم داد و پایگاه اجتماعی آنحضرت را برای متوکل تشریح کرد .(بحارالانوار ،ج 50 ص200؛ الارشاد ،شیخ مفید ،قم : بصیرتی ، ص 33 ).

اما امام نیز نامه ای به متوکل نوشت و ادعاهای عبدالله را که غالبا مبنی بر تلاش امام برای جنگ مسلحانه بود را رد کرد .نامه عبدالله نشان میدهد که فرماندار حریف امام نشده است که از خلیفه کسب تکلیف می کند و الا راسا وارد عمل می شد . متوکل در نهایت مجبور میشود با نامه ای به ظاهر محترمانه امام را به سامراء فرا بخواند. گزارش یحیی بن هرثمه از همراهی امام در سفر ازمدینه به سامراء جلوه هایی از رفتار امام را برای ما آشکار می سازد . او آورده است : وارد مدینه شدم ... پس از ورود من به خانه او ...اظطراب و ناراحتی عجیبی در شهر به وجود آمد و چنان فریاد و شیون از مردم برخاست که تا آن روز مانند آن را ندیده بودم . با دقت در رفتار مردم با این حادثه عظمت شخصیت امام بیش از پیش برای ما روشن می شود و از سوی دیگر به این نگته دقیق می شویم که امام در طی مدتش در مدینه به نحوی با آنان برخورد نموده که دوری او را به هیچ وجه نمی پذیرند و این همان نتیجه جنگ نرم امام با حکومت و تربیت یاران و هواداران است.

احادیث گهربار از امام هادی علیه السلام

قالَ عليه السلام : مَنِ اتَّقىَ اللّهَ يُتَّقى ، وَمَنْ اءطاعَ اللّهَ يُطاعُ، وَ مَنْ اءطاعَ الْخالِقَ لَمْ يُبالِ سَخَطَ الْمَخْلُوقينَ، وَمَنْ اءسْخَطَ الْخالِقَ فَقَمِنٌ اءنْ يَحِلَّ بِهِ سَخَطُ الْمَخْلُوقينَ.
ترجمه :
فرمود: كسى كه تقوى الهى را رعايت نمايد و مطيع احكام و مقرّرات الهى باشد، ديگران مطيع او مى شوند.
و هر شخصى كه اطاعت از خالق نمايد، باكى از دشمنى و عداوت انسان ها نخواهد داشت ؛ و چنانچه خداى متعال را با معصيت و نافرمانى خود به غضب درآورد، پس سزاوار است كه مورد خشم و دشمنى انسان ها قرار گيرد.


قالَ عليه السلام : مَنْ اءنِسَ بِاللّهِ اسْتَوحَشَ مِنَ النّاسِ، وَعَلامَةُ الاُْنْسِ بِاللّهِ الْوَحْشَةُ مِنَ النّاسِ.
ترجمه :
فرمود: كسى كه با خداوند متعال مونس باشد و او را انيس خود بداند، از مردم احساس وحشت مى كند.
و علامت و نشانه اءنس با خداوند وحشت از مردم است يعنى از غير خدا نهراسيدن و از مردم احتياط و دورى كردن .

قالَ عليه السلام :السَّهَرَ اءُلَذُّ الْمَنامِ، وَالْجُوعُ يَزيدُ فى طيبِ الطَّعامِ.
ترجمه :
فرمود: شب زنده دارى ، خواب بعد از آن را لذيذ مى گرداند؛ و گرسنگى در خوشمزگى طعام مى افزايد يعنى هر چه انسان كمتر بخوابد بيشتر از خواب لذت مى برد و هر چه كم خوراك باشد مزّه غذا گواراتر خواهد بود .


قالَ عليه السلام : لا تَطْلُبِ الصَّفا مِمَّنْ كَدِرْتَ عَلَيْهِ، وَلاَ النُّصْحَ مِمَّنْ صَرَفْتَ سُوءَ ظَنِّكَ إ لَيْهِ، فَإ نَّما قَلْبُ غَيْرِكَ كَقَلْبِكَ لَهُ.
ترجمه :
فرمود: از كسى كه نسبت به او كدورت و كينه دارى ، صميّميت و محبّت مجوى .
همچنين از كسى كه نسبت به او بدگمان هستى ، نصيحت و موعظه طلب نكن ، چون كه ديدگاه و افكار ديگران نسبت به تو همانند قلب خودت نسبت به آن ها مى باشد.


قالَ عليه السلام : الْحَسَدُ ماحِقُ الْحَسَناتِ، وَالزَّهْوُ جالِبُ الْمَقْتِ، وَالْعُجْبُ صارِفٌ عَنْ طَلَبِ الْعِلْمِ داعٍ إ لَى الْغَمْطِ وَالْجَهْلِ، وَالبُخْلُ اءذَمُّ الاْ خْلاقِ، وَالطَّمَعُ سَجيَّةٌ سَيِّئَةٌ.
ترجمه :
فرمود: حسد موجب نابودى ارزش و ثواب حسنات مى گردد.
تكبّر و خودخواهى جذب كننده دشمنى و عداوت افراد مى باشد.
عُجب و خودبينى مانع تحصيل علم خواهد بود و در نتيجه شخص را در پَستى و نادانى نگه مى دارد.
بخيل بودن بدترين اخلاق است ؛ و نيز طَمَع داشتن خصلتى ناپسند و زشت مى باشد.


قالَ عليه السلام : الْهَزْلُ فكاهَةُ السُّفَهاءِ، وَ صَناعَةُ الْجُهّالِ.
ترجمه :
فرمود: مسخره كردن و شوخى هاى - بى مورد - از بى خردى است و كار انسان هاى نادان مى باشد.


قالَ عليه السلام : الدُّنْيا سُوقٌ رَبِحَ فيها قَوْمٌ وَ خَسِرَ آخَرُونَ.
ترجمه :
فرمود: دنيا همانند بازارى است كه عدّه اى در آن براى آخرت سود مى برند و عدّه اى ديگر ضرر و خسارت متحمّل مى شوند.


قالَ عليه السلام : النّاسُ فِى الدُّنْيا بِالاْ مْوالِ وَ فِى الاَّْخِرَةِ بِالاْ عْمالِ.
ترجمه :
فرمود: مردم در دنيا به وسيله ثروت و تجمّلات شهرت مى يابند ولى در آخرت به وسيله اعمال محاسبه و پاداش داده خواهند شد.



قالَ عليه السلام : مُخالَطَةُ الاْ شْرارِ تَدُلُّ عَلى شِرارِ مَنْ يُخالِطُهُمْ.
ترجمه :
فرمود: همنشين شدن و معاشرت با افراد شرور نشانه پستى و شرارت تو خواهد بود.


قالَ عليه السلام : أ هْلُ قُمْ وَ أ هْلُ آبَةِ مَغْفُورٌلَهُمْ ، لِزيارَتِهِمْ لِجَدّى عَلىّ ابْنِ مُوسَى الرِّضا عَلَيْهِ السَّلامُ بِطُوس ، اءلا وَ مَنْ زارَهُ فَأ صابَهُ فى طَريقِهِ قَطْرَةٌ مِنَ السَّماءِ حَرَّمَ جَسَدَهُ عَلَى النّارِ.
ترجمه :
فرمود: اءهالى قم و اءهالى آبه يكى از روستاهاى حوالى ساوه آمرزيده هستند به جهت آن كه جدّم امام رضا عليه السلام را در شهر طوس زيارت مى كنند.
و سپس حضرت افزود: هر كه جدّم امام رضا عليه السلام را زيارت كند و در مسير راه صدمه و سختى تحمّل كند خداوند آتش را بر بدن او حرام مى گرداند.


عَنْ يَعْقُوبِ بْنِ السِّكيتْ، قالَ: سَاءلْتُ أ بَاالْحَسَنِ الْهادى عليه السلام : ما بالُ الْقُرْآنِ لا يَزْدادُ عَلَى النَّشْرِ وَالدَّرْسِ إ لاّ غَضاضَة ؟
قالَ عليه السلام : إ نَّ اللّهَ تَعالى لَمْ يَجْعَلْهُ لِزَمانٍ دُونَ زَمانٍ، وَلالِناسٍ دُونَ ناسٍ، فَهُوَ فى كُلِّ زَمانٍ جَديدٌ وَ عِنْدَ كُلِّ قَوْمٍ غَضُّ إ لى يَوْمِ الْقِيامَةِ.
ترجمه :
يكى از اصحاب حضرت به نام ابن سِكيّت گويد: از امام هادى عليه السلام سؤ ال كردم : چرا قرآن با مرور زمان و زياد خواندن و تكرار، كهنه و مندرس نمى شود؛ بلكه هميشه حالتى تازه و جديد در آن وجود دارد؟
امام عليه السلام فرمود: چون كه خداوند متعال قرآن را براى زمان خاصّى و يا طايفه اى مخصوص قرار نداده است ؛ بلكه براى تمام دوران ها و تمامى اقشار مردم فرستاده است ، به همين جهت هميشه حالت جديد و تازه اى دارد و براى جوامع بشرى تا روز قيامت قابل عمل و اجراء مى باشد.


قالَ عليه السلام :الْغَضَبُ عَلى مَنْ لا تَمْلِكُ عَجْزٌ، وَ عَلى مَنْ تَمْلِكُ لُؤْمٌ.
ترجمه :
فرمود: غضب و تندى در مقابل آن كسى كه توان مقابله با او را ندارى ، علامت عجز و ناتوانى است ، ولى در مقابل كسى كه توان مقابله و رو در روئى او را دارى علامت پستى و رذالت است .


قالَ عليه السلام : يَاْتى عَلماءُ شيعَتِنا الْقَوّامُونَ بِضُعَفاءِ مُحِبّينا وَ اءهْلِ وِلايَتِنا يَوْمَ الْقِيامَةِ، وَالاْ نْوارُ تَسْطَعُ مِنْ تيجانِهِمْ.
ترجمه :
فرمود: علماء و دانشمندانى كه به فرياد دوستان و پيروان ما برسند و از آن ها رفع مشكل نمايند، روز قيامت در حالى محشور مى شوند كه تاج درخشانى بر سر دارند و نور از آن ها مى درخشد.


قالَ عليه السلام : لِبَعْضِ قَهارِمَتِهِ: اسْتَكْثِرُوا لَنا مِنَ الْباذِنْجانِ، فَإ نَّهُ حارُّ فى وَقْتِ الْحَرارَةِ، بارِدٌ فى وَقْتِ الْبُرُودَةِ، مُعْتَدِلٌ فِى الاْ وقاتِ كُلِّها، جَيِّدٌ عَلى كلِّ حالٍ.
ترجمه :
به بعضى از غلامان خود فرمود: بيشتر براى ما بادمجان پخت نمائيد كه در فصل گرما، گرم و در فصل سرما، سرد است .
و در تمام دوران سال معتدل مى باشد و در هر حال مفيد است .


قالَ عليه السلام : اُذكُرْ مَصْرَعَكَ بَيْنَ يَدَىْ اءهْلِكَ لا طَبيبٌ يَمْنَعُكَ، وَ لا حَبيبٌ يَنْفَعُكَ.
ترجمه :
فرمود: بياد آور و فراموش نكن آن حالت و موقعى را كه در ميان جمع اعضاء خانواده و آشنايان قرار مى گيرى و لحظات آخر عمرت سپرى مى شود و هيچ پزشكى و دوستى و ثروتى نمى تواند تو را از آن حالت نجات دهد.

قالَ عليه السلام : إ نَّ الْحَرامَ لايَنْمى ، وَإ نْ نَمى لا يُبارَكُ فيهِ، وَما اءَنْفَقَهُ لَمْ يُؤْجَرْ عَلَيْهِ، وَ ما خَلَّفَهُ كانَ زادَهُ إ لَى النّارِ.
ترجمه :
فرمود: همانا اموال حرام ، رشد و نموّ ندارد و اگر هم احياناً رشد كند و زياد شود بركتى نخواهد داشت و با خوشى مصرف نمى گردد.
و آنچه را از اموال حرام انفاق و كمك كرده باشد اجر و پاداشى برايش نيست و هر مقدارى كه براى بعد از خود به هر عنوان باقى گذارد معاقب مى گردد.


قالَ عليه السلام : اَلْحِكْمَةُ لا تَنْجَعُ فِى الطِّباعِ الْفاسِدَةِ.
ترجمه :
فرمود: حكمت اثرى در دل ها و قلب هاى فاسد نمى گذارد.


قالَ عليه السلام : مَنْ رَضِىَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السّاخِطُونَ عَلَيْهِ.
ترجمه :
فرمود: هر كه از خود راضى باشد بدگويان او زياد خواهند شد.


قالَ عليه السلام : اَلْمُصيبَةُ لِلصّابِرِ واحِدَةٌ وَ لِلْجازِعِ اِثْنَتان .
ترجمه :
فرمود: مصيبتى كه بر كسى وارد شود و صبر و تحمّل نمايد، تنها يك ناراحتى است ؛ ولى چنانچه فرياد بزند و جزع كند دو ناراحتى خواهد داشت .


قالَ عليه السلام : اِنّ لِلّهِ بِقاعاً يُحِبُّ اءنْ يُدْعى فيها فَيَسْتَجيبُ لِمَنْ دَعاهُ، وَالْحيرُ مِنْها.
ترجمه :
فرمود: براى خداوند بقعه ها و مكان هائى است كه دوست دارد در آن ها خدا خوانده شود تا آن كه دعاها را مستجاب گرداند كه يكى از بُقْعه ها حائر و حرم امام حسين عليه السلام خواهد بود.


قالَ عليه السلام : اِنّ اللّهَ هُوَ الْمُثيبُ وَالْمُعاقِبُ وَالْمُجازى بِالاَْعْمالِ عاجِلاً وَآجِلاً.
ترجمه :
فرمود: همانا تنها كسى كه ثواب مى دهد و عِقاب مى كند و كارها را در همان لحظه يا در آينده پاداش مى دهد، خداوند خواهد بود.


قالَ عليه السلام : مَنْ هانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ فَلا تَاءمَنْ شَرَّهُ.
ترجمه :
فرمود: هركس به خويشتن إ هانت كند و كنترل نفس نداشته باشد خود را از شرّ او در امان ندان .


قالَ عليه السلام : اَلتَّواضُعُ انْ تُعْطَيَ النّاسَ ما تُحِبُّ اءنْ تُعْطاهُ.
ترجمه :
فرمود: تواضع و فروتنى چنان است كه با مردم چنان كنى كه دوست دارى با تو آن كنند.


قالَ عليه السلام : اِنّ الْجِسْمَ مُحْدَثٌ وَاللّهُ مُحْدِثُهُ وَ مُجَسِّمُهُ.
ترجمه :
فرمود: همانا اجسام ، جديد و پديده هستند و خداوند متعال به وجود آورنده و تجسّم بخش آن ها است .


قالَ عليه السلام : لَمْ يَزَلِ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَيْئىٌ مَعَهُ، ثُمَّ خَلَقَ الاَْشْياءَ بَديعاً، وَاخْتارَ لِنَفْسِهِ اءحْسَنَ الاْ سْماء.
ترجمه :
فرمود: خداوند از ازَل ، تنها بود و چيزى با او نبود، تمام موجودات را با قدرت خود آفريده ، و بهترين نام ها را براى خود برگزيد.

قالَ عليه السلام : اِذا قامَ الْقائِمُ يَقْضى بَيْنَ النّاسِ بِعِلْمِهِ كَقَضاءِ داوُد عليه السلام وَ لا يَسْئَلُ الْبَيِّنَةَ.
ترجمه :
فرمود: زمانى كه حضرت حجّت (عجّ) قيام نمايد در بين مردم به علم خويش قضاوت مى نمايد؛ همانند حضرت داود عليه السلام كه از دليل و شاهد سؤ ال نمى فرمايد.


قالَ عليه السلام : مَنْ اَطاعَ الْخالِقَ لَمْ يُبالِ بِسَخَطِ الْمَخْلُوقينَ وَ مَنْ اءسْخَطَ الْخالِقَ فَقَمِنٌ اءنْ يَحِلَّ بِهِ الْمَخْلُوقينَ.
ترجمه :
فرمود: هركس مطيع و پيرو خدا باشد از قهر و كارشكنى ديگران باكى نخواهد داشت .


قالَ عليه السلام : اَلْعِلْمُ وِراثَةٌ كَريمَةٌ وَالاْ دَبُ حُلَلٌ حِسانٌ، وَالْفِكْرَةُ مِرْآتٌ صافَيةٌ.
ترجمه :
فرمود: علم و دانش بهترين يادبود براى انتقال به ديگران است ، ادب زيباترين نيكى ها است و فكر و انديشه آئينه صاف و تزيين كننده اعمال و برنامه ها است .


قالَ عليه السلام : الْعُجْبُ صارِفٌ عَنْ طَلَبِ الْعِلْمِ، داعٍ إ لىَ الْغَمْطِ وَ الْجَهْلِ.
ترجمه :
فرمود: خودبينى و غرور، انسان را از تحصيل علوم باز مى دارد و به سمت حقارت و نادانى مى كشاند.


قالَ عليه السلام : لا تُخَيِّبْ راجيكَ فَيَمْقُتَكَ اللّهُ وَ يُعاديكَ.
ترجمه :
فرمود: كسى كه به تو اميد بسته است نااميدش مگردان ، وگرنه مورد غضب خداوند قرار خواهى گرفت .


قالَ عليه السلام : مَا اسْتَراحَ ذُو الْحِرْصِ.
ترجمه :
فرمود: شخص طمّاع و حريص نسبت به اموال و تجمّلات دنيا هيچگاه آسايش و استراحت نخواهد داشت .


قالَ عليه السلام : الْعِتابُ مِفْتاحُ التَّقالى ، وَالعِتابُ خَيْرٌ مِنَ الْحِقْدِ.
ترجمه :
فرمود: (مواظب باش كه ) عتاب و پرخاش گرى ، مقدّمه و كليد غضب است ، ولى در هر حال پرخاش گرى نسبت به كينه و دشمنى درونى بهتر است (چون كينه ، ضررهاى خظرناك ترى را در بردارد).


قالَ عليه السلام : الْغِنى قِلَّةُ تَمَنّيكَ، وَالرّضا بِما يَكْفيكَ، وَ الْفَقْرُ شَرَهُ النّفْسِ وَ شِدَّةُ القُنُوطِ، وَالدِّقَّةُ إ تّباعُ الْيَسيرِ وَالنَّظَرُ فِى الْحَقيرِ.
ترجمه :
متر آرزو و توقّع باشد و به آنچه موجود و حاضر است راضى و قانع گردى ، وليكن فقر و تهى دستى در آن موقعى است كه آرزوهاى نفسانى اهميّت داده شود، امّا دقّت و توجّه به مسائل ، اهميّت دادن به امكانات موجود و مصرف و استفاده صحيح از آن ها است ، اگر چه ناچيز و كم باشد.


قالَ عليه السلام : الاِْمامُ بَعْدى الْحَسَنِ، وَ بَعْدَهُ ابْنُهُ الْقائِمُ الَّذى يَمْلاَُ الاَْرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً.
ترجمه :
فرمود: امام و خليفه بعد از من (فرزندم ) حسن ؛ و بعد از او فرزندش مهدى موعود عليهما السلام مى باشد كه زمين را پر از عدل و داد مى نمايد، همان طورى كه پر از ظلم و ستم گشته باشد.


قالَ عليه السلام : إ ذا كانَ زَمانُ الْعَدْلِ فيهِ أ غْلَبُ مِنَ الْجَوْرِ فَحَرامٌ أ نْ يُظُنَّ بِأ حَدٍ سُوءاً حَتّى يُعْلَمَ ذلِكَ مِنْهُ.
ترجمه :
فرمود: در آن زمانى كه عدالت اجتماعى ، حاكم و غالب بر تباهى باشد، نبايد به شخصى بدگمان بود مگر آن كه يقين و معلوم باشد.


قالَ عليه السلام : إ نَّ لِشيعَتِنا بِوِلايَتِنا لَعِصْمَةٌ، لَوْ سَلَكُوا بِها فى لُجَّةِ الْبِحارِ الْغامِرَةِ.
ترجمه :
فرمود: همانا ولايت ما اهل بيت براى شيعيان و دوستانمان پناهگاه امنى مى باشد كه چنانچه در همه امور به آن تمسّك جويند، بر تمام مشكلات (مادّى و معنوى ) فايق آيند.


قالَ عليه السلام : يا داوُدُ لَوْ قُلْتَ: إ نَّ تارِكَ التَّقيَّةَ كَتارِكِ الصَّلاةِ لَكُنتَ صادِقاً.
ترجمه :
فرمود: به يكى از اصحابش - به نام داود صرّمى - فرمود: اگر قائل شوى كه ترك تقيّه همانند ترك نماز است ، صادق خواهى بود.


قالَ: سَاءلْتُهُ عَنِ الْحِلْمِ؟ فَقالَ عليه السلام : هُوَ اءنْ تَمْلِكَ نَفْسَكَ وَ تَكْظِمَ غَيْظَكَ، وَ لا يَكُونَ ذلَكَ إ لاّ مَعَ الْقُدْرَةِ.
ترجمه :
يكى از اصحاب از آن حضرت پيرامون معناى حِلم و بردبارى سؤ ال نمود؟
حضرت در پاسخ فرمود: اين كه در هر حال مالك نَفْس خود باشى و خشم خود را فرو برى و آن را خاموش نمائى و اين تحمّل و بردبارى در حالى باشد كه توان مقابله با شخصى را داشته باشى .

قالَ عليه السلام : اِنّ اللّهَ جَعَلَ الدّنيا دارَ بَلْوى وَالاْ خِرَةَ دارَ عُقْبى ، وَ جَعَلَ بَلْوى الدّنيا لِثوابِ الاْ خِرَةِ سَبَباً وَ ثَوابَ الاْ خِرَةِ مِنْ بَلْوَى الدّنيا عِوَضاً.
ترجمه :
فرمود: همانا خداوند، دنيا را جايگاه بلاها و امتحانات و مشكلات قرار داد؛ و آخرت را جايگاه نتيجه گيرى زحمات ، پس بلاها و زحمات و سختى هاى دنيا را وسيله رسيدن به مقامات آخرت قرار داد و اجر و پاداش زحمات دنيا را در آخرت عطا مى فرمايد.

گزيده سخنان امام هادى عليه السلام

1ـ جبران نقص
لبعض مـواليه: عاتب فلانا و قل له: ان الله اذا اراد بعبـد خيــرا اذا عوتب قبل.
امام على النقى (ع) به يكـى از دوستـانـش فـرمـــود:
فلانى را توبيخ كن و به او بگو: خداوند چون خير بنده اى خواهد, هرگاه تـوبيخ شـود, بپذيـرد.(و در صـدد جبـران نقص خـود بـرآيـد).

2ـ جايگاه اجابت دعا
ان لله بقـاعا يحب ان يـدعى فيها فيستجيب لمن دعاه و الحيـر منها.
همانا براى خداوند بقعه هايى است كه دوست دارد در آنها به درگاه او دعا شود و دعاى دعا كننده را به اجابت رسـانـد, و حـائر حسيـن (ع) يكى از آنهاست.

3ـ خدا ترسى
مـن اتقـى الله يتقـى, و مـن اطـاع الله يطـاع , ومـن اطاع الخالق لم يبال
سخط المخلوقين. و مـن اسخط الخالق فلييقـن ان يحل به سخط المخلوقيـن.
هر كـس از خدا بترسد, مردم از او بترسند, و هر كه خدا را اطاعت كند, از او اطاعت كنند, و هر كه مطيع آفريدگار باشد باكى از خشـم آفريدگان ندارد, وهر كه خـالق را به خشـم آورد, بـايـد يقيـن كنـد كه به خشـم مخلـوق دچـار مـى شــود.

4ـ اطاعت خير خواه
مـن جمع لك وده و رايه فاجمع له طـاعتك.
هر كه دوستـى ونظر نهايـى اش را براى تو همه جانبه گرداند, طاعتت رابراى او همه جانبه گردان.

5ـ اوصاف پروردگار
ان الله لايوصف الا بما وصف به نفسه, وانى يوصف الذى تعجز الحواس ان تدركه و الارهـام ان تنـاله و الخطـرات ان تحـده و الابصـار عن الاحـاطه به.
ناى فى قربه و قرب فـى نايه,كيف الكيف بغيران يقال: كيف, و اين الاين بلا ان يقـال: ايـن, هـو, منقطع الكيفيه و الاينيه, الـواحـد الاحـد, جل جلاله و تقـدست اسماوه.
به راستـى كه خدا جز بدآنچه خودش را وصف كرده وصف نشود. كجا وصف شود آن كه حواس از دركـش عاجز است, و تصورات به كنه او پى نبرند, و در ديده ها نگنجد؟ او با همه نزديكـى اش دور است و با همه دورىاش نزديك. كيفيت و چگـونگـى را پـديـد كرده بدون اين كه خـود كيفيت و چگونگى داشته باشد , مكان را آفريده بدون ايـن كه خـود مكانى داشته باشد. او از چگـونگـى و مكان بر كنار است, يكتاى يكتاست, شكوهش بزرگ و نامهايش پاكيزه است.

6ـ اثر بخش خداست, نه روزگار
لاتعد و لا تجعل للايـام صنعا فـى حكـم الله.
از حـد خـود تجـاوز نكـن و بـراى روزگـار هيچ اثـرى در حكم خدا قرار نـده.

7ـ نتيجه بى اعتنايى به مكر خدا
من امن مكر الله و اليم اخذه, تكبر حتى يحل به قضاوه و نافذ امره , و مـن كان علـى بينه مـن ربه هانت عليه مصائب الدنيا و لو قرض و نشـر.
هر كه از مكر خدا و مواخذه دردناكش آسوده زيد,تكبر پيشه كند تا قضاى خدا و امر نافذش او را فرا گيرد, و هر كه بر طريق خدا پرستى , محكـم واستـوار باشد, مصـائب دنيـا بـروى سبك آيـد, اگـر چه مقـراض شـود و ريز ريز گــردد.

8ـ تقيه
لـو قلت ان تـارك التقيه كتـارك الصلـوه لكنت صـادقـا.
اگر بگـويـم كسى كه تقيه را ترك كند مانند كسى است كه نماز را ترك كرده هر آينه راست گفته ام .

9ـ شكر و شاكر
الشاكـر اسعد بالشكـر منه بالنعمه التى اوجبت الشكر لان النعم متاع و الشكر نعم و عقبى.
شخص شكر گزار به سبب شكر سعادتمندتر است تا به سبب نعمتى كه باعث شكر شـده است. زيـرا نعمت, كـالاى دنيـاست و شكـرگزارى نعمت دنيا و آخرت است.

10ـ دنيا جايگاه آزمايش
ان الله جعل الدنيا دار بلوى و الاخره دار عقب و جعل بلوى الدنيا لثواب الاخره سببـا و ثـواب الاخـره مـن بلـوى الـدنيـا عوضـا.
همانا كه خداوند دنيا را سراى امتحان و آزمايش ساخته و آخرت را سراى رسيدگى قرار داده است, و بلاى دنيا را وسيله ثواب آخرت, و ثـواب آخرت را عوض بلاى دنيا قرار داده است.

11ـ ستمكار بردبار
ان الظالم الحالم يكاد ان يعفى عليه بحلمه, و ان المحق السفيه يكاد ان نور يكاد ان يطفىء نور حقه بسفهه.
به راستى ستمكار بردبار , بسا كه به وسيله حلم و بردبارى خود از ستمش گذشت شـود و حقـدار نابخرد , بسا كه به سفاهت خود, نـور حق خـويـش را خامـوش كنـد.

12ـ آدم بى شخصيت
من هانت عليه نفسه فلا تامن شره.
كسـى كه خـود را پست شمـارد , از شـر او در امـان مبـاش.

13ـ دنيا جايگاه سود و زيان
الـدنيـا سـوق ربح فيها قـوم و خسـر آخـرون.
دنيـا بـازارى است كه گـروهـى در آن سـود بـرنـد و دسته اى زيـان ببيننــد.

14ـ حسد وخودخواهى
الحسد ماحق الحسنات , الزهو جالب المقت و العجب صارف عن طلب العلم داع الى الغمط و الجهل , والبخل ادم الاخلاق و الطمع سجيه سيئه.
حسد نيكوييها را نابود سازد, و دروغ , دشمنى آورد, وخـودپسندى مانع از طلب دانـش وخواهنده خوارى و جهل گردد, و بخل ناپسنديده تريـن خلق و خـوى است, وطمع خصلتى ناروا و ناشايسته است.

15ـ پرهيز از تملق
قال ابوالحسن الثالث(ع) لرجل و قد اكثر من افراط الثناء عليه: اقبل على شانك, فان كثره الملق يهجـم علـى الظنه واذا حللت مـن اخيك فـى محل الثقه, فاعدل عن الملق الى حسن النيه.
امام هادى (ع) به كسـى كه در ستـايـش از ايشان افـراط كـرده بـود فرمودند: از اين كار خـوددارى كـن كه تملق بسيار, بدگمانى به بار مـىآورد و اگر اعتماد بـرادر مـومنت از تـو سلب شـد از تملق او دست بـردار و حسـن نيت نشـان ده.

16ـ جايگاه حسن ظن و سوء ظن
اذا كان زمان العدل فيه اغلب من الجور فحرام ان يظن باحد سوء حتى يعلم ذلك منه, واذا كان الجـور اغلب فيه مـن العدل فليـس لاحد ان يظن باحـد خيرا ما لـم يعلم ذلك منه.
هرگاه در زمانه اى عدل بيـش از ظلم رايج باشد, بدگمانـى به ديگرى حرام است, مگر آن كه (آدمـى ) بـدى از كسـى ببينـد. و هرگاه در زمانه اى ظلـم بيـش ازعدل باشد, تا وقتـى كه (آدمـى) خيرى ازكسـى نبينـد, نبايـد به او خـوشبيـن باشـد.

17ـ بهتر از نيكى و زيباتر از زيبايى
خير من الخير فاعله, و اجمل من الجميل قائله, وارجح من العلم حامله, و شـر مـن الشـر جـالبه , و اهـول مـن الهول راكبه.
بهتر از نيكى , نيكوكار است و زيباتر از زيبايى گوينده آن است , و برتر از علـم, حـامل آن است , و بـدتـر از بـدى , عامل آن است و وحشنـاك تــر از وحشت آوردنده آن است.

18ـ توقع بيجا
لاتطلب الصفا ممن كدرت عليه, و لا الوفاء لمن غدرت به, و لا النصح ممن صرفـت سوء ظنك اليه, فـانمـا قلب غيرك كقلبك له.
از كسى كه بر او خشم گرفته اى , صفا و صميميت مخواه و از كسى كه به وى خيانت كرده اى وفا مطلب و از كسـى كه به او بـدبيـن شده اى, انتظار خيرخـواهـى نداشته بـاش, كه دل ديگـران بـراى تـو همچـون دل تـو بــراى آنهاست.

19ـ برداشت نيكو از نعمتها
القوا النعم بحسـن مجاورتها والتمسوا الزياده فيها بالشكر عليهـا, واعلموا ان النفـس اقبل شـىء لمـا اعطيت و امنع شـىء لما منعت.
نعمتها را با برداشت خوب از آنهابه ديگران ارائه دهيد و با شكرگزارى افزون كنيد, و بدانيد كه نفـس آدمـى رو آورنده تريـن چيز است به آنچه به او بـدهـى و بـازدارنـده تـريـن چيز است از آنچه كه از او بازدارى.

20ـ خشم به زيردستان
الغضب على من تملك لوم.(20)
خشم بر زيردستان از پستى است.

کرامات امام هادي عليه السلام

1. صد نگهبان شمشیر به دست
از ابو سعید سهل بن زیاد نقل شده است که: ما در خانه «ابوالعباس فضل بن احمد بن ادریس» بودیم و صحبت از امام هادی علیه السلام به میان آمد. ابو العباس از پدرش نقل کرد که روزی نزد متوکل رسیدم، او را خشمگین و مضطرب دیدم. او به وزیرش «فتح بن خاقان» با خشم و غضب می گفت: این چه سخنانی است که در مورد این مرد می گویی و مرا از اجرای تصمیم باز می داری؟ فتح می گفت: یا امیرالمؤمنین! سخن چینها دروغ گفته اند. و بدین ترتیب تلاش می کرد متوکل را آرام سازد، ولی او آرام نمی گرفت و هر لحظه خشم و غضبش بیشتر می شد تا آنجا که گفت: به خدا سوگند! او را می کشم. او مرتب مردم را [علیه من] می شوراند و می خواهد فتنه ای برپا سازد و چشم طمع به دولت من دارد.

آن گاه دستور داد چهار نفر جلاد آماده شوند و به چهار نفر از غلامان خود دستور داد هنگامی که «علی بن محمد علیهماالسلام » وارد شد، بر او بتازید و با شمشیرهای خود او را قطعه قطعه کنید. ناگاه متوجه شدم امام هادی علیه السلام است که مأموران، حضرت را با وضع نامناسبی به حضور متوکل آوردند. ناگهان چهار غلامی که مأمور به قتل او بودند، به سجده افتادند و دستور متوکل را اجرا نکردند، و خود متوکل نیز از تخت به زیر آمده، عرض کرد: یابن رسول الله! چرا نابهنگام تشریف آورده اید؟ و مرتب دستها و صورت حضرت را می بوسید! حضرت فرمود: من به اختیار خود نیامده ام، بلکه به دعوت تو آمده ام و پیک تو مرا احضار نموده است.

آن گاه متوکل به فتح بن خاقان و دیگران خطاب کرد: مولای من و خودتان را بدرقه کنید! پیک «بد مادر» به دروغ او را احضار کرده است.

بعد از آنکه حضرت برگشتند، متوکل رو کرد به جلاّدها که چرا دستور مرا [در باره علی بن محمد علیهماالسلام [ اجرا نکردید؟ جواب دادند: آن گاه که او را وارد ساختید، ناگهان مشاهده کردیم که بیش از یکصد نفر شمشیر به دست دور او را گرفته اند! از دیدن آنان آن قدر وحشت کردیم که نتوانستیم مأموریت را انجام دهیم.

2. نیروهای مسلّح امام هادی علیه السلام
امام هادی علیه السلام گاه اراده می کرد که از طریق کرامت، قدرت معنوی و ولایت تکوینی خویش را به ستمگران دوران نشان دهد که از جمله، مورد ذیل است:

متوکل عباسی برای تهدید و ارعاب امام هادی علیه السلام او را احضار کرد و دستور داد هر یک از سپاهیانش کیسه (و توبره) خود را پراز خاک قرمز کنند و در جای خاصی بریزند.

تعداد سپاه او که نود هزار نفر بود، خاکهای کیسه های شان را روی هم ریختند و تلّ بزرگی از خاک را ایجاد کردند. متوکل با امام هادی علیه السلام روی آن خاکها قرار گرفتند و سربازان و لشکریان او در حالی که به سلاح روز مسلح بودند، از برابر آنان رژه رفتند.

خلیفه ستمگر عباسی از این طریق می خواست آن حضرت را مرعوب سازد و از قیام علیه خود باز دارد. حضرت برای خُنثی نمودن این نقشه، به متوکل رو کرد و فرمود: «آیا می خواهی سربازان و لشکریان مرا ببینی؟»
متوکل که احتمال نمی داد حضرتش سرباز و سلاح داشته باشد، یکوقت متوجه شد که میان زمین و آسمان پر از ملائکه مسلح شده، و همگی در برابر آن حضرت آماده اطاعت می باشند. آن ستمگر از دیدن آن همه نیروی رزمی، به وحشت افتاد و از ترس غش کرد. چون به هوش آمد، حضرت فرمود: «نَحْنُ لا نُناقِشُکُمْ فِی الدُّنْیا نَحْنُ مُشْتَغِلُونَ بِاَمْرِ الاْآخِرَةِ فَلا عَلَیْکَ شَی ءٌ مِمّا تَظُنُّ؛ در دنیا با شما مناقشه نمی کنیم [چرا که] ما مشغول امر آخرت هستیم. پس آنچه گمان می کنی، درست نیست.»


3. تصویر و شیر درنده
خلفای عباسی هر چند از نظر نسب، قرابت و خویشاوندی با ائمه اطهار علیهم السلام داشتند و در حضرت «عبد المطلب» که پدر عباس و ابوطالب بود، مشترک بودند، ولی با این حال، بدتر از بنی امیه عمل کردند. و ظلم و ستمهای فراوانی به اولاد علی علیه السلام روا داشتند و از هیچ گونه تحقیر و ستم در مورد خاندان عصمت فروگذار نکردند.

متوکل یکی از خلفای عباسی است که از هر راهی تلاش داشت امام هادی علیه السلام را تحقیر کند و شخصیت و عظمت او را درهم شکند. از جمله، روزی فردی را به سراغ شعبده باز و جادوگر بی نظیری فرستاد که اهل هندوستان و از دشمنان اهل بیت علیهم السلام به شمار می آمد. متوکل به او هزار دینار طلا داد که حضرت هادی علیه السلام را تحقیر و شرمنده کند. او نیز قبول کرد و در مجلس مهمانی خلیفه در کنار حضرت هادی علیه السلام نشست. و در قرص نانی عمل سحر انجام داد؛ به گونه ای که وقتی حضرت هادی علیه السلام دست مبارک خود را به طرف آن نان دراز کرد؛ نان به هوا پرید. و حاضران خندیدند و حضرت را به خیال خامشان تحقیر کردند.

در کنار شعبده باز هندی بالشی قرار داشت که روی آن تصویر شیر بود. امامِ کائنات و صاحب ولایت تکوینی، دست مبارکش را بر آن تصویر نهاد و فرمود: این فاسق را بگیر! [با عنایت الهی و کرامت امام هادی علیه السلام ] آن تصویر به شیر درنده تبدیل شد و در جا ساحر هندی را پاره کرد و بلعید! [و جریان مجلس هارون و امام موسی بن جعفر علیهماالسلام و امام رضا علیه السلام و مأمون تکرار شد] و شرکت کنندگان در مجلس مبهوت و متحیر ماندند. متوکل از آن امام بزرگوار درخواست کرد که دستور دهد آن شیر، ساحر هندی را برگرداند.

حضرت فرمود: «او را دیگر نخواهی دید. آیا تو دشمنان خدا را بر دوستان او مسلط می کنی!» این جمله را فرمود و مجلس متوکل را ترک گفت.

4. خبر از شیعه شدن پسر
گونه ای دیگر از کرامات امام هادی علیه السلام خبر از آینده افراد است، که به نمونه ای در این موضوع اشاره می شود.

«هبة الله بن ابی منصور» نقل می کند که مردی بود به نام «یوسف بن یعقوب» اهل فلسطین، روستای «کفرتوثا» که بین او و پدرم رفاقت و دوستی بود. روزی یوسف به دیدار پدرم به «موصل» آمد و چنین گفت: متوکل مرا به «سامره» احضار نموده و من برای نجات از شرِّ او یکصد دینار طلا برای امام هادی علیه السلام نذر کرده ام. پدرم نیز کار و نذر او را تحسین کرد. آن گاه به سوی سامرا حرکت کرد.

یوسف که مردی نصرانی (مسیحی) بود، با خود گفت: اوّل پول نذری را به علی بن محمد الهادی علیه السلام برسانم، آن گاه نزد متوکل روم. اما مشکلش این بود که آدرس منزل حضرت را نمی دانست و از سراغ گرفتن نشانی خانه آن حضرت نیز می ترسید؛ چون احساس می کرد اگر متوکل از این امر باخبر شود، او را بیشتر آزار می دهد. ناگهان بر دلش گذشت که مرکب خود را آزاد گذارد، شاید به خانه آن حضرت دست یابد.

مرکب او همین طور در کوچه های سامرا می رفت تا سرانجام در کنار خانه ای ایستاد. هر کاری کرد حیوان حرکت کند، از جایش تکان نخورد! در این میان، جوانی سیاه پوست از داخل خانه خارج شده، خطاب به او گفت: تو یوسف بن یعقوب هستی؟ او با تعجب به غلام نگاه کرد و گفت: بلی! آن گاه غلام به درون خانه برگشت. یوسف می گوید: من با خود گفتم که دو نشانه به دست آمد: یکی اینکه مرکب، مرا به خانه این مرد خدا راهنمایی کرد و دیگر اینکه در این شهر غربت آن غلام با نام مرا صدا زد.

در همین فکر بودم که غلام دوباره در را باز کرد و گفت: یکصد دینار را در کاغذی در آستینت قرار داده ای؟ با تعجب گفتم: بلی! با خود گفتم: این هم نشانه سوم. پول را به آن جوان داده، با اجازه امام هادی علیه السلام وارد خانه شدم و راز آمدنم را به سامرا و خدمت آن حضرت بیان کردم و اضافه کردم که مولای من! تمام نشانه ها برای من ثابت گردیده و حجت بر من تمام شده و حقیقت آشکار گشته است.

حضرت هادی علیه السلام فرمود: «ای یوسف! [با این حال] تو مسلمان نمی شوی! ولی از تو پسری به دنیا می آید که او از شیعیان ما می باشد! و این را بدان که ولایت و دوستی ما به شما سودی می رساند... تو از متوکل نگران مباش، او دیگر نمی تواند به تو ضرری برساند... .»

یوسف نزد متوکل رفت و بدون کوچک ترین آسیبی از نزد متوکل برگشت، و طبق خبر حضرت هادی علیه السلام بدون ایمان از دنیا رفت، ولی خداوند پسری به او داد که از دوستان اهل بیت علیهم السلام بود، و همیشه افتخار می کرد که مولایم امام هادی علیه السلام از تولد و آمدن من خبر و بشارت داده است.

5. خبر غیبی هدایتگر
کرامات امام هادی علیه السلام گاه بینی ستمگرانی چون متوکل را به خاک می مالید و گاه مظلومی را نجات می داد، و گاه زمینه هدایت فرد یا افرادی را فراهم می نمود، مانند آنچه در ذیل می خوانیم.

در روایت آمده که گروهی از مردم اصفهان در زمانی که در آن شهر از ولایت و امامت خبری نبود، نزد شخصی به نام «عبد الرحمن» که عاشق امامت و ولایت بود آمده، از او پرسیدند که چرا شما شیعه شدید؟ در جواب آنها گفت: من در جمع گروهی از مردم این شهر به کنار خانه متوکل رفته بودیم. هدف ما تظلّم و درخواست کمک از خلیفه عباسی بود. جمع زیادی در آنجا ایستاده بودند، ناگاه فرمان متوکل صادر شد که «علی بن محمد» را دستگیر کنید.
من از رفقا و از بعض حاضرین پرسیدم که «علی بن محمّد» کیست؟ جواب دادند: او امام شیعه هاست و به احتمال زیاد متوکل او را به قتل می رساند. من با خودم گفتم: از اینجا نمی روم تا چهره او را ببینم و از نتیجه کار او آگاه شوم. ناگهان دیدم او را سوار بر اسب نموده، آوردند و مردم برای دیدن او صف کشیده بودند.

عبد الرحمان می گوید: من از دیدن آن حضرت دگرگونی در خود احساس کردم و قلبم پر از عشق و محبت گردید؛ لذا مرتب دعا می کردم که از ناحیه متوکل به او آسیبی نرسد. مأموران همچنان آن حضرت را در میان صفوف جمعیت می آوردند، ولی او با تمام متانت و وقار بر مرکبش قرار گرفته بود و به جایی نگاه نمی کرد و به کسی توجّه نمی نمود تا اینکه مقابل من رسید، صورت خود را به سوی من گردانید و فرمود: «خداوند دعایت را مستجاب کرده است و به تو عمر طولانی و مال زیاد و فرزندان متعدد مرحمت می فرماید.»

من از شنیدن این سخنان به خود لرزیدم و همراهان و حاضران از من سؤال می کردند: شما کیستی؟ و چه کار داری؟ و او با تو چه گفت؟...

جواب دادم: خیر است. و راز گفته شده را به آنها نگفتم. تا زمانی که به اصفهان برگشتم و خداوند گشایشی در روزی من ایجاد کرد و علاوه بر مال زیاد، عمرم نیز از هفتاد گذشت و دارای دو فرزند شدم...؛ لذا به امامت او معتقد گشتم و از شیعیان او گردیدم.


وضعیت شیعه در دروان امام هادی(ع)

دوره زندگي امام هادي عليه السّلام مصادف با خلافت خلفاي عباسي معتصم واثق ـ متوكل ـ منتصر مستنصر و معتز بوده است. سياست خلفاي پيش از متوكل همان سياست مأمون بود. اين سياست از معتزله در برابر اهل حديث (كه سني هاي افراطي بودند) دفاع مي‌ كرد. اين امر سبب شد فضاي مناسب فرهنگي و سياسي براي شيعيان به وجود آيد. امّا با آمدن متوكل تنگ نظري ها شروع شد. متوكل از اهل حديث حمايت كرد و معتزله و شيعه را سركوب كرد. در دوره امام هادي عليه السّلام و به طور كلي در دوره عباسيان مذهب شيعه در قلمرو اسلامي گسترش يافت.

1. گسترش شيعه و تفكر شيعي
با شروع دعوت عباسيان مذهب شيعه در قلمرو اسلامي گسترش يافت. امام باقر عليه السّلام و امام صادق عليه السّلام از فرصت پيش آمده استفاده كردند. ظهور ابومسلم خراساني(2) اختلافات داخلي بني اميه(3) ، شورش ها و قيام هاي علويان ، اين فرصت را در اختيار اين دو امام بزرگوار قرار داد تا مباني فكري و عقيدتي و فرهنگي شيعه را گسترش دهند.

بنابراين اين عوامل سبب شد كه تشيع در دوره عباسيان در مقايسه با دوره امويان گسترش بيشتري يابد. در دوره امام هادي عليه السّلام تشيع حتي به ميان فرماندهان و رجال دولت عباسي نيز راه يافته بود. يحيي بن هرثمه كه مأمور بود امام هادي عليه السّلام را از مدينه به سامرا بياورد مي‌ گويد: وقتي همراه امام عليه السّلام به بغداد رسيدم، اسحاق بن ابراهيم طاهري حاكم بغداد به من گفت: يحيي اين مرد فرزند رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم است. اگر متوكل را بر قتل او تحريك كني با رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلم ـ دشمن شده اي. گفتم : من از او جز نيكي نديدم. آن گاه به سوي سامرا روانه شديم. وقتي به آنجا رسيديم، وصيف تركي (يكي از فرماندهان ترك در دربار عباسي) به من گفت: اگر يك مو از سر اين مرد كم شود با من طرف هستي.

اين داستان نشان دهنده گسترش تفكر شيعي حتي در بين مقامات عباسي است. ابي دلف مي‌ گويد: هنگامي كه امام هادي عليه السّلام را به سامرا آوردند. رفتم تا از حال او جويا شوم، زرّافي دربان متوكل با ديدن من دستور داد وارد شوم.
پرسيد: براي چه كاري آمدهاي؟
گفتم: خير است ...
گفت : گويا آمده اي از حال مولاي خود خبر بگيري؟
گفتم: مولاي من كيست؟ مولاي من خليفه است.
گفت: ساكت شو، مولاي تو بر حق است. نترس كه من نيز بر اعتقاد تو هستم و او (امام هادي ـ عليه السّلام ـ) را امام مي‌ دانم...
ابن سكيت معلم فرزندان متوكل فردي شيعي و دوستدار اهلبيت بود. روزي متوكل از او پرسيد: اين دو فرزند من نزد تو محبوبترند يا حسن و حسين؟ !
ابن سكيت با عصبانيت گفت: به خدا قسم قنبر غلام علي عليه السلام در نزد من از اين دو فرزند و پدرشان محبوبتر است.
همه اين مسائل نشانگر اين است كه شيعه و تفكر شيعه در اين دوره گسترش و نفوذ فوق العادهاي حتي در بين درباريان عباسي داشته است.

2. وجود شيعيان عالم و تربيت يافته اهل بيت ـ عليهم السّلام
يكي از كارهاي مهمي كه ائمه شيعه ـ عليهم السّلام ـ به آن اهميت زيادي مي‌ دادند، حفظ خط فكري و فرهنگي تشيع و جلوگيري از انحرافات فكري بوده . اين كار به تربيت شاگرداني برجسته و تشكيل حوزه علميه و تدريس فقه و عقايد اصيل اسلامي نياز داشت. در زمان امام باقر و امام صادق ـ عليهما السّلام ـ اين كار به طور گسترده شروع شد و سپس امامان ديگر ـ عليهم السّلام ـ در هر شرايط آن را تداوم بخشيدند. باقر شريف القرشي مي‌ نويسد:
زماني كه امام جواد عليه السّلام در مدينه بود، به اشاعه علم و تهذيب اخلاق و تربيت مردم به آداب اسلامي مي‌ پرداخت آن حضرت جامع نبوي را مدرسه قرار داده بود. علما و روات زيادي دور آن حضرت را گرفته بودند و از سرچشمه علوم الهي آن حضرت بهره مي‌ گرفتند.

بسياري از شاگردان امام جواد عليه السّلام در دوره امام هادي عليه السّلام زنده بودند، از محضر امام هادي عليه السّلام نيز استفاده كرده و فرهنگ شيعي را بارور مي‌ ساختند. افراد برجستهاي همچون حضرت عبدالعظيم حسني ، ابن سكيت اهوازي، ابوهاشم جعفري، اسماعيل بن مهران، علي بن مهزيار و... كه بعضاً هم از شاگردان امام جواد عليه السّلام محسوب مي‌ شوند و هم از شاگردان امام هادي عليه السّلام .

اين ياران وفادار و عاشق پروانهوار گرد وجود ائمه ـ عليهم السّلام ـ را مي‌ گرفتند و براي گسترش حقيقت جاودانه اسلام تلاش مي‌ كردند. كتاب هاي زيادي در اين دوره توسط برخي از اين شيعيان نوشته شدكه به برخي از آنها اشاره مي‌ كنيم:

ابو مقاتل ديلمي يكي از اصحاب امام هادي عليه السّلام كتابي روايي و كلامي درباره مسأله امامت تأليف كرد.

احمد بن محمد بن خالد برقي از شيعيان معاصر امام هادي عليه السّلام كتاب «المحاسن» را تأليف كرد. اين كتاب دايرة المعارفي است مشتمل بر احاديث امامان در تمامي زمينه هاي مختلف معارف ديني از قبيل اخلاق، تفسير و...
وي تأليفات ديگري هم داشته از جمله كتاب «التبيان في اخبار البلدان» كه جغرافياي تاريخي اسلام محسوب مي‌ شده است.

حسين بن سعيد اهوازي حدود 30 كتاب نوشته است و نجاشي آنها را در رجالش ذكر كرده است.

فضل بن شاذان يكي ديگر از شيعياني است كه تأليفات زيادي داشته است و امام حسن عسكري عليه السّلام با مشاهده برخي از نوشته هايش بر او رحمت فرستاد.

از ديگر شيعياني كه تأليفات زيادي داشته مي‌ توان به علي بن مهزيار اهوازي اشاره كرد. او حدود 33 كتاب تأليف كرده است.

وجود چنين شيعياني قطعاً باعث رشد و گسترش فرهنگ شيعي در اين دوره شده است. ائمه اطهارعليهم السلام به شاگردان خويش اعتماد داشتند و حل مشكلات ديني شيعيان را برعهده آنان گذارده بودند. ابا حماد رازي (از اهالي ري) مي‌ گويد: در شهر سامرا مرا نزد امام دهم علي النقي عليه السّلام رفتم و مسائلي از حلال و حرام از ايشان پرسيدم. حضرت به من جواب داد. سپس هنگام خداحافظي به من فرمود:
اي حماد اگر در امور ديني برايت مشكلي پيش آمد در ري ، از عبدالعظيم بن عبدالله حسني سؤال كن و سلام مرا نيز به او ابلاغ كن.

نتيجه گيري:
در دوره امام هادي عليه السّلام مذهب شيعه در مناطق مختلف اسلامي گسترش يافته بود. شيعياني كه آن حضرت تربيت كرده بودند، در حفظ و گسترش فرهنگ شيعي تلاش مي‌ كردند. كتاب هاي زيادي توسط اين افراد تأليف شده است.


شيعيان امام علی النقی علیه السلام در ايران

اکثر شيعيان در قرن نخست از شهر کوفه بودند. از دوران امام باقر و امام صادق عليهما السلام به اين طرف ، لقب"قمي" در آخر اسماء تعدادي از اصحاب ائمه به چشم مي خورد.

اينها اشعري هاي عرب تباري بودند که در قم مي زيستند. در زمان امام هادي (ع)، قم مهمترين مرکز تجمع شيعيان ايران بود و روابط محکمي ميان شيعيان اين شهر و ائمه طاهرين وجود داشت.

در کنار قم، دو شهر آبه (يا آوه) و کاشان نيز تحت تأثير تعلميات شيعي قرار داشته و مردم اين شهرها از بينش شيعي مردم قم پيروي مي کردند.

مردم قم و آوه ، همچنين براي زيارت مرقد مطهر امام رضا (ع) به مشهد مسافرت مي کردند که امام هادي (ع) نيز آنها را در قبال اين عمل "مغفور لهم" وصف کرده اند.

پرده از پیش اوبلند کنید

به متوکل گفتند: هیچ کس چنان نمی کند که توبا خود می کنی در باب علی بن محمّد تقی ؛ زیرا که هر وقت [به ] منزل تووارد می شود هرکس که در سرای است اورا خدمت می کند به حدی که نمی گذارند که پـرده بلند کند ودر را باز کند

وچون مردم این را بدانند می گویند اگر خلیفه نمی دانست استحقاق اورا از برای این امر این نحورفتار با اونمی نمود

بگذار اورا وقتی که داخل خانه می شود خودش پرده را بلند کند وبرود همچنان که سایرین می روند وبه او برسد همان تعبی که به سایرین می رسد.

متوکل فرمان داد که کسی خدمت نکند علی نقی (ع) را واز جلواوپـرده را بلند نکند ومتوکل بسیار اهتمام داشت که از خبرها ومطالبی که در منزلش واقع شده مطلع شود لاجرم کسی را گماشته بود که خبرها را برای اومی نوشت

پـس نوشت آن مرد به متوکل که علی بن محمّد (ع) چون داخل خانه شد کسی پرده را از جلوبلند نکرد لکن بادی وزید به حدی که پرده را بلند کرد وآن حضرت بدون زحمت داخل شد.

متوکل گفت مواظب باشند وقت بیرون رفتنش را.

دیگرباره آن گماشته متوکل نوشت که بادی بر خلاف باد اولی وزید وپرده را بلند کرد که آن حضرت بدون تعب بیرون رفت .

متوکل دید که در این کار فضیلت حضرت ظاهر می شود فرمان داد که به دستور سابق رفتار کنید وپرده از پیش اوبلند کنید.


بی اختیار پیاده شدیم

من و پدرم بر در خانه متوکل بودیم ومن در آن وقت کودک بودم وجماعتی از طالبیین و عباسیین وآل جعفر حضور داشتند

وما واقف بودیم که حضرت ابوالحسن علی هادی (ع) وارد شد تمامی مردم برای اوپـیاده شدند تا آنکه حضرت داخل خانه شد.

پـس بعضی از آن جماعت به بعضی دیگر گفتند که ما چرا پیاده شدیم برای این پسر نه اواز ما شرافتش بیشتر است ونه سنش زیادتر است ، به خدا سوگند که برای اوپیاده نخواهیم شد.

ابوهاشم جعفری گفت : به خدا که وقتی اورا ببینید برای اوپـیاده خواهید شد در حالی که خوار باشید.

پس زمانی نگذشت که آن حضرت تشریف آوردند چـون نظر ایشان بر آن حضرت افتاد تمامی برای اوپیاده شدند ابوهاشم به ایشان فرمودند: آیا شما نـگـفتید که ما پیاده نمی شویم برای او چگونه شد پیاده شدید؟!

گفتند: به خدا سوگند که نتوانستیم خودداری کنیم تا بی اختیار پیاده شدیم.


نعمتهای خدا

شیخ صدوق از ابوهاشم جعفری روایت کرده که گفت : وقتی فقر وفاقه بر من شدت کرد خدمت حضرت امام علی نقی (ع) شرفیاب شدم پس مرا اذن داد.

پس چون نشستم فرمود: ابوهاشم ! کدام نعمتهای خدا را که به توعطا کرده می توانی ادا وشکر آن کنی ؟

ابوهاشم گفت ندانستم چه جواب گویم ، پس خود آن حضرت ابتدا کرد فرمود:

ایمان را روزی توکرد پس حرام کرد به سبب آن بدن تورا بر آتش

وروزی کرد تورا عافیت تا اعانت کرد تورا بر طاعت

وروزی کرد تورا قناعت پس حفظ کرد تورا از ریختن آبرویت ،

ای ابوهاشم ! من ابتدا کردم تورا به این کلمات به جهت آنکه گـمان کردم که تواراده کرده ای که شکایت کنی نزد من از آنکه با تواین همه انعام کرده وامر کردم که صد دینار زر سرخ به تودهند بگیر آن را.


چگونگي مواجهه امام هادي علیه السلام با خلفاي عباسي

امام هادي در سال 212هجري قمري در منطقه «صريا» كه در اطراف مدينه است به دنيا آمد. آن حضرت 42 سال در اين جهان زيست و سرانجام در رجب سال 254 هجري قمري به دست معتز عباسي مسموم شد و به شهادت رسيد. سوم رجب، سالروز شهادت آن حضرت است.

به اين مناسبت نوشتار حاضر، نگاهي به ابعاد مواجهه امام دهم(ع) و نوع تعاملي كه خلفاي عباسي با آن حضرت داشتند را ارائه مي دهد. اميد است مورداستفاده خوانندگان محترم قرارگيرد. تعامل خلفاي عباسي خلفاي عباسي مي دانستند كه باوجود امام هادي(ع) نمي توانند به راحتي دستگاه قدرت را طبق خواسته خود گسترش دهند و مردم را زير يوغ ستم بكشانند به همين خاطر امام(ع) را در محاصره قرار دادند:

الف- انتقال حضرت از مدينه به سامراء: امام هادي(ع) را مانند جد بزرگوارش امام رضا(ع) از مدينه النبي(ص) بالاجبار خارج ساختند تا بيشتر حضرت را در محاصره خود قرار دهند نامه اي به ظاهر محترمانه توسط متوكل نوشته شد تا امام(ع) به سامراء بيايد و او بتواند براحتي نقشه هاي خود را عملي سازد كه مهمترين نقشه او محروم كردن مردم از نور امامت بود.

«يزداد» طبيب مسيحي و شاگرد «نجتيشوع» با اشاره به انتقال اجباري امام(ع) به سامراء مي گفت: اگر شخصي علم غيب مي داند، تنها اوست. او را به اينجا- سامراء- آورده اند تا از گرايش مردم به سوي او جلوگيري كنند زيرا باوجود وي حكومت خود را در خطر مي بيند

ب- جلوگيري از ارتباط امام(ع) با شيعيان و مردم عادي خلفا طبق سياست! خود مردم را به انواع مختلف- تهديد، ارعاب، شكنجه، قتل،...- از امام(ع) دور مي ساختند بنابراين شيعياني كه مي خواستند به محضر او بشتابند جز در خفا و تحمل مشكلات فراوان راه ديگري نداشتند- كه خيلي از افراد توسط افراد امراء دستگير شده و به مجازات هاي سنگيني مي رسيدند كه در تاريخ اسامي آنها ضبط شده است.

ج- بازرسي از منزل امام هادي(ع) شب يا روز، صبح يا شب و... فرقي نداشت هرموقع كه دلشان مي خواست به منزل حضرت هجوم آورده منزل را جستجو مي كردند تا شايد با يافتن شمشيري يا... حضرت را متهم به قيام برعليه حكومت كنند و حضرت را به شهادت برسانند.حتي موقع انتقال حضرت(ع) به سامراء يحيي بن هرثمه- مأمور آوردن حضرت- ابتدا منزل را جستجو كرد و چون چيزي جز تعدادي قرآن و كتاب دعا نيافت از منزل خارج شده تا امام آماده سفر گردند!

د- اذيت و آزار شيعيان:

1 - شكنجه جسمي: متوكل در سياهي دل و جنايات سرآمد خلفا است، در حكومت او علويان بسياري زنداني يا تحت تعقيب قرار گرفتند و بسياري نيز شهيد شدند كه نمونه آن «ابن سكيت» است. يار باوفاي امام جواد(ع) و امام هادي(ع). شاعر و اديب نام آور شيعي.

جرم او دوستي با علي(ع) و آل علي است. روزي متوكل از او پرسيد: اين دو فرزند من نزد تو محبوبترند يا حسن(ع) و حسين(ع)؟ (ابن سكيت) از اين مقايسه برآشفت و گفت: قسم به خدا (قنبر) غلام علي(ع) درنظر من از تو و دو فرزندت بهتر است يا نصربن علي جهنيرا به خاطر نقل حديثي در فضائل اهل بيت هزار تازيانه زدند.

فشار اقتصادي چنان بر علويان توسط خلفا سنگين شد كه كودكان شيعي از گرسنگي ناله ها سرداده و وضع شيعيان چنان وخيم بود كه در تاريخ آمده بانوان علوي يك دست لباس درست براي نماز نداشتند4. در مقابل خلفاء با بيت المال مسلمين براي خود قصرها و كاخهاي بيشمار مي ساختند و مشغول لهو و لعب بودند كاخهائي همچون؛ شاه، عروس، شبداز، بديع، مليح،... در زمان متوكل ساخته مي شدند و پولهاي فراواني صرف مي شد. مثلاً براي ساخت كاخ «بركواء» بيست ميليون درهم خرج شد.

و در همان كاخها جشن هاي مفصلي برگزار مي شد و پولهاي مردم صرف عيش و نوش درباريان و مدعوين- غيرشيعي- مي گشت. در جشن ختنه كنان پسر متوكل- عبدا... معتز- هشتاد و شش ميليون درهم خرج شد. متوكل 12هزار كنيز داشت.

2-شكنجه روحي: علوياني كه زير سخت ترين شكنجه خلفا بودند روزگار سختي را مي گذراندند، ولي در مقابل، امام زمان خود را دارند و آلام دردهايشان امام(ع) بود ولي وقتي كه روي يار را نبينند چه كنند؟ در سال 236 قمري علويان ديدند كه «ديزج» يهودي الاصل به دستور متوكل قبر مطهر اباعبدالله الحسين(ع) را خراب كرده و زمين ها را صاف كرد و تبديل به زمين كشاورزي نمود و وقتي هم كه ديد بازهم مشتاقان حضرتش عاشق ديدارند قوانين سختي گذاشت تا جائي كه براي رفتن به زيارت شخص بايد دستش قطع مي شد؟!

اقدامات امام هادي (عليه السلام):

1-فعاليت هاي مخفي حضرت(ع): الف- ارتباط با شيعيان: هدايت شيعيان، كمك به آنها و جوابگويي به مسائل آنها به طرق مختلف. ب) تجديدنظر در شبكه ارتباطي وكالت: ائمه براي ارتباط با پيروان خود شبكه ارتباطي وكالت را به وجود آورده بودند به اين صورت كه وكلاء ازطرف امام مأمور بودند كه به سؤالات فقهي و عقيدتي و... شيعيان پاسخ داده و بعد از دريافت وجوهات و سؤالات بي پاسخ آن را خدمت امام(ع) برسانند.

اين شبكه در زمان امام هادي(ع) نيز با تجديدنظر متناسب با شرايط زمان توسط امام هادي(ع) ادامه داده شد- صرف نظر از كاركرد اصلي آن آمادگي مردم براي زمان غيبت حضرت حجت(ع) بود. اتمام فعاليت هاي فرهنگي توسط امام هادي(ع) الف-نشر فرهنگ اهل بيت (عليهم السلام): از فعاليت هاي امام هادي(ع) احياي فرهنگ ولايت بود.

مراقبت از نوزاد نارس

به شير خواراني که قبل از هفته37 حاملگي متولد مي شوندنوزاد نارس مي گويند.البته مراقبت از نوزادان بيشتر از 35 هفته تقريبا شبيه نوزادان رسيده است ولي اغلب در نوزادان کمتر از 35 هفته کارکرد دستگاه هاي مختلف بدن تکامل کافي ندارد وبراي تکامل نياز به زمان مي باشد.مثلا در نوزادان نارس به خصوص با وزن کمتر از 1600گرم دستگاه گوارش نمي تواند بخوبي عمل بلع ،تخليه شير از معده،هضم وجذب شير را انجام دهد.لذا نوزادان نارس نياز به مراقبت هاي خاص دارند و والدين شيرخوار نارس بايستي اطلاعات کافي از نحوه مراقبت از نوزاد خود را کسب کنند.
1- در طول مدت بستري شيرخوار نارس در بيمارستان ،والدين به خصوص مادر بايد بصورت منظم در بخش نوزادان حضور يابند.بعد از طي روزهاي اول بستري ،وقتي نوزاد بهبودي نسبي يافت،حضور مادر اهميت بيشتري مي يابد.
2- در ابتدا شروع تغذيه با شير مادر، شير در حجم هاي کم و اغلب با لوله معده داده مي شود از آنجا که شير مادر براي نوزاد نارس ارجح است، لذا بايستي مادر شيرخود را دوشيده و شيرباظروف تميز دردار و با رعايت زنجيره سرد(قرار دادن يخ يا آيسبگ در اطراف ظرف شير) به بيمارستان حمل شود.نام نوزاد وتاريخ تهيه شير با برچسب روي ظرف شير درج شود.شير مازاد بر نياز، بايستي در فريزر نگهداري شود.
3- هنگام ورود به بخش والدين بايستي دستهاي خود را با مايع مخصوص به مدت دو دقيقه بشويند، ونيز مقررات بخش را رعايت کنند .
4- با حضور مادر در بخش بايستي قسمتي از مراقبت نوزاد بعهده مادر باشد.مادر نوزاد خود را در آغوش بگيرد او را نوازش کند با او صحبت کند و تدريجا تغذيه شيرخوار خود را شخصا انجام دهد.
5- ممکن است ابتدائا تغذيه با لوله معده وتوسط پرستارصورت گيرد .ولي مادرمي تواند تحت نظر پرستار اين روش تغذيه را ياد بگيرد و شير رابه آرامي از طريق لوله به نوزاد خود بدهد.
6- وقتي حجم شير افزايش يافت، بنا به دستور پزشک،مکيدن با سينه مادر تمرين مي شود.در اين هنگام مادر سينه خود را در دهان نوزاد ميگذارد، تا شيرخوار تدريجا مکيدن را ياد بگيرد ،طوريکه تغذيه با لوله معده به تدريج قطع و کل حجم شير با سينه مادر يا شيشه داده شود.
7- زمان ترخيص شيرخوار را،پزشک مشخص مي کند.اگر وزن نوزاد به حدود 1700-1800 گرم برسد وآنتي بيوتيک ها وسرم قطع شده باشد و شيرخوار حجم کافي شير را با مکيدن دريافت کند،و سابقه از تشنج ومشکلات تنفسي طي روزهاي اخير وجود نداشته باشد ، شيرخوار آماده ترخيص است.
8- هنگام خروج از بيمارستان قطره خوراکي فلج اطفال به شير خوار داده مي شود.
9- درجه حرارت مناسب اطاق براي نوزاد نارس 25-26درجه سانتي گراد مي باشد.از قرار دادن نوزاد در کنار بخاري ،رادياتور شوفاژ،جريان باد کولر ويا پنکه و يا تابش مستقيم آفتاب پرهيز شود.
10- لازم است شيرخوارپوشش مناسب داشته باشد.معمولا پوشاندن کلاه ،جوراب ودستکش در روزها وحتي هفته هاي اول بعد از ترخيص،به خصوص در فصول سرد سال توصيه مي شود.کنترل درجه حرارت نوزاد (درجه حرارت مناسب بدن نوزادبا ترمومتر زير بغل36تا 5/36سانتي گراد)بهترين راه پرهيز ازمشکلات گرما وسرماي بدن نوزاد مي باشد.
11- تداوم تغذيه با شير مادر يا شير خشک هر 2تا 5/2ساعت لازم است .درصورت خواب بودن نوزاد بيشتر از 3تا4 ساعت احتمال کاهش قند خون وجود دارد لذا بهتر است تغذيه با شير قبل از رسيدن به اين حد با بيدار کردن شيرخوار از سر گرفته شود.
12- خيس بودن کهنه و وزن گيري روزانه20تا30 گرم ياهفته اي150تا200گرم بهترين معيار براي وزنگيري مناسب است.
13- مادراني که شير کافي ندارند بايد از شيرخشک هاي مخصوص نوزادان نارس استفاده کنند شير خشک هاي موجود در بازار ايران ،پره نان و ببلاک پره ماچور مي باشد.براي افزايش پروتئين و املاح شيرمادر مکمل هائي در بازار موجود است که اپتاميل و نيز F?? مهمترين آنها مي باشد. يک پيمانه يا يک بسته از اين مکمل ها در25 تا 50 سي سي شير مادر حل مي شود. مي توان همه شير روزانه يا بخشي از آن را بصورت مخلوط با مکمل به نوزاد داد.
14- در هر زماني بعد از ترخيص ،اگر نوزاد بدحال شود(تب، شير نخوردن ،مکيدن ضعيف،استفراغ هاي مکرر،بي حالي ويا تشنج و..) بايستي سريعا مراجعه به پزشک اطفال يا فوق تخصص نوزادان صورت گيرد.
15- اولين معاينه نوزاد بايستي24تا48 ساعت بعد از ترخيص صورت گيرد.مراجعات بعدي هر هفته يک بار است،تا زماني که وزن نوزاد به2000-2500 گرم برسد.بعد از آن مراجعات دو هفته يک بار وسپس ماهيانه مي باشد.
16- نوزادان نارس با سن حاملگي کمتر از 34 هفته و وزن کمتر از 2000گرم و تمامي نوزادان نارسي که سابقه دريافت اکسيژن و تهويه مکانيکي دارند،در معرض خطر بيماري نارسي شبکيه چشم(ROP)قرار دارند(10 تا25%)که در صورت عدم درمان ممکن است سبب نابينائي شود . لذا اين نوزادان بايددر 4 تا6 هفتگي توسط فوق تخصص شبکيه چشم ويا چشم پزشکي که تجربه کافي در اين زمينه دارند معاينه شوند. مراجعات بعدي توسط چشم پزشک معين مي گردد.
17- نوزادان نارس با سن حاملگي کمتر از 34 هفته و وزن کمتر از 2000گرم در معرض خونريزي داخل بطن هاي مغزي هستند ،لذا در روز 4تا7 بعد از تولد در بخش نوزادان سونوگرافي مغز انجام مي شود.سونوگرافي دوم در هفته سوم ،و سونوگرافي سوم درحدود 30 تا40 روزگي انجام مي شود.به همين علت اگر نوزاد در اين زمان در منزل باشد ،بايستي سونوگرافي ها سرپائي پيگيري شود. اگر نوزاد مبتلا به درجات خفيف خونريزي شود اغلب سير رو به بهبودي دارد،ولي خونريزي هاي متوسط تا شديد ممکن است سبب هيدروسفالي يا تجمع آب در بطن هاي مغزي مي شود ،در اين موارد سونوگرافي مغز هر7 تا 10 روز تکرار مي شود، و درمان هاي لازم توسط پزشک صورت مي گيرد.
18- تمامي نوزادان نارس در معرض مشکلات شنوائي هستند وبايستي مورد ارزيابي شنوائي (OAE قبل يا بلافاصله بعد از ترخيص وتستABR در 3 ماهگي) قرار گيرند.
19- نوزادان نارس معمولا در 1تا3 ماهگي دچار کم خوني مي شوند.تجويز مکمل ها مثل آهن،اسيد فوليک و ويتامين E ،در جلوگيري از کم خوني موثر است. در بعضي از نوزادان نارس آمپول اريتروپوئتين به صورت زير پوستي تزريق مي شود.هر گاه وزن نوزاد به دوبرابر زمان تولد رسيد،قطره آهن خوراکي شروع مي شود.
20- نوزادان نارس مستعد دررفتگي تکاملي مفاصل لگن هستند،بنابراين حدود دو ماهگي سونوگرافي از مفاصل لگن توصيه مي شود،که بنا به نظر پزشک ممکن است نياز به تکرار داشته باشد.
21- در 10 تا 20 درصد نوزادان نارس با وزن کمتر از1500 گرم درجات مختلفي از اختلالات تکاملي از اختلالات جزئي در يادگيري تا عقب ماندگي هاي شديد ذهني حرکتي ديده مي شود.شناسائي زود هنگام اين مشکلات وشروع به موقع کار درماني واقدامات توانبخشي به کاهش آسيب هاي حاصل از اين ناتواني ها کمک مي کند.
22- يکي ديگر از مشکلات ناشي از نارسي به خصوص در نوزادان با سابقه تهويه مکانيکي و بستري طولاني مدت،ريکتز نارسي يا نرمي استخوان است.استفاده از مکمل هاي ويتاميني (ويتامينD)و مکمل هاي شير مادر که حاوي مقادير بيشتري از کلسيم وفسفر است در پيشگيري از اين بيماري موثر است.
23- تمامي نوزادان با وزن کمتر از 2 کيلوگرم بايد در 1ماهگي يک دز اضافي واکسن هپاتيت B دريافت نمايند.ساير موارد واکسيناسيون مشابه نوزادان رسيده است.
24- در نوزادان نارس ،اگرسن بيشتر از شش ماه باشد درشروع فصل پائيز تزريق واکسن آنفولانزا توصيه ميگردد.و اگر کمتر از شش ماه باشد تزريق اين واکسن به تمامي افراد خانواده توصيه مي شود.
25- بهتر است در ماههاي اول زندگي نوزاد نارس از مسافرت هاي طولاني،حضور در ميهماني هاي شلوغ پرهيز شود .بوسيدن نوزاد ممکن است باعث انتقال بيماري ها به نوزاد نارس شود.  

زردی نوزادی :

1- زردی یکی از شایعترین مشکلات و یکی از مهمترین علل بستری نوزادان می باشد، 60% نوزادان رسیده و 80% نوزادان نارس دچار زردی می شوند.
2- زردی به دو نوع اصلی، زردی مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شود. آنچه که بیشتر در نوزادان دیده می شود زردی غیرمستقیم است.
3- زردی در روز اول تولد، مهم و اغلب خطرناک است و معمولاً توسط پزشک تشخیص داده می شود. اینگونه موارد معمولاً نیاز به بستری در بیمارستان دارند.
4- بعضی از والدین تصور می کند اگر نوزاد در روز اول و دوم زرد نباشد، دیگر دچار زردی (ایکتر) نمی شود. در صورتی که بیشتر موارد زردی ها، از روز سوم تولد به بعد ایجاد می‌شود. لذا بایستی نوزادان، در روزهای سوم تا پنجم بعد از تولد، جهت کنترل زردی نزد پزشک متخصص کودکان مراجعه نمایند.
5- به نظر نمی رسد که نوع تغذیه مادر، بر میزان زردی نوزاد تاثیری چشمگیری داشته باشد. لذا توصیه به خوردن غذاهای گرمی یا سردی، اغلب بیفایده است.
6- بسیاری از اوقات والدین سوال می کنند چرا نوزاد ما زرد شده است. علت زردی در بسیاری از اوقات دقیقاً مشخص نیست و علل مشخص شده زردی، نیز بسیار متفاوت هستند که شامل ناسازگاری خون و Rh مادر با نوزاد، کم کاری تیروئید نوزاد، کمبودهای آنزیمی گلبول های قرمز مثل بیماری فاوویسم، زردی ناشی از کمبود دریافت شیر مادر، زردی ناشی از شیر مادر و علل بسیاری دیگر ...
7- اگر تصور می کنید نوزادتان زرد است بخصوص اگر نوزاد نارس است، بهترین توصیه به مراجعه به پزشک متخصص کودکان است.
8- میزان خطرناک زردی، به وزن نوزاد و سن نوزاد بستگی دارد مثلاً میزان بیلی روبین 13 میلی گرم در دسی لیتر برای یک نوزاد 2 کیلوگرمی و 2 روزه می تواند خطرناک باشد ولی همین میزان برای یک نوزاد 3 کیلوگرمی، ده روزه، خطرناک نیست.
9- در نوزاد رسیده بالاتر از سه روز، میزان بیلی روبین بیشتر از 16 میلی گرم در دسی لیتر، نیاز به بستری در بیمارستان دارد. این نقطه خطر در روزهای دوم و سوم پایین تر است لذا تفسیر میزان زردی بعهده پزشک متخصص کودکان است.
10- اگر در نوزاد رسیده، میزان بیلی روبین به عدد 25 نزدیک شود و یا از آن بیشتر شود، بیمار اغلب در معرض تعویض خون قرار دارد. عدم بستری و درمان نوزاد در این موارد بسیار خطرناک است. اگر میزان بیلی روبین بالاتر از 25 میلی گرم در دسی لیتر باشد و درمان نشود، منجر به ایجاد بیماری مهلک و خطرناکی بنام کردن ایکتروس می شود. این بیماری با مرگ و میر بسیار بالایی همراه است و شیرخوارانی که جان سالم برد می برند دچار اختلالات شنوائی و بیماری حرکتی در اندام ها می شود که باعث ناتوانی جدی در زندگی آینده فرد می شود.
11- کدام نوزادان در معرض خطر بالاتری برای زردی قرار دارند؟
الف- اگر مادر گروه خون O داشته باشد ولی نوزاد گروه خون A یا B داشته باشد.
ب- اگر مادر Rh منفی و نوزاد Rh مثبت داشته باشد. بخصوص اگر مادر آمپول درگام حین حاملگی و بعد از زایمان دریافت نکرده باشد و به ویژه در زایمان های دوم به بعد.
ج- سابقه زردی در فرزندان قبلی
د- عدم دریافت کافی شیر مادر در روزهای اول زندگی
ه- نوزادان نارس (سن حاملگی کمتر از 37 هفته)
و- نوزادان با وزن تولد کمتر از 2500 گرم
ز- نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت
ح- نوزاد مبتلا به فاوویسم
12- بهترین درمان زردی، نور درمانی یا فتوتراپی است.
13- استفاده از لامپ های مهتابی در منزل، تاثیری زیادی در کاهش زردی نوزاد ندارد و به علت اطمینان کاذبی که در والدین ایجاد می کند، می تواند خطرناک نیز باشد. علاوه بر این خطر ترکیدن لامپ و صدمه به نوزاد نیز وجود دارد.
14- فتوتراپی وقتی موثر است که از فاصله نزدیک (حدود 20 سانتی متر) بر روی بدن لخت نوزاد بتابد. پوشاندن چشمها و ناحیه کهنه نوزاد ضروری است.
15- جهت فتوتراپی از لامپ های مخصوص با طول موج مشخص استفاده می شود.
16- معمولاً فتوتراپی هنگام شیردهی و تعویض پوشک نوزاد قطع می شود.
17- فتوتراپی عوارض خیلی کمی دارد. گاهی سبب اسهال و کم آبی نوزاد می شود. در مواردی نیز بثورات پوستی گذرا روی بدن نوزاد ظاهر می گردد.
18- فتوتراپی در منز ل با استفاده از لامپ های مخصوص که توسط شرکت ها ارائه می شود، در پاره ای اوقات توصیه می شود یادمان باشد فتوتراپی در منزل، در نوزادان نارس، وزن کمتر از 2500 گرم، زردی در 4-5 روز اول زندگی، زردی با مقادیر بیلی روبین بالاتر از 15 میلی گرم در دسی لیتر و زردی های مستقیم توصیه نمی شود.
19- مصرف داروهائی مثل فنوباربیتال به طور معمول در زردی های نوزادان توصیه نمی شود زیرا نوزاد را بی حال و مصرف شیر را کم می کند مصرف فنوباربیتال محدود به موارد طول کشیده و مقاوم زردی است که آن هم بایستی توسط پزشک متخصص تجویز شود.
20- استفاده از داروهای خانگی مثل ترنجبین و شیر خشک و نیز مصرف آب و آب قند برای کاهش زردی توصیه نمی شود. استفاده از داروهای خانگی سبب کم آبی، اسهال و بیحالی نوزاد می گردد.
21- پوشیدن لباس زرد، سبب تشدید زردی نمی شود ولی ممکن است سبب اشتباه در برآورد میزان زردی شود.
22- بهترین راه پیشکیری از زردی نوزادی، توصیه به شیردهی مکرر با شیر مادر است. شیردهی مداوم، سبب افزاش دفع مدفوع و نیز افزایش دفع زردی می شود.
23- قطع کردن شیر مادر جهت درمان زردی و جایگزین کردن آن با شیر خشک، بصورت معمول توصیه نمی شود. صرفاً در بعضی از انواع زردی که به علت شیر مادر می باشد ممکن است قطع کردن شیر مادر و جایگزینی آن با شیر خشک، سبب کاهش زردی شود. هرچند در این موارد نیز بهتر است ابتدا درمانهای ساده تر و کم خطرتر مثل فتوترای استفاده شود اگر زردی شیر مادر به فتوتراپی مقاوم باشد، جایگزین کردن شیر خشک توسط پرشک آن هم برای مدت کوتاه 1-2 روز می تواند سبب کاهش زردی شود.
24-حدود10تا20درصدنوزادان بعد از ترخیص،مجددا به علت زردی بستری میشوند.لذا توصیه میشود نوزادان24 تا48 ساعت بعد از ترخیص به متخصص کودکان مراجعه نمایند.
25-نوزادان با زردی شدید بایستی از نظر شنوائی بررسی شوند.

استفراغ در نوزادان

بالا آوردن یا برگشت غذا از معده به مری که در شیرخواران زیاد هم دیده می‌شود چگونه به وجود می‌آید؟

دکتر غلامرضا خاتمی، فوق‌تخصص گوارش اطفال و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران و رییس انجمن پزشکان کودکان ایران می گوید:

آقای دکتر! بالا آوردن یا برگشت غذا از معده به مری که در شیرخواران زیاد هم دیده می‌شود چگونه به وجود می‌آید؟

در دستگاه گوارش کودکان و بزرگسالان بین مری و معده یک اسفنگتر یا دریچه‌ای وجود دارد که هنگام خوردن غذا باز می‌شود تا شیر یا هر غذایی که کودک می‌خورد وارد معده‌اش شود. پس از غذا خوردن این اسفنگتر بسته می‌شود و اجازه نمی‌دهد محتویات معده به سمت مری برگردد اما در نوزادان اسفنگتر در انتهای تحتانی مری شل است و این شلی، طبیعی است.

در واقع بین 50 تا 70 درصد نوزادان و شیرخواران این مشکل را دارند و ما همیشه به خانواده‌ها تذکر می‌دهیم که اگر نوزاد یا شیرخوار 3 تا 4 ماهه‌‌ای بعد از خوردن شیر مقداری از آن را برمی‌گرداند این امر مشکلی ایجاد نمی‌کند و طبیعی است. به همین دلیل نام این پدیده را ریفلاکس فیزیولوژیک گذاشته‌اند.

آیا ریفلاکسی هست که حالت فیزیولوژیک نداشته باشد و علتش مرضی باشد؟
بله! در پاره‌ای از بیماری‌ها، ریفلاکس ادامه پیدا می‌کند و از جنبه طبیعی بودن خارج می‌شود. عواملی که می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند عبارتند از: وجود مشکلی در مری مانند تنگی مری که در این حالت برگشت غذا مکررا صورت می‌گیرد و خاص زمان شیرخوردن کودک نیست. نوزادانی هستند که وقتی به دنیا می‌آیند مری تنگی دارند و لازم است که جراحی شوند.

یکی از عوارض این جراحی‌ها طولانی شدن ریفلاکس است. کودکانی که به موادغذایی آلرژی دارند. بعضی از بیماری‌های دیگر مانند آسم گاهی اوقات با برگشت موادغذایی همراه هستند. بیماری سیستیک فیبروزیس، بیماری خاصی است که یکی از علایم آن ریفلاکس است. اگر ریفلاکس با این مشکلات دیده شود دیگر طبیعی نیست و نیاز به درمان خاص خودش را دارد. عامل بعدی ریفلاکس، سرفه است. کودکانی که زیاد سرفه می‌کنند فشار داخلی شکم‌شان بالا می‌رود و این امر سبب باز شدن دریچه مری و معده می‌شود و محتویات معده بالا می‌آید. حال هر عاملی که سبب سرفه کودک شود می‌تواند ریفلاکس ایجاد کند و تا آن عامل رفع نشود ریفلاکس نیز اصلاح نخواهد شد.

ریفلاکس خودش را با چه علایمی نشان می‌دهد؟ مادر باید چگونه متوجه آن شود؟

ریفلاکس طبیعی علایم، خیلی مختصری دارد و معمولا مادر متوجه آن می‌شود. وقتی کودک شیر خورده و معده‌اش پر است هنگام خواباندن مقداری شیر از دهانش خارج می‌شود. غیر از این علامت، مشکل دیگری با این کودکان نداریم. وزن‌گیری و اشتهای کودک خوب است و در معاینه کودک مشکلی دیده نمی‌شود و کودک نیاز به هیچ دارو و آزمایشی ندارد و والدین نباید نگران باشند زیرا تا 3، 4 ماهگی ریفلاکس بهبود می‌یابد و کمتر کودکی است كه ریفلاکس‌اش بیشتر از 3 تا 4 ماه طول بکشد. البته تعداد کمی از کودکان تا یک سالگی و تعداد بسیار کمتری تا 2 سالگی این مشکل را دارند اما بعد از 2 سال دیگر مشکلی در آنها نخواهیم دید.

پس ریفلاکس فیزیولوژیک نیاز به درمان خاصی ندارد؟

نه! برای درمان این‌گونه کودکان کار خاصی انجام نمی‌دهیم و فقط توصیه می‌کنیم 10 دقیقه پس از شیر خوردن کودک او را در حالت قائم نگه دارید. به این شکل که کودک را در آغوش بگیرید. سرش را روی شانه‌تان بگذارید و به کودک فرصت بدهید تا هوایی را که بلعیده به صورت آروغ خارج کند. سپس او را به پهلوی راست یا چپ بخوابانید. ضمن اینکه دقت کنید والدین و اطرافیان نباید کودک را بالا و پایین بیندازند.

اگر ریفلاکس‌ها طولانی‌تر شد و از 2 سال گذشت چه باید بکنیم؟

ببینید! شایع‌ترین علتی که سبب می‌شود ریفلاکس در کودکان ادامه پیدا می‌کند، آلرژی و حساسیت به بعضی از غذاهایی است که در دسترس کودکان قرار دارد. ما همیشه توصیه می‌کنیم به شیر کودکانی که در دوره شیرخواری هستند، توجه شود. اگر کودک از شیر مادر تغذیه می‌کند از مادر می‌خواهیم که موقتا شیر پاستوریزه نخورد و به جای آن از قرص کلسیم استفاده کند. زیرا زمانی که مادر شیر پاستوریزه می‌خورد مقداری از مواد آن وارد شیر خودش می‌شود و وقتی کودک شیر مادرش را می‌خورد عکس‌العمل نشان می‌دهد.

اگر کودک بزرگ‌تر باشد یا به دلیل مشکلی که دارد در همین یک سال اول از شیرخشک استفاده کند به طور قطع باید مصرف شیرخشک را قطع کنیم زیرا شیرخشک هم مانند شیر پاستوریزه است. بنابراین باید به جای شیرخشک از شیر رژیمی‌ای استفاده کنیم که برای آلرژی کودک مناسب‌تر است. این شیرها انواع و اقسام دارند که پزشک معالج یکی از آنها را تعیین خواهد کرد. یکی از شیرها، شیر سویا است. اگر کودک بزرگ‌تر و در سنین بالای 2 سال است و سر سفره غذا می‌خورد، محدودیت در دامنه غذایی‌اش بیشتر می‌شود. یعنی ضمن اینکه باید کمتر از شیر مصرف کند همچنین باید مصرف موادی مانند نوشابه، سس، غذاهای خارج از خانه مانند انواع فست‌فود، کاکائو، شکلات، بادام، پسته و ... را از برنامه غذایی کودک حذف یا بسیار محدود کرد یا از تست آلرژی استفاده نمود. در این صورت ریفلاکس کودکانی که ناشی از آلرژی است با این توصیه‌ها رفع خواهد شد.

حرف آخر؟

کودکانی که به زور غذا به آنها تحمیل می‌شود، برگشت غذا دارند و گاهی استفراغ می‌کنند اما این مشکل مرضی نیست. درواقع، این عکس‌العملی به خواسته مادر است. باید بدانید که اشتهای کودکان نوسانی است. زمانی می‌بینید که کودک صبحانه‌اش را خیلی خوب می‌خورد اما عصر کمتر می‌خورد یا دو روز اول هفته را خوب غذا خورده ولی دو روز بعدی را کمتر می‌خورد. این دلیل نمی‌شود زمانی که اشتهای کودک کم شده به زور به او غذا بدهید. هم معده توان آن را ندارد و هم کودک از نظر عاطفی با مادر کشمکش پیدا می‌کند ولو اینکه غذایش شیرمادر باشد.

خوردن قره قوروت همان خوردن اسید لاکتیک(بسیار خطرناک)

پیش از این‌ها می‌شنیدیم که قره قوروت چون از آب ماست گرفته شده، سرشار از کلسیم است و برای جلوگیری از پوکی استخوان بسیار آن را بخورید. حال آن که این توصیه قدیمی به شدت رد شده است و ممکن است به قمیت جان هم تمام شود!

 قره قوروت را از آب ماست یا همان دوغ می‌گیرند که پس از جوشیدن و تغلیظ به صورت جامد درمی‌آید.

مزه ترش قره قوروت به خاطر درصد بسیار بالای اسید لاکتیک آن است و این میزان به قدری زیاد است که می‌توان گفت قره قوروت، خود اسید لاکتیک خالص است! اسید لاکتیک یک ماده دفعی برای بدن محسوب می‌شود، زیرا خون را شدیداً اسیدی کرده و تعادل ph خون را به هم می‌زند.

یکی از دلایلی که گفته می‌شود ماست چکیده بهتر از خود ماست است، این است که مقدار زیادی از اسید لاکتیک موجود در آب ماست، گرفته شده ولی با این حال بهتر است با مقداری نعناع، پونه و موسیر مصرف شود تا حالت سردی و اسیدی آن کاهش یابد.
در حالت طبیعی، خون انسان كمی قلیایی بوده و بسیار حیاتی است که این حالت حفظ شود و به همین جهت در خلقت انسان مكانیزم‌های پیچیده‌ای تعبیه شده كه این تعادل را حفظ كند.

مقدار pH متعادل در بدن انسان بین ۳۴/۷ و ۴۰/۷ است که کمی قلیایی بوده و باید در این محدوده نگه داشته شود؛ در غیر اینصورت بعضی از واكنش‌های آنزیمی انجام نمی‌گیرد و تنظیم فعالیت‌های فیزیكی و شیمیایی درون سلولی با مشكل مواجه می‌گردد.
مصرف قره قوروت به علت میزان بسیار بالای اسید لاکتیک، به شدت خون را اسیدی می کند و آن را از حالت قلیایی طبیعی خود خارج می‌کند. بدن برای ترمیم و تصحیح این حالت بسیار مخرب که می‌تواند در صورت ادامه بسیار خطرناک گشته و فعالیت ارگان‌ها و سلول‌ها را مختل کند، دست به دامن استخوان‌ها و دندان‌ها می‌گردد تا کلسیم آن‌ها را برای قلیایی کردن خون آزاد کند.

در غرب به این اسیدی شدن خون لقب كُشنده خاموش (Silent Killer) داده‌اند.

کلسیم بهترین و سریع‌ترین عامل قلیایی کردن خون است. این کلسیم از استخوان‌ها آزاد شده سپس توسط کلیه‌ها دفع می‌گردد. در نتیجه مصرف قره قوروت باعث پوکی استخوان‌ها و ضعف دندان‌ها می‌شود.

بسیار بسیار جای تاسف است که خیلی از پزشکان و افراد تحصیل کرده، با این تصور غلط که چون قره قوروت دارای کلسیم است پس برای پوکی استخوان مناسب است، آن را برای درمان پوکی استخوان و لاغر شدن افراد چاق تجویز می‌کنند؛ در صورتیکه کلسیم آن نه تنها جذب نمی‌شود بلکه طبق توضیحات بالا باعث پوکی استخوان و خرابی دندان‌ها نیز می‌شود. جالب است حتی آنرا برای رشد و نمو کودکان مفید دانسته و برای آن خاصیت دارویی هم قائل شده‌اند! گاهی اوقات هم آن را برای کاهش فشار خون تجویز می‌کنند که این خود باعث خرابی و خوردگی رگ‌ها می‌شود. میتوان به جای آن از بسیاری میوه‌هایی که در کاهش فشار مناسب هستند مانند آب لیمو یا مخلوط یک لیوان آب و ۲ قاشق سرکه سیب خانگی استفاده کرد.

کاش مضرات مصرف قره قوروت تنها به همین‌ها ختم می‌شد!

اسید لاکتیک فعالیت نورون‌های مغزی را به شدت کاهش می‌دهد و چون قره قوروت حاوی مقادیر بسیار زیاد اسید لاکتیک است لذا برای مغز انسان بسیار مضر می‌باشد.

بعضی از آثار و نتایج زیانبار دیگر اسیدی شدن خون :
انواع بیماری‌های قلب و عروق
خورده شدن دیواره سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها
ضعف حافظه
آلزایمر
دیابت
سرطان
ضعف سیستم ایمنی بدن
بیماری‌های سیستم عصبی مانند بیماری خطرناکMS
پوکی استخوان
خرابی و فساد دندان‌ها
لقی دندان‌ها
ضعف اعصاب
تشنج
دل درد شدید در دختران هنگام عادت ماهانه

 

زندگینامه امام محمد باقر(ع)

نام مبارك امام پنجم محمد بود .

لقب آن حضرت باقر يا باقرالعلوم است ,بدين جهت كه : درياى دانش را شكافت و اسرار علوم را آشكارا ساخت .

القاب ديگرى مانند شاكر و صابر و هادى نيز براى آن حضرت ذكر كردهاند كه هريك بازگوينده صفتى از صفات آن امام بزرگوار بوده است .

كنيه امام ابوجعفر بود .

مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبى ( ع )است .

بنابراين نسبت آن حضرت از طرف مادر به سبط اكبر حضرت امام حسن ( ع )و از سوى پدر به امام حسين ( ع ) ميرسيد .

پدرش حضرت سيدالساجدين , امام زين العابدين , على بن الحسين ( ع ) است .

تولد حضرت باقر ( ع ) در روز جمعه سوم ماه صفر سال 57 هجرى در مدينه جانگداز كربلا همراه پدر و در كنار جدش حضرت سيدالشهداء كودكى بود كه به چهارمين بهار زندگيش نزديك ميشد .

دوران امامت امام محمد باقر ( ع ) از سال 95 هجرى كه سال درگذشت امام زين العابدين ( ع ) است آغاز شد و تا سال 114 ه . يعنى مدت 19 سال و چند ماه ادامه داشته است .

در دوره امامت امام محمد باقر ( ع ) و فرزندش امام جعفرصادق ( ع ) مسائلى مانند انقراض امويان و بر سر كار آمدن عباسيان و پيدا شدن مشاجرات سياسى و ظهور سرداران و مدعيانى مانند ابوسلمه خلال و ابومسلم خراسانى و ديگران مطرح است , ترجمه كتابهاى فلسفى و مجادلات كلامى در اين دوره پيش ميآيد , و عدهاى از مشايخ صوفيه و زاهدان و قلندران وابسته به دستگاه خلافت پيدا ميشوند .

قاضيها و متكلمانى به دلخواه مقامات رسمى و صاحب قدرتان پديدميآيند و فقه و قضاء و عقايد و كلام و اخلاق را - بر طبق مصالح مراكز قدرت خلافت شرح و تفسير مينمايد , و تعليمات قرآنى - به ويژه مسأ له امامت و ولايت را , كه پس از واقعه عاشورا و حماسه كربلا , افكار بسيارى از حق طلبان را به حقانيت آل على ( ع ) متوجه كرده بود , و پرده از چهره زشت ستمكاران اموى ودين به دنيا فروشان برگرفته بود , به انحراف ميكشاندند و احاديث نبوى را دربوته فراموشى قرار ميدادند .

برخى نيز احاديثى به نفع دستگاه حاكم جعل كرده ويا مشغول جعل بودند و يا آنها را به سود ستمكاران غاصب خلافت دگرگون مينمودند .

اينها عواملى بود بسيار خطرناك كه بايد حافظان و نگهبانان دين در برابر آنهابايستند .

بدين جهت امام محمد باقر ( ع ) و پس از وى امام جعفر صادق ( ع )از موقعيت مساعد روزگار سياسى , براى نشر تعليمات اصيل اسلامى و معارف حقه بهره جستند , و دانشگاه تشيع و علوم اسلامى را پايهريزى نمودند .

زيرا اين امامان بزرگوار و بعد شاگردانشان وارثان و نگهبانان حقيقى تعليمات پيامبر( ص ) و ناموس و قانون عدالت بودند , و ميبايست به تربيت شاگردانى عالم و عامل و يارانى شايسته و فداكار دست يازند , و فقه آل محمد ( ص ) را جمع و تدوين و تدريس كنند .

به همين جهت محضر امام باقر ( ع ) مركز علماء ودانشمندان و راويان حديث و خطيبان و شاعران بنام بود .

در مكتب تربيتى امام باقر ( ع ) علم و فضيلت به مردم آموخته ميشد .

ابوجعفر امام محمد باقر ( ع )متولى صدقات حضرت رسول ( ص ) و اميرالمؤمنين ( ع ) و پدر و جد خود بود واين صدقات را بر بنى هاشم و مساكين و نيازمندان تقسيم ميكرد , و اداره آنهارا از جهت مالى به عهده داشت .

امام باقر ( ع ) داراى خصال ستوده و مؤدب به آداب اسلامى بود .

سيرت و صورتش ستوده بود .

پيوسته لباس تميز و نوميپوشيد .

در كمال وقار و شكوه حركت ميفرمود .

از آن حضرت ميپرسيدند : جدت لباس كهنه و كم ارزش ميپوشيد , تو چرا لباس فاخر بر تن ميكنى ؟ پاسخ ميداد : مقتضاى تقواى جدم و فرماندارى آن روز , كه محرومان و فقرا و تهيدستان زيادبودند , چنان بود .

من اگر آن لباس بپوشم در اين انقلاب افكار , نميتوانم تعظيم شعائر دين كنم .

امام پنجم ( ع ) بسيار گشادهرو و با مؤمنان و دوستان خويش برخورد بود .

با همه اصحاب مصافحه ميكرد و ديگران را نيز بدين كار تشويق ميفرمود .

در ضمن سخنانش ميفرمود : مصافحه كردن كدورتهاى درونى را از بين ميبرد و گناهان دوطرف - همچون برگ درختان در فصل خزان - ميريزد .

امام باقر ( ع ) در صدقات و بخشش و آداب اسلامى مانند دستگيرى از نيازمندان و تشييع جنازه مؤمنين وعيادت از بيماران و رعايت ادب و آداب و سنن دينى , كمال مواظبت را داشت .

ميخواست سنتهاى جدش رسول الله ( ص ) را عملا در بين مردم زنده كند و مكارم اخلاقى را به مردم تعليم نمايد .

در روزهاى گرم براى رسيدگى به مزارع و نخلستانها بيرون ميرفت , و باكارگران و كشاورزان بيل ميزد و زمين را براى كشت آماده ميساخت .

آنچه ازمحصول كشاورزى - كه با عرق جبين و كد يمين - به دست ميآورد در راه خدا انفاق ميفرمود .

بامداد كه براى اداى نماز به مسجد جدش رسول الله ( ص ) ميرفت , پس از گزاردن فريضه , مردم گرداگردش جمع ميشدند و از انوار دانش و فضيلت اوبهرهمند ميگشتند .

مدت بيست سال معاويه در شام و كارگزارانش در مرزهاى ديگر اسلامى درواژگون جلوه دادن حقايق اسلامى - با زور و زر و تزوير و اجير كردن عالمان خودفروخته - كوشش بسيار كردند .

ناچار حضرت سجاد ( ع ) و فرزند ارجمندش امام محمد باقر ( ع ) پس از واقعه جانگداز كربلا و ستمهاى بيسابقه آل ابوسفيان , كه مردم به حقانيت اهل بيت عصمت ( ع ) توجه كردند , در اصلاح عقايد مردم به ويژه در مسأ له امامت و رهبرى , كه تنها شايسته امام معصوم است , سعى بليغ كردندو معارف حقه اسلامى را - در جهات مختلف - به مردم تعليم دادند ; تا كار نشر فقه و احكام اسلام به جايى رسيد كه فرزند گرامى آن امام , حضرت امام جعفر صادق ( ع ) دانشگاهى با چهار هزار شاگرد پايهگذارى نمود , و احاديث و تعليمات اسلامى را در اكناف و اطراف جهان آن روز اسلام انتشار داد .

امام سجاد ( ع )با زبان دعا و مناجات و يادآورى از مظالم اموى و امر به معروف و نهى از منكرو امام باقر ( ع ) با تشكيل حلقههاى درس , زمينه اين امر مهم را فراهم نمود ومسائل لازم دينى را براى مردم روشن فرمود .

رسول اكرم اسلام ( ص ) در پرتو چشم واقع بين و با روشن بينى وحى الهى وظايفى را كه فرزندان و اهل بيت گرامياش در آينده انجام خواهند داد و نقشى را كه در شناخت و شناساندن معارف حقه به عهده خواهند داشت , ضمن احاديثى كه از آن حضرت روايت شده , تعيين فرموده است .

چنان كه در اين حديث آمده است : روزى جابر بن عبدالله انصارى كه در آخر عمر دو چشم جهان بينش تاريك شده بود به محضر حضرت سجاد ( ع ) شرفياب شد .

صداى كودكى را شنيد , پرسيد كيستى ؟ گفت من محمد بن على بن الحسينم , جابر گفت : نزديك بيا , سپس دست او راگرفت و بوسيد و عرض كرد : روزى خدمت جدت رسول خدا ( ص ) بودم .

فرمود : شايد زنده بمانى و محمدبن على بن الحسين كه يكى از اولاد من است ملاقات كنى .سلام من را به او برسان و بگو : خدا به تو نور حكمت دهد .علم و دين را نشر بده .

امام پنجم هم به امر جدش قيام كرد و در تمام مدت عمر به نشر علم و معارف دينى و تعليم حقايق قرآنى و احاديث نبوى ( ص ) پرداخت .

اين جابر بن عبدالله انصارى همان كسى است كه در نخستين سال بعد از شهادت حضرت امام حسين ( ع ) به همراهى عطيه كه مانند جابر از بزرگان و عالمان باتقوا و از مفسران بود , در اربعين حسينى به كربلا آمد و غسل كرد , و در حالى كه عطيه دستش را گرفته بود در كنار قبر مطهر حضرت سيدالشهداء آمد و زيارت آن سرور شهيدان را انجام داد .

بارى , امام باقر عليه السلام منبع انوار حكمت و معدن احكام الهى بود .

نام نامى آن حضرت با دهها و صدها حديث و روايت وكلمات قصار و اندرزهايى همراه است , كه به ويژه در 19 سال امامت براى ارشاد مستعدان و دانش اندوزان و شاگردان شايسته خود بيان فرموده است .

بنا به رواياتى كه نقل شده است , در هيچ مكتب و محضرى دانشمندان خاضعتر و خاشعتر ازمحضر محمد بن على ( ع ) نبودهاند .

در زمان اميرالمؤمنين على ( ع ) گوئيا , مقام علم و ارزش دانش هنوز -چنان كه بايد - بر مردم روشن نبود , گويا مسلمانان هنوز قدم از تنگناى حيات مادى بيرون ننهاده و از زلال دانش علوى جامى ننوشيده بودند , و در كنار درياى بيكران وجود على ( ع ) تشنه لب بودند و جز عدهاى معدود قدر چونان گوهرى رانميدانستند .

بي جهت نبود كه مولاى متقيان بارها ميفرمود : سلونى قبل از تفقدونى پيش از آنكه من را از دست بدهيد از من بپرسيد .

و بارها ميگفت : من به راههاى آسمان از راههاى زمين آشناترم .

ولى كو آن گوهرشناسى كه قدر گوهر وجودعلى را بداند ؟ اما به تدريج , به ويژه در زمان امام محمد باقر ( ع ) مردم كم كم لذت علوم اهل بيت و معارف اسلامى را درك ميكردند , و مانند تشنه لبى كه سالها از لذات آب گوارا محروم مانده و يا قدر آن را ندانسته باشد , زلال گواراى دانش امام باقر ( ع ) را دريافتند و تسليم مقام علمى امام ( ع ) شدند , و به قول يكى از مورخان : مسلمانان در اين هنگام از ميدان جنگ و لشكر كشى متوجه فتح دروازههاى علم و فرهنگ شدند .

امام باقر ( ع ) نيز چون زمينه قيام بالسيف ( قيام مسلحانه ) در آن زمان - به علت خفقان فراوان و كمبودحماسه آفرينان - فراهم نبود , از اين رو , نشر معارف اسلام و فعاليت علمى راو هم مبارزه عقيدتى و معنوى با سازمان حكومت اموى را , از اين طريق مناسبترميديد , و چون حقوق اسلام هنوز يك دوره كامل و مفصل تدريس نشده بود , به فعاليتهاى ثمر بخش علمى در اين زمينه پرداخت .

اما بدين خاطر كه نفس شخصيت امام و سير تعليمات او - در ابعاد و مرزهاى مختلف - بر ضرر حكومت بود , مورد اذيت و ايذاء دستگاه قرار ميگرفت .

در عين حال امام هيچگاه از اهميت تكليفى شورش ( عليه دستگاه ) غافل نبود , و از راه ديگرى نيز آن را دامن ميزد : و آن راه , تجليل و تأ ييد برادر شورشياش زيد بن على بن الحسين بود .

رواياتى در دست است كه وضع امام محمد باقر ( ع ) كه خود - در روزگارش - مرزبان بزرگ فكرى و فرهنگى بوده و نقش مهمى در نشر اخلاق و فلسفه اصيل اسلامى و جهان بينى خاص قرآن , و تنظيم مبانى فقهى و تربيت شاگردانى مانند امام شافعى و تدوين مكتب داشته , موضع انقلابى برادرش زيد را نيز تأ ييدميكرده است چنانكه نقل شده امام محمد باقر ( ع ) ميفرمود : خداوندا پشت من را به زيد محكم كن .

و نيز نقل شده است كه روزى زيد بر امام باقر ( ع ) وارد شد , چون امام ( ع ) زيد بن على را ديد , اين آيه را تلاوت كرد : يا ايها الذين آمنوا كونوا قوامين بالقسط شهداء لله .

يعنى : اى مؤمنان , بر پاى دارندگان عدالت باشيد و گواهان , خداى را .

آنگاه فرمود : انت و الله يا زيد من اهل ذلك , اى زيد , به خدا سوگندتو نمونه عمل به اين آيهاى .

ميدانيم كه زيد برادر امام محمد باقر ( ع ) كه تحت تأ ثير تعليمات ائمه ( ع ) براى اقامه عدل و دين قيام كرد .

سرانجام عليه هشام به عبدالملك اموى ,در سال ( 120 يا 122 ) زمان امامت امام جعفر صادق ( ع ) خروج كرد و دستگاه جبار , ناجوانمردانه او را به قتل رساند .

بدن مقدس زيد را سالها بر دار كردند و سپس سوزانيدند .

و چنانكه تاريخ مينويسد : گرچه نهضت زيد نيز به نتيجهاى نينجاميد و قيامهاى ديگرى نيز كه در اين دوره به وجود آمد , از جهت ظاهرى به نتايجى نرسيد , ولى اين قيامها و اقدامها در تاريخ تشيع موجب تحرك و بيدارى و بروز فرهنگ شهادت عليه دستگاه جور به شمار آمده و خون پاك شيعه را درجوشش و غليان نگهداشته و خط شهادت را تا زمان ما در تاريخ شيعه ادامه داده است .

امام باقر ( ع ) و امام صادق ( ع ) گرچه به ظاهر به اين قيامها دست نيازيدند , كه زمينه را مساعد نميديدند , ولى در هر فرصت و موقعيت به تصحيح نظر جامعه درباره حكومت و تعليم و نشر اصول اسلام و روشن كردن افكار , كه نوعى ديگر از مبارزه است , دست زدند .

چه در اين دوره , حكومت اموى رو به زوال بود و فتنه عباسيان دامنگير آنان شده بود , از اين رو بهترين فرصت براى نشرافكار زنده و تربيت شاگردان و آزادگان و ترسيم خط درست حكومت , پيش آمده بود و در حقيقت مبارزه سياسى به شكل پايهريزى و تدوين اصول مكتب - كه امرى بسيار ضرورى بود - پيش آمد .

اما چنان كه اشاره شد , دستگاه خلافت آنجا كه پاى مصالح حكومتى پيش ميآمدو احساس ميكردند امام ( ع ) نقاب از چهره ظالمانه دستگاه برميگيرد و خط صحيح را در شناخت امام معصوم ( ع ) و امامت كه دنباله خط رسالت و بالاخره حكومت الله است تعليم ميدهد , تكان ميخوردند و دست به ايذاء و آزار وشكنجه امام ( ع ) ميزدند و گاه به زجر و حبس و تبعيد ... براى شناخت اين امر , به بيان اين واقعه كه در تاريخ ياد شده است ميپردازيم : در يكى از سالها كه هشام بن عبدالملك , خليفه اموى , به حج ميآيد , جعفر بن محمد , امام صادق , در خدمت پدر خود , امام محمد باقر , نيز به حج ميرفتند .

روزى در مكه , حضرت صادق , در مجمع عمومى سخنرانى ميكند و در آن سخنرانى تأ كيد بر سر مسأ له پيشوايى و امامت و اينكه پيشوايان بر حق و خليفههاى خدا در زمين ايشانند نه ديگران , و اينكه سعادت اجتماعى و رستگارى در پيروى از ايشان است و بيعت با ايشان و ... نه ديگران .

اين سخنان كه در بحبوحه قدرت هشام گفته ميشود , آن هم در مكه در موسم حج , طنينى بزرگ مييابد و به گوش هشام ميرسد .

هشام در مكه جرأ ت نميكند و به مصلحت خود نميبيند كه متعرض آنان شود .

اما چون به دمشق ميرسد , مأ مور به مدينه ميفرستد و از فرماندارمدينه ميخواهد كه امام باقر ( ع ) و فرزندش را به دمشق روانه كرد , و چنين ميشود .

حضرت صادق ( ع ) ميفرمايد : چون وارد دمشق شديم , روز چهارم ما را به مجلس خود طلبيد .

هنگامى كه به مجلس او درآمديم , هشام بر تخت پادشاهى خويش نشسته و لشكر و سپاهيان خود را در سلاح كامل غرق ساخته بود , و در دو صف دربرابر خود نگاه داشته بود .

نيز دستور داده بود تا آماج خانهاى ( جاهايى كه درآن نشانه براى تيراندازى ميگذارند ) در برابر او نصب كرده بودند , و بزرگان اطرافيان او مشغول مسابقه تيراندازى بودند .

هنگامى كه وارد حياط قصر او شديم , پدرم در پيش ميرفت و من از عقب او ميرفتم , چون نزديك رسيديم , به پدرم گفته : شما هم همراه اينان تير بيندازيد پدرم گفت : من پير شدهام .

اكنون اين كار از من ساخته نيست اگر من را معاف دارى بهتر است .

هشام قسم ياد كرد : به حق خداوندى كه ما را به دين خود و پيغمبر خود گرامى داشت , تورا معاف نميدارم .

آنگاه به يكى از بزرگان بنى اميه امر كرد كه تير و كمان خود را به او ( يعنى امام باقر - ع - ) بده تا او نيز در مسابقه شركت كند .

پدرم كمان را از آن مرد بگرفت و يك تير نير بگرفت و در زه گذاشت و به قوت بكشيد و بر ميان نشانه زد .

سپس تير ديگر بگرفت و بر فاق تير اول زد ... تاآنكه نه تير پياپى افكند .

هشام از ديدن اين چگونگى خشمگين گشت و گفت : نيك تير انداختى اى ابوجعفر , تو ماهرترين عرب و عجمى در تيراندازى .

چراميگفتى من بر اين كار قادر نيستم ؟ ...

بگو : اين تيراندازى را چه كسى به توياد داده است .

پدرم فرمود : ميدانى كه در ميان اهل مدينه , اين فن شايع است .

من در جوانى چندى تمرين اين كار كردهام .

سپس امام صادق ( ع ) اشاره ميفرمايد كه : هشام از مجموع ماجرا غضبناك گشت و عازم قتل پدرم شد .

در همان محفل هشام بر سر مقام رهبرى و خلافت اسلامى با امام باقر ( ع ) سخن ميگويد .

امام باقر درباره رهبرى رهبران بر حق و چگونگى اداره اجتماع اسلامى و اينكه رهبر يك اجتماع اسلامى بايد چگونه باشد , سخن ميگويد .

اينها همه هشام را - كه فاقد آن صفات بوده است و غاصب آن مقام -بيش از پيش ناراحت ميكند .

بعضى نوشتهاند كه : امام باقر را در دمشق به زندان افكند .

و چون به او خبر ميدهند كه زندانيان دمشق مريد و معتقد به امام ( ع ) شدهاند , امام را رها ميكند و به شتاب روانه مدينه مينمايد .

و پيكى سريع , پيش از حركت امام از دمشق , ميفرستد تا در آباديها و شهرهاى سر راه همه جا عليه آنان ( امام باقر و امام صادق ع ) تبليغ كنند تا بدين گونه ,مردم با آنان تماس نگيرند و تحت تأ ثير گفتار و رفتارشان واقع نشوند .

با اين وصف امام ( ع ) در اين سفر , از تماس با مردم - حتى مسيحيان - و روشن كردن آنان غفلت نميورزد .

جالب توجه و قابل دقت و يادگيرى است كه امام محمد باقر ( ع ) وصيت ميكند به فرزندش امام جعفر صادق ( ع ) كه مقدارى از مال او را وقف كند , تاپس از مرگش , تا ده سال در ايام حج و در منى محل اجتماع حاجيها براى سنگ انداختن به شيطان ( رمى جمرات ) و قربانى كردن براى او محفل عزا اقامه كنند .

توجه به موضوع و تعيين مكان , اهميت بسيار دارد .

به گفته صاحب الغدير -زنده ياد علامه امينى - اين وصيت براى آن است كه اجتماع بزرگ اسلامى , در آن مكان مقدس با پيشواى حق و رهبر دين آشنا شود و راه ارشاد در پيش گيرد , واز ديگران ببرد و به اين پيشوايان بپيوندد , و اين نهايت حرص بر هدايت مردم است و نجات دادن آنها از چنگال ستم و گمراهى .

شهادت امام باقر ( ع )

حضرت امام محمد باقر ( ع ) 19 سال و ده ماه پس از شهادت پدر بزرگوارش حضرت امام زين العابدين ( ع ) زندگى كرد و در تمام اين مدت به انجام دادن وظايف خطير امامت , نشر و تبليغ فرهنگ اسلامى , تعليم شاگردان , رهبرى اصحاب و مردم , اجرا كردن سنتهاى جد بزرگوارش در ميان خلق , متوجه كردن دستگاه غاصب حكومت به خط صحيح رهبرى و راه نمودن به مردم در جهت شناخت رهبر واقعى و امام معصوم , كه تنها خليفه راستين خدا و رسول ( ص ) در زمين است , پرداخت و لحظهاى از اين وظيفه غفلت نفرمود .

سرانجام در هفتم ذيحجه سال 114 هجرى در سن 57 سالگى در مدينه به وسيله هشام مسموم شد و چشم از جهان فروبست .

پيكر مقدسش را در قبرستان بقيع - كنارپدر بزرگوارش - به خاك سپردند .

زنان و فرزندان

فرزندان آن حضرت را هفت نفر نوشتهاند : ابوعبدالله جعفر بن محمد الصادق ( ع ) و عبدالله كه مادرشان ام فروه دختر قاسم بن محمد بن ابى بكر بود .

ابراهيم و عبيدالله كه از ام حكيم بودند و هر دو در زمان حيات پدر بزرگوارشان وفات كردند .

على و زينب و ام سلمه كه از ام ولد بودند .

پرستار و پرستاری در احادیث

رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن قامَ عَلى مَريضٍ يَوماً ولَيلَةً ، بَعَثَهُ اللّه‏ُ تَعالى مَعَ إبراهيمَ الخَليلِ عليه‏السلام ، فَجازَ عَلَى الصِّراطِ كَالبَرقِ اللاّمِعِ . 



پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس يك شبانه روز بيمارى را پرستارى كند ، خداوند ، او را همراه با ابراهيم خليل ، برمى‏انگيزد و به سان برقى پُر درخشش ، از صراط مى‏گذرد . 

ثواب الأعمال ، صفحه 341 ، حديث 1 عن ابن عبّاس ، بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 225 ، حديث 35
دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 180 

عن رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن سَعى لِمَريضٍ في حاجَةٍ قَضاها أو لَم يَقضِها ، خَرَجَ مِن ذُنوبِهِ كَيَومَ وَلَدَتهُ اُمُّهُ . 
فَقالَ رَجُلٌ مِنَ الأَنصارِ : بِأَبي أنتَ واُمّي يا رَسولَ اللّه‏ِ ، فَإِن كانَ المَريضُ مِن أهلِ بَيتِهِ ، أوَ لَيسَ ذلِكَ أعظَمَ أجراً إذا سَعى في حاجَةِ أهلِ بَيتِهِ؟ 
قالَ : نَعَم . 



امام على عليه‏السلام :
پيامبر خدا فرمود : «هر كس در برآوردن نياز بيمارى بكوشد ، خواه آن را برآورد و خواه برنياورد ، از زير بار گناه خويش بيرون مى‏رود ، به‏سان آن روز كه از مادر ، زاده شده است» . 
در اين هنگام ، مردى از انصار گفت : اى پيامبر خدا ، پدر و مادرم به فدايت! اگر بيمار از خانواده شخص باشد ، آيا در صورتى كه در برآوردن نياز خانواده خويش بكوشد ، اين كار ، پاداش بيشترى ندارد؟ 
فرمود : «چرا» . 


كتاب من لايحضره الفقيه ، ج4، ص16 ، ح4968 ، الأمالي للصدوق ، ص517 ، ح707 ، كلاهما عن الحسين ابن زيد، عن الإمام الصادق عن آبائه عليهم‏السلام ، ثواب الأعمال ، صفحه 341 ، حديث 1 عن ابن عبّاس نحوه ، بحارالأنوار ، ج81 ، ص217 ، ح9؛ الفردوس ، ج3 ، ص548 ، ح5711 عن أبي هريرة ، وليس فيه من «فقال رجل .. .»
دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 180 

رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
مَن أطعَمَ مَريضاً شَهوَتَهُ ، أطعَمَهُ اللّه‏ُ عز و جل مِن ثِمارِ الجَنَّةِ . 



پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم :
هر كس غذايى را كه بيمار هوس كرده است ، به او برساند ، خداوند ، از ميوه‏هاى بهشتى به او خواهد خوراندْ . 

المعجم الكبير ، جلد 6 ، صفحه 241 ، حديث 6107 عن سلمان ، كنز العمّال ، جلد 9 ، صفحه 97 ، حديث 25157؛ الدعوات ، صفحه 230 ، حديث 639 ، بحارالأنوار ، جلد 81 ، صفحه 224 ، حديث 32
دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 182 

الكافي عن مرازم بن حكيم :
زامَلتُ مُحَمَّدَ بنَ مُصادِفٍ ، فَلَمّا دَخَلنَا المَدينَةَ اعتَلَلتُ ، فَكانَ يَمضي إلَى المَسجِدِ ويَدَعُني وَحدي ، فَشَكَوتُ ذلِكَ إلى مُصادِفٍ ، فَأَخبَرَ بِهِ أباعَبدِاللّه‏ِ عليه‏السلام فَأَرسَلَ إلَيهِ : 
قُعودُكَ عِندَهُ أفضَلُ مِن صَلاتِكَ فِي المَسجِدِ . 



الكافى
- به نقل از مرازم بن حكيم: با محمّد بن مصادف همسفر شدم . چون به مدينه وارد شديم ، بيمار شدم . او [در اين مدّت] به مسجد مى‏رفت و مرا تنها مى‏گذاشت. از اين كار به مصادف ، گلايه كردم . او هم امام صادق عليه‏السلام را از اين جريان ، آگاه كرد . 
امام عليه‏السلام برايش چنين پاسخ فرستاد : «نشستن تو نزد او ، از نماز خواندنت در مسجد [پيامبر صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم ] برتر است» . 

الكافي ، جلد 4 ، صفحه 545 ، حديث 27
دانش نامه احاديث پزشكي : 1 / 182 

سندرم کاوازاکي

سندرم کاوازاکي

 

 

 

 

 

مقدمه:

اين بيماري با علت ناشناخته باعث التهاب عروق شده و ارگان هاي زيادي را در بدن درگير مي کند. پوست، مخاط، غدد لنفاوي، ديواره رگها و قلب در اين بيماري درگير مي شوند. اين بيماري براي اولين بار در سال 1967 در ژاپن گزارش شد و در حال حاضر نيز در ژاپن بيشترين شيوع را دارد. (175 بيمار به ازاي يکصد هزار نفر). اين بيماري بيشتر در بچه هاي کوچک اتفاق مي افتد به طوري که 80 درصد بيماران، کودکان زير 5 سال هستند. علت بيماري شناخته شده نيست و فرضيه هاي مختلفي براي ايجاد بيماري وجود دارد، اما آنچه مسلم است اينکه بيماري واگيردار نمي باشد.
آنچه در اين بيماري مهم است بروز درگيري قلبي مي باشد. همان گونه که گفته شد التهاب عروق ماحصل بيماري کاوازاکي است به همين جهت درگيري در عروق کرونر قلب هم اتفاق مي افتد و موجب آنوريسم در آن عروق (کرونر قلب) مي شود. ايجاد انوريسم مي تواند باعث سکته قلبي حتي در کودکان شود.
آنوريسم عروق کرونر قلب در 18-10 درصد کودکان مبتلا به بيماري کاوازاکي اتفاق مي افتد به خصوص در بيماراني که درمان سريع براي آنها شروع نشود. طبق آمار در حال حاضر کاوازاکي شايع ترين علت بيماري قلبي اکتسابي در کودکان آمريکايي مي باشد.

علائم 

بيماري با تب بالا شروع شده و اين تب معمولا به استامينوفن و بروفن به خوبي جواب نمي دهد. تب معمولا تا 2 هفته طول مي کشد و بيشتر بچه ها در دوره تب بي قرار هستند. از علائم ديگر بيماري ايجاد قرمزي در چشم ها مي باشد که معمولا درگيري در هر دو چشم ايجاد شده و بدون ترشح مي باشد. مخاط دهان قرمز رنگ و دور لب ها ترک خوردگي ايجاد مي شود. غده لنفاوي در گردن برجسته مي شود که معمولا در يک طرف گردن بوده و دردناک نمي باشد. در اوايل بيماري ضايعات جلدي به صورت دانه هاي قرمز رنگ روي پوست ايجاد مي شود و سپس پوسته ريزي در ناحيه اطراف مقعد، نوک انگشتان دست و پا در اواخر بيماري ديده مي شود. اگر بيماري درمان نشود اين علائم خود به خود از بين مي روند اما اگر آنوريسم عروق کرونر ايجاد شود بهبود نمي يابد و احتمال بروز سکته قلبي در اين دسته از بيماران وجود خواهد داشت.
تورم پشت دست و پا بدون قرمزي که گاهي دردناک نيز مي باشند و همچنين درد و تورم در مفاصل که معمولا مفاصل قرينه را درگير مي کند، از علائم ديگر بيماري است.

تشخيص بيماري

هيچ تست آزمايشگاهي اختصاصي براي تشخيص اين بيماري وجود ندارد و در واقع تشخيص اين بيماري براساس مشخصات کلينيکي بيمار است. به طور کلي تشخيص بيماري به خصوص در فازهاي اوليه بيماري مشکل است و بسياري از بچه ها چندين بار مراجعه پزشکي دارند و سپس بيماري آنها تشخيص داده مي شود. از طرف ديگر بيماري هاي ديگري مثل مخملک و بيماري هاي ويروسي و سندروم شوک توکسيک نيز مي توانند به علت داشتن علائم مشابه با اين بيماري اشتباه شوند.
به طور کلاسيک تب بيش از 5 روز به علاوه بروز 4 علامت از 5 علامت زير مي تواند تشخيص بيماري کاوازاکي باشد:
1- قرمزي لب ها و دهان يا ترک خوردگي اطراف لب ها
2- دانه هاي پوستي
3- تورم پشت دست و پا
4- قرمزي چشم ها (هر دو چشم)
5- تورم غده لنفاوي در گردن که به صورت يکطرفه باشد و حداقل 1/5 سانتي متر بزرگي آن باشد.

درمان

همه بچه هايي که در آنها اين بيماري تشخيص داده شد بايد بستري شوند و هر په سريعتر براي پيشگيري از آسيب به عروق کرونر قلبي درمان براي آنها شروع شود. درمان استاندارد تزريق ايمونوگلوبولين وريدي (IVIG) است. با تجويز اين دارو در طي 24 ساعت حال بيمار رو به بهبود مي رود. بهترين زمان براي تجويز IVIG هفت روز اول بيماري است. علاوه بر IVIG ، آسپرين نيز براي اينگونه بيماران تجويز مي شود.

عوارض

در صورت عدم درمان مناسب احتمال عارضه قلبي وجود دارد و به طور کلي طبق آمار 2 درصد از بيماران از التهاب عروق کرونر و عوارض آن از بين مي روند. در ابتداي اين بيماري بايد اکوکارديوگرافي انجام شود و سپس 2 ماه بعد تکرار شود در صورت طبيعي بودن اکوکارديوگرافي دوم احتمال بروز مشکل قلبي در اين دسته بيماران به علت بيماري کاوازاکي بسيار بعيد مي باشد.

عود

کمتر از 2 درصد کودکاني که يک بار به اين بيماري مبتلا شده اند، مجددا دچار اين بيماري مي شوند.

پيشگيري

متاسفانه به دليل عدم اطلاع از عامل ايجاد کننده بيماري، در حال حاضر راهي براي پيشگيري از ابتلا به بيماري وجود ندارد.

پستانک

 نوزادان متولد شده میل به مکیدن دارند. بعضی از آنها حتی قبل از تولد انگشتان و شست خود را می مکند. جدای از مسئله تغذیه ،مکیدن روشی برای آرام شدن می باشد، مکانیسمی آرام، راحت و آشنا با دنیای جدید. اما سئوالی که این جا مطرح می شود این است که آیا پستانک به راستی برای کودکان مفید است؟

اگر چه پاسخ به این سوال هنوز مشخص نیست، اما متخصصان اجازه استفاده از آن را در اولین سال تولد نوزاد بدون مانع می دانند.                                                                                                                                

مزایا

 برای بعضی کودکان استفاده از پستانک، روشی رضایت بخش در فاصله بین شیردهی می باشد. مزایایی که برای این کار در نظر گرفته شده عبارتند از:

 1- پستانک ، کودکان بی قرار را آرام می کند. بعضی از نوزادان با مکیدن چیزی آرام می شوند.

2- پستانک روشی برای ایجاد حواس پرتی موقت است. زمانی که کودک گرسنه است تا آماده شدن برایشیر دادن و یا درست کردن شیشه شیر برای او می توان پستانک را واسطه قرار داد. همچنین در هنگام تزریق واکسن و ... می تواند کودک را تا حدودی آرام کند.

3- پستانک به خوابیدن کودک کمک می کند.

از پستانک به عنوان اولین وسیله برای آرام کردن کودک استفاده نکنید.

4- پستانک خطر بروز "سندرم مرگ ناگهانی نوزاد" را کاهش می دهد. مطالعات ثابت کرده است که استفاده از پستانک در هنگام خواب باعث کاهش بروز این سندروم می شود.

5- پستانک دور انداختنی است. اگر زمانی رسیده که کودک باید این عادت را ترک کند ، شما می توانید به راحتی پستانک را دور بیاندازید، ولی اگر کودک عادت به مکیدن انگشتان داشته باشد ترک آن بسیار مشکل تر است.

معایب

1- زود استفاده کردن از پستانک باعث ایجاد اختلال در شیردهی می شود. مکیدن پستانک متفاوت از مکیدن پستان یا شیشه شیر است. نوزادی که از همان ابتدا به مکیدن پستانک عادت می کند، در مکیدن صحیح پستان مادر دچار مشکل خواهد شد.

2- کودک وابسته به پستانک می شود. اگر کودک از پستانک در هنگام خواب استفاد کند، چنانچه نیمه شب از دهان وی بیفتد با گریه از خواب بیدار می شود.

3- پستانک خطر ابتلا به عفونت گوش میانی را افزایش می دهد. البته باید گفت که سرعت ابتلا به عفونت گوش میانی از زمان تولد تا 6 ماهگی بسیار اندک است و این درست زمانی است که خطر بروز ناگهانی سندرم مرگ نوزاد بالا می باشد. 

4- استفاده ی دراز مدت از پستانک باعث بروز مشکلات دندانی می شود. استفاده معمولی از این وسیله در اولین سال های تولد، مشکل جدی برای دندان ها ایجاد نمی کند. اما اگر کودک به طور مداوم از پستانک استفاده کند، به مرور زمان دندان های جلو و بالا به سمت بیرون کج شده و فک بالا و پایین ناهمتراز می شوند.

نکته ها

با توجه به آنچه گفته شد، اگر به کودک خود پستانک می دهید نکات زیر را همیشه به خاطر داشته باشید:

1- تا زمانی که فرآیند شیردهی به طرز صحیح انجام نشده است، از دادن پستانک به کودک اجتناب کنید. ممکن است چند هفته  طول بکشد تا فرآیند شیردهی به طرز صحیح انجام شود. بنابراین به طور کلی توصیه می شود که تا 1 ماهگی به نوزاد پستانک ندهید.

2- اجازه دهید کودک پیشگام شود. اگر کودک علاقه ای به پستانک ندارد ، او را وادار به این کار نکنید.

3- پستانک یک قطعه ای انتخاب کنید. پستانک های دو تکه ای چنانچه بشکنند، خطر خفگی نوزاد را در پی دارند. بنابراین مدل یک قطعه آن را انتخاب کنید.

4- پستانک را تمیز نگه دارید. قبل از استفاده ، پستانک را با آب و صابون بشویید.  برای پیشگیری از عفونت قارچی هر روز به مدت چند دقیقه پستانک را در مقدار مساوی آب و سرکه و سپس در هوای خشک قرار دهید. از قرار دادن پستانک در دهان خود به منظور شست و شو اجتناب کنید، زیرا با این کار میکروب بیشتری وارد دهان نوزاد می کنید.

5- مراقب علائم مربوط به تخریب پستانک باشید. در صورت هر نوع خرابی در پستانک سریعا آن را تعویض کنید.

تا زمانی که فرآیند شیردهی به طرز صحیح انجام نشده است از دادن پستانک

به کودک اجتناب کنید. به طور کلی توصیه می شود که تا یک ماهگی به نوزاد پستانک ندهید.

6- هرگز از زنجیر و نوار برای ثابت کردن پستانک به گردن استفاده نکنید.

7- از روش های دیگر برای آرام کردن کودک استفاده کنید. از پستانک به عنوان اولین وسیله برای آرام کردن کودک استفاده نکنید. شاید عوض کردن حالت و وضعیت کودک به تنهایی برای آرام کردن او کافی باشد.

اگر کودک گرسنه است تا جایی که ممکن است، سریعا پستان یا شیشه شیر را به او بدهید.

8- بدانید که چه زمانی عادت مکیدن پستانک باید ترک شود. اغلب کودکان در فاصله سنی 2 تا 4 سال عادت مکیدن را ترک می کنند.

9- شب هنگام اگر پستانک در حین خواب از دهان کودک افتاد تا عکس العملی نشان نداده است، پستانک را داخل دهان او قرار ندهید.

لكنت ‌زبان ‌يك عارضه ‌است ‌نه ‌بيماري

 

اغلب خانواده‌ها كودكاني دارند كه در صحبت‌هاي خود دچار مشكل هستند و گمان مي‌كنند لكنت زبان دارند، در حالي كه لكنت شكل پيشرفته اين مشكل محسوب مي‌شود، چراكه به طور كلي در سنين 2 تا 4 سالگي كودكان با «نارواني طبيعي» در گفتار روبه‌رو هستند. لكنت زبان در قسمت مربوط به ناخودآگاه فرد كه هنوز از بيماري خود آگاهي ندارد تحت عنوان «نارواني طبيعي» مطرح مي‌شود. اغلب كودكان در سنين 2 تا 4 سالگي اين مرحله را طي كرده و به دليل عدم آگاهي كافي خانواده‌ها با بازخوردهاي اشتباه مواجه مي‌شوند.

چنانچه خانواده برخورد درستي با اين موضوع نداشته باشد، نارواني طبيعي به نارواني غيرطبيعي تبديل شده و سپس به لكنت بينابيني يا گاها لكنت اساسي و ماندگار تبديل مي‌شود.

نارواني طبيعي

در نارواني طبيعي كودك حداكثر در 10 درصد موارد دچار مشكل است و به آرامي با تنش‌ها و اضطراب‌هاي هنگام صحبت برخورد كرده و كل كلمه يا قسمتي از عبارت را تكرار مي‌كند. در مجموع در نارواني طبيعي فرد از اين نارواني آگاهي ندارد. اين امر وضعيتي طبيعي است كه اغلب كودكان آن را طي مي‌كنند.

لكنت

لكنت «نارواني‌غيرطبيعي» است كه كودك براي گفتار تلاش و تقلا و همواره مكث مي‌كند، البته فرد از نارواني خود آگاهي دارد كه اين امر بيشتر از 10 درصد موارد را در كلام فرد شامل مي‌شود.

متاسفانه در جامعه ما نگرش صحيحي به لكنت زبان وجود ندارد و اغلب به اين افراد به عنوان يك بيمار مبتلا به افسردگي يا بيماري‌هاي رواني مزمن نگريسته مي‌شود، اين درحالي است كه اعتقاد براین است لكنت زبان يك عارضه است نه بيماري. در اكثر مواقع اين افراد معمولا از اعتماد به نفس پاييني برخوردارند. اين درحالي است كه اكنون در كشورهاي پيشرفته افراد داراي لكنت زبان، بسياري از كارهاي مهم را برعهده دارند.

برخي داروها لكنت زبان را تشديد مي‌كند

براي درمان لكنت بايد رويكردهاي مختلفي را در نظر گرفت، اما متاسفانه در ايران معمولا درمان‌ها به صورت تك‌بعدي پيش مي‌رود. با اين وجود بايد دانست كه برخي داروهاي ضدافسردگي و داروهايي مثل ريتالين اثر معكوس در افراد مبتلا به لكنت داشته و آن را تشديد مي‌كند. همچنين درمان با ديدگاه روان‌شناختي هرچند رويكرد مناسبي است، اما تك‌بعدي است. در مجموع تعامل اجتماعي و ارتباط افراد لكنتي با ديگران بايد تقويت شود؛ چرا كه اين افراد به دليل وجود مشكلاتي در جامعه، از سوي معلم، دوستان و آشنايان مورد ترحم، تنبيه و تشويق‌هاي اشتباه قرار گرفته و‌ اعتماد به نفس‌شان از بين مي‌رود. براي خانواده‌هايي كه داراي كودكان لكنتي هستند مراجعه به گفتاردرمانگر كه تجربه كار در اين زمينه را داشته باشد، الزامي است و حتما اين افراد بايد از خدمات توانبخشي و روان‌شناختي همزمان برخوردار شوند.

يك درصد كودكان سنين مدرسه دچار نارواني هستند و براساس آمارهاي موجود 2 تا 3 درصد كودكان در سنين 5 تا 6 سال دچار نارواني غيرطبيعي و حدود 10 درصد به نارواني طبيعي در مناطق مختلف دچار هستند. همچنين بروز نارواني در پسران 3 تا 4 برابر نسبت به دختران بيشتر است.

بين 50 تا 80 درصد افراد مبتلا به لكنت پس از سپري كردن دوره‌هاي توانبخشي مناسب همراه با روان‌شناسي و گفتاردرماني بهبود مي‌يابند و در صورتي كه اين بيماران از اضطراب و استرس بيش از حد برخوردار باشند حتما بايد تحت نظر روانپزشك قرار بگيرند تا روانپزشك براي رفع اضطراب وي اقدام كند.

تاخير در رشد كلامي و تشنج مغزي

براساس تحقيقات، معمولا تاخير در رشد كلامي و دركي در سنين كودكي و تشنج مغزي، لكنت به دنبال دارد. افراد مبتلا به لكنت بايد تحت بررسي‌هاي نورولوژيك و آزمايشگاهي قرار گرفته و پس از محرز شدن مشكل نورولوژيك آنها، درمان ابتدا بر پايه نورولوژي و سپس بر اساس علامت درماني، روان‌شناختي و شناخت‌درماني انجام شود.

توصيه به خانواده‌ها

مجموع به خانواده‌ها توصيه مي‌ شود قبل از اين كه برچسب لكنت زبان به كودكان خود بزنند، به گفتاردرمانگر مراجعه كرده و از هر گونه بازخورد نسبت به گفتار ناصحيح، آماده كردن كلمه، مقايسه گفتار كودكان با يكديگر و ترحم پرهيز كنند.

مقابله با سرطان سینه

ساعت ٩:٠٥ ‎ب.ظ روز ۱۳۸٧/۱٢/٢٠

سرطان سینه بیماری است، که هیچ زنی حتی نمی خواهد راجع به آن فکر کند و شاید از جلمه بیماری های نادری است که زنان از آن وحشت بسیار دارند. در آخرین تحقیقات به عمل آمده از سوی انجمن مبارزه با سرطان آمریکا، تقریباً نیمی از زنان آمریکایی این نکته را باور دارند که به میزان 50 درصد، خود عامل پرورش این نوع سرطان هستند. دکتر" ملانی پولکا"، رئیس بخش تحقیقات انجمن مبارزه با سرطان آمریکا در این ارتباط می گوید: به جرأت می توان گفت خطری که در این زمینه زنان را تهدید می کند، تنها 11 درصد است، اما در عین حال روش هایی وجود دارد، که این میزان را کمترمی سازد. اکنون راهکارهایی که خطر ابتلاء به سرطان سینه را به میزان50 درصد کاهش می دهد را به شما ارائه می دهیم: 1.در غذای خود میوه و سبزیجات را بگنجانید.   خوردن تعدادی فلفل سبز، یک نارنگی ، یک لیوان آب میوه، انواع میوه و سبزیجات که سرشار از آنتی اکسیدان های موسوم به کاروتنوئیدها هستند، نشان داده است که این خوردنی ها به محض ورود به بدن، اثر تمام مواد سرطان زایی که در بدن وجود دارند ، را خنثی می سازند. 2.روش آسیایی ها را پیشه خود سازید.   زنان چینی و ژاپنی نسبت به زنان دیگر، با عادات غذایی خویش، خطر ابتلا به سرطان را به میزان نصف ، کاهش داده اند . پزشکان معتقدند تنها مصرف بالای چای سبز در کشورهای آسیایی، چنین موقعیتی را برای زنان به وجود آورده است. چای سبز به میزان بسیار زیادی، دارای آنتی اکسیدان هایی به نام " پلی فنول" است، که کار مبارزه با انواع بیماری ها ، به ویژه سرطان سینه را بر عهده دارند . بنابر آزمایشات انجام شده ، این آنتی اکسیدان ها 25 بار بیشتراز ویتامین E در جوان نگاه داشتن سلولها موثر هستند. همچنین تحقیقات جدید نشان داده است ، چای سبز، رشد غدد سرطانی را به میزان 70 درصد کاهش می دهد . برای دستیابی به منافع بی شمار این آنتی اکسیدان، کافی است در روز حداقل 4 فنجان چای سبز، میل کنید . همچنین می توانید همراه با غذا، از کپسول های گیاهی که عصاره این چای در آنها استفاده شده ، مصرف کنید. این کپسول های گیاهی با نام " تکرین" در تمامی فروشگاه های عرضه داروهای گیاهی یافت می شود. 3.معاینات پزشکی سالیانه را فراموش نکنید.   به عقیده محققین، با انجام معاینات سالیانه، پس از 40 سالگی یا زودتر، (در صورت داشتن سابقه خانوادگی)، می توان به میزان 30 درصد ، خطر ابتلا به این سرطان را کاهش داد . همچنین می توان با انجام مرتب ماموگرافی ، بیش از 60 درصد خطر ابتلا به سرطان را کاهش داد. 4.مصرف روزانه شیر، پنیر و حتی بستنی را افزایش دهید. زنانی که در روز حداقل 3 لیوان شیر می نوشند، به میزان 50 درصد کمتر به این سرطان دچار می شوند. پروتئین و کلسیم موجود در شیر یا پنیر با سلولهای سرطانی مبارزه می کند.همچنین می توان کلسیم را از طریق قرص یا کپسول نیز به بدن رسانید. 5.فعالیت های ورزشی خود را افزایش دهید.   تحقیقات انجام شده نشان می دهد، زنان ورزشکار 40 درصد کمتر از سایر زنان دچار سرطان سینه می شوند. پزشکان معتقدند که تداوم ورزش روزانه، در عین این که وزن را ثابت نگاه می دارد، به عدم ابتلا به این بیماری پس از دوران یائسگی نیز کمک شایانی می کند. چرا که زنان عموماً در دوران یائسگی با اضافه وزن پیش آمده ، 40 درصد بیش از زنان دیگرامکان ابتلا به سرطان پیدا می کنند. متخصصان سرطان شناسی، حداقل 30 دقیقه ورزش بدنسازی و یا ورزش های سخت بدنی را به میزان سه بار در هفته ، توصیه می کنند.

تشخیص و درمان سرطان ریه

ریه

ساعت ٤:٤۸ ‎ب.ظ روز ۱۳۸۸/٧/٩

1- روش‌های تشخیصی سرطان ریه کدام است؟ روش‌های تشخیص در این بیماران باید مرحله به مرحله انجام گیرد، ولی متأسفانه در مرحله‌ای که سلول‌ها دچار تکثیر و نامنظمی در تکثیر می‌باشند، نمی‌توان آن را تشخیص داد. وقتی سرطان ریه تشخیص داده می‌شود که از نظر رشد به مرحله‌ای رسیده که در عکس سی تی اسکن می‌تواند خود را نشان دهد. روش‌های تشخیصی دیگر مثل بررسی خلط از نظر سلول‌های سرطانی، عکس سینه، سی‌ تی اسکن و در صورت نیاز برونکوسکوپی و گرفتن نمونه از برونکوسکوپ از دیگر روش‌های تشخیص سرطان ریه می‌باشد.   2- آیا تشخیص زودرس بیماری امکان‌پذیر است؟ تشخیص زودرس بیماری به خود بیمار وابسته است. اگر این افراد زود متوجه شوند و به پزشک مراجعه کنند بیماری معمولاً زود تشخیص داده می‌شود، ولی معمولاً بیماران وقتی مراجعه می‌کنند که شاید کم‌تر از 10 تا 15 درصد می‌توانند از درمان قطعی استفاده کنند. معمولاً بیماران آن‌قدر دیر مراجعه می کنند و بیماری به حدی پیشرفته می‌شود که هیچ کاری نمی‌توان کرد. متأسفانه در مواردی نیز که بیمار به موقع و زود مراجعه می‌کند، وقتی پزشک به او می‌گوید که توده در ریه دارد و باید جراحی شود، چون حال عمومی خوبی دارد، معمولاً زیر بار نمی‌رود و اصلاً نمی‌خواهد قبول کند که دچار این مشکل است و آن‌قدر صبر می‌کند که متأسفانه ریه کاملاً درگیر می‌شود و یا آن‌قدر دیر جراحی می‌کند که نمی‌شود کار مثبت‌ زیادی کرد.   3- روش‌های درمان این بیماری کدام است؟ با توجه به این که سرطان ریه از نظر بافت‌شناسی انواع مختلفی دارد، درمان نیز براساس نوع سرطان متفاوت است و متاسفانه درمان قطعی وجود ندارد. درمان‌های کمکی که در کنار درمان اصلی انجام می‌گیرند، عبارتند از: شیمی درمانی و رادیوتراپی و هم‌چنین لیزرتراپی. یک سری درمان‌های حمایتی مثل تامین اکسیژن برای بیمار و درمان عفونت‌های عارض شده نیز همراه درمان اصلی انجام می‌شود.   4- در درمان بیماران مبتلا به سرطان ریه با چه مشکلاتی مواجه هستید؟ در درمان سرطان ریه پیش‌ترین مشکل عدم پذیرش بیماری توسط خود بیمار می‌باشد که پزشک را مجبور می‌کند از نظر بررسی بیماری عقب بماند. ولی خوشبختانه با تکنیک‌های خاصی که امروزه موجود می‌باشد (از این نظر کشور ما فرق زیادی با روش درمانی‌های کشورهای پیشرفته ندارد) تا حد زیادی چنان که بیماران در مراحل اولیه به پزشک مراجعه کنند، می‌توان از درمان‌های مطلوبی استفاده نمود و نتایج خوبی از نظر بهبودی به دست آورد.   5- افراد مبتلا به سرطان ریه باید چه اقداماتی را انجام دهند؟ وقتی شخصی دچار سرطان ریه شود عملاً نمی‌شود آن را درمان کرد و بهترین راه، پیشگیری در این زمینه می‌باشد. در این رابطه بیمارانی که سیگاری هستند حتما باید تحت نظر پزشک باشند و پزشک بر اساس ضرورت، آزمایش‌های مربوطه را درخواست می‌نماید و بررسی خلط انجام می شود و از نظر وجود سلول‌های سرطانی با توجه به حال عمومی بیمار کارهای لازم صورت می‌گیرد. هر چه فاصله زمانی بین تشخیص سرطان ریه و شروع درمان بیشتر باشد اوضاع وخیم‌تر خواهد شد. این نکته حایز اهمیت است که وقتی پزشک برای بیمار تشخیص می‌گذارد باید به پزشک خود اعتماد کنند. در مطالعات انجام شده، معلوم شده که پس از این که برای بیمار تشخیص بیماری توسط پزشک گذاشته می‌شود، بیماران به پزشکان مختلفی جهت صحت یا رد تشخیص مراجعه می‌کنند و همین مراجعه به پزشکان مختلف می‌تواند باعث تأخیر در مرحله درمانی شود. معمولاً روش‌های درمان در بیماران مبتلا به سرطان ریه، خیلی متفاوت نمی‌باشد و هر چه فاصله زمانی بین تشخیص و شروع درمان بیشتر باشد اوضاع وخیم‌تر خواهد شد.   6- چند درصد بیماران به درمان جواب مثبت می‌دهند؟ اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود امکان درمان تا حد زیادی بالا می‌رود، ولی هرچه‌قدر از مدت زمان ابتلا به بیماری بیشتر می‌گذرد امکان درمان تا حد زیادی پایین می‌آید و حتی در مراحلی از بیماری عملاً درمان قطعی وجود ندارد.   7- آیا بعد از درمان امکان عود وجود دارد و چگونه می‌توان از عود جلوگیری کرد؟ بله بعد از درمان چنانچه بیمار با پزشک خود رابطه نزدیکی نداشته باشد و مرتباً تحت نظر پزشک نباشد، به احتمال قوی بیماری عود می کند. در نتیجه توصیه می‌شود که بیماران حتماً به طور دایم با پزشک خود در ارتباط باشند و تحت نظر پزشک اقدامات درمانی را ادامه دهند. امکان ابتلا به سرطان ریه در فردی که سیگار می‌کشد نسبت به کسی که سیگار نمی‌کشد، 700 بار بیشتر می‌شود.   8- توصیه‌ کلی شما به افرادی که در معرض این بیماری قرار دارند کدام است؟ کسانی که با فرد سیگاری زندگی می‌کنند و خودشان سیگار نمی‌کشند توجه داشته باشند قطعاً باید از تماس با افراد سیگاری خودداری کنند. به افراد سیگاری توصیه می‌شود که سیگار نکشند، چون با سیگار کشیدن هم به خود ضرر می‌رسانند وهم به افراد غیرسیگاری که در کنار آن‌ها زندگی می‌کنند. باید عوامل زمینه‌ساز که همراه سیگاری‌ها وجود دارد را کم کنند. لازم به ذکر است که 90 درصد افرادی که به سرطان ریه مبتلا می‌شوند سیگاری هستند، پس توصیه می‌شود که سیگار نکشند. در مورد ترک کردن سیگار باید این شعار مدنظر باشد که امروز نسبت به دیروز دیر است و فردا نسبت به امروز دیر می‌باشد.

چند شعر زیبا در مورد نماز

نور عشق

دل را به نور عشق صفا مي دهد نماز
جان را به ياد دوست جلا مي دهد نماز
 از خارزار شرك اگر بگذري به صدق
 باغ تو را ز جلوه صفا مي دهد نماز
تا بنگري جمال حقيقت ز معرفت
 سرچشمه ات ز آب بقا مي دهد نماز
 پاي تو را ز قيد   تعلق رها كند
 دست تو را به دست دعا مي دهد نماز

هر دم كه سر به سجده اخلاص مي نهي
 روشندلي ز ياد خدا مي دهد نماز

چون بشنوي صلاي مؤذن ، شتاب كن
كز بارگاه قدس ندا مي دهد نماز

 

هديه به معبود

ارزنده ترين گوهر مقصود نماز است
زيبنده ترين هديه به معبود نماز است
فرمود علي شير خدا ، ساقي موثر
 در مكتب ما شاهد و مشهودنماز است
اين نكته رسول مدني گفت به سلمان
 سري كه به توفيق تو افزود نماز است
در دادگه عدل خدا روز قيامت 
از صلح حسن مقصد و مقصود ، نماز است
از آمدن كرب و بلا آنچه به عالم
 مقصود حسين بن علي بود نماز است

آن روز كه آيد ز پس پرده غيبت
 اول هدف مهدي موعود نماز است

جواد محدثي

 

هنگام نماز

برخيز به هنگام ، كه هنگام نماز است
صبح است و در رحمت حق ، بر همه باز است
گلبانگ اذان برشنو از خانه الله
          آواي فرشته است كه در راز و نياز است
از قله سرگشتگي خويش فرود آي
               سر نِه به سر سجده كه معراج نماز است
كوتاه كن اين قصه و از رنگ تعلق
بگريز و مگو راه به الله دراز است
الحمد سفيري است سفرساز و خوش آهنگ
          تا بارگه دوست كه او بنده نواز است
                                                   

   جواد محدثي

 

ادامه نوشته

ریشه مصافحه بعد از نماز در چیست؟

امام باقر علیه السلام : «از جهت حمد و ذکر، خدا با چیزى بهتر از تسبیح حضرت فاطمه زهرا علیها السلام عبادت نشده است. اگر عملى بهتر از آن بود، پیامبر خدا آن را به زهرا علیها السلام عطا مى‌کرد.»

 نماز جماعت از جمله اعمالیست که در قرآن و روایات معصومین به آن سفارش شده است. مانند آيه ۴۳ سوره بقره:  وَ‌أَقِيمُوا الصَّلَوةَ وَ‌ءَاتُوا الزَّكَوةَ وَ‌ارْكَعُوا مَعَ الرَّ‌كِعِينَ ( و نماز را به پاى داريد و زكات را بدهيد و با ركوع كنندگان ركوع كنيد) که با کمی تامل در این آیه می توان دریافت، امر به رکوع کردن با دیگران دلیلی بر به جماعت خواندن نماز است. در ابتدای آیه نیز خداوند به جای " خواندن " نماز، از " به پا داشتن" استفاده کرده است که از این نکته می توان دریافت، علاوه بر وظیفه نماز خواندن، برپایی آن در جامعه و بین افراد نیز سفارش شده است. از طرفی برپایی نماز، علاوه بر خواندن اذکار، مفهوم برپایی ارکان مهم آن نیز بوده است که مهمترین آن توجه و حضور قلبی در پیشگاه خداوند است. نتیجه ی این گونه برپایی، تاثیر مثبت در روح و جان آدمی است.

 

 در بین روایات نیز موارد بسیاری دیده می شود که در موضوع ثواب آن می توان به این روایت اشاره کرد: اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند، هر ركعت از نماز آنان، ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعتى ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بيشتر شوند، ثواب نمازشان بيشتر مى‌شود تا به ده نفر برسند وقتى عدّه آنان از ده نفر گذشت، اگر تمام آسمان‌ها كاغذ و درياها مركب و درخت‌ها قلم و جن و انس و فرشتگان نويسنده شوند، نمى‌توانند ثواب يك ركعت را بنويسند.( محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج۸۵، ص۱۴; توضيح المسائل مراجع، ج۱، ص۷۹۵، مسئله ۱۳۹۹).

 

برای تعقیبات نماز، در مفاتیج الجنان، دعاهایی ذکر شده است اما با سیری در احادیث و روایات موجود، مواردی چون سجده شکر، تسبیحات حضرت زهرا(س)، قرائت آیه ۵۶ سوره احزاب (إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا) و سه صلوات و ... از بقیه موارد، بیشتر سفارش شده اند. حاج حسنعلی نخودکی نیز در سفارشی به امام خمینی (ره) که آن را بهتر از کیمیا خواندند، تلاوت آیت الکرسی، تسبیحات حضرت زهرا(س)، سوره توحید، صلوات و ... را توصیه کرده اند. با تمام این تفاسیر باز هم در مساجد و نمازخانه ها و اماکنی که نماز جماعت برپا می شود، بسیاری از افراد، به محض تمام شدن نماز شروع به مصافحه ( دست دادن ) با نمازگزاران اطرافشان می کنند. با توجه به روایات و احادیث، اولویت با اعمال و اذکاریست که ذکر شد. عده ای این مصافحه و تکبیرها و شعارهای سیاسی بلافاصله بعد از نماز را بدعت خوانده اند اما تمامی مراجع، بدعت بودن آن را رد کرده اند و اذکاری چون تسبیحات حضرت زهرا (س) را برای ابتدای فراغت از نماز سفارش کرده اند. هرچند که از مصافحه به عنوان یک امر پسندیده و مستحب بین مومنین در تمام اوقات یاد شده است و شعارهای انقلابی اسلامی را مطلوب اما خارج از عبادت دانسته اند. امام مهم اینجاست که اعمال بعد از نماز، اهمیت های متفاوتی دارند تا جایی که برخی از آنها را بهتر است قبل از به هم خوردن حالت نماز انجام داد.

 

از امام باقر علیه السلام روایت شده است: «از جهت حمد و ذکر، خدا با چیزى بهتر از تسبیح حضرت فاطمه زهرا علیها السلام عبادت نشده است. اگر عملى بهتر از آن بود، پیامبر خدا آن را به زهرا علیها السلام عطا مى‌کرد.»

 

سوال اینجاست که چرا با وجود دلایل و احادیث مختلف برای اثبات اولویت داشتن اعمال دیگر بر مصافحه، با وجود تذکر و امر به معروف کردن، باز هم متقاعد نمی شوند و بر رفتار خود اصرار دارند؟

 

احادیث دیگری در زمینه اهمیت تسبیحات حضرت زهرا (س) به شرح ذیل نقل شده است:

 

 از امام صادق علیه السلام روایت شده است:

 

«مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ فِى دُبُرِ الْفَرِیضَةِ تَسْبِیحَ فاطِمَةَ الْمِائَةَ مَرَّةً وَاَتْبَعَها بِلا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ مَرَّةً غُفِرَ لَهُ؛

 

هر کس پس از نماز واجب، با تسبیح فاطمه علیهاالسلام صد بار به تسبیح خدا بپردازد، و به دنبال آن یک بار «لا اِلهَ اِلَّا اللَّه» بگوید، آمرزیده مى‌شود.»

 

در حدیث دیگرى از آن حضرت روایت شده است:

 

«تَسْبِیحُ فاطِمَةَعلیهاالسلام فِى کلِّ یوْمٍ فِى دُبُرِ کلِّ صَلاةٍ اَحَبُّ اِلَى اللَّهِ مِنْ صَلاةِ اَلْفِ رَکعَةٍ فِى کلِّ یوْمٍ؛

 

تسبیح فاطمه زهرا هر روز بعد از هر نماز، از هزار رکعت نماز در هر روز، نزد خدا محبوب‌تر است.»

 

همچنین ایشان می فرمایند: «مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فاطِمَةَ الزَّهْراءِ علیها السلام فِى دُبُرِ الْفَرِیضَةِ قَبْلَ اَنْ یثْنِىَ رِجْلَیهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ؛  

 

هر کس بعد از نماز واجب، پیش از آنکه پاهاى خود را جفت کند (قبل از به هم خوردن حالت جلوس تشهد و سلام)، تسبیح فاطمه زهراعلیهاالسلام بگوید، خداوند او را مى آمرزد.»

 

از این احادیث معلوم مى شود که گفتن تسبیح حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام ارزش فوق العاده اى دارد و بهترین زمان گفتن آن، بعد از نماز واجب، بدون فاصله و پیش از به هم خوردن حالت نماز مى باشد.

شعری زیبا

دود اگر بالا نشیند کسر شان شعله نیست       روی دریا خس نشیند قعر دریا گوهر است

 کاکل از بالا بلندی رتبه ای پیدا نکرد                 زلف از افتادگی لایق مشک و عنبر است

 شست و شاهد هر دو دعوی بزرگی می کنند     پس چرا انگشت کوچک لایق انگشتر است

 آهن و فولاد هر دواز یک کوره آیند برون        آن یکی شمشیر گردد دیگری نعل خر است

 نا کسی گر از کسی بالا نشیند عیب نیست     جای چشم ابرو نگیرد گر چه او بالاتر است

کره اسب از نجابت در تعاقب می رود                 کره خر از خریت پیش پیش مادر است

سعدیا عیب خودت گو مگو عیب دگران            هر که گوید عیب خود او از همه بالا تر است

 

 

سندرم رايز در کودکان

ن

 

سندرم رايز يك بيماري نادر است كه كودكان هنگامي كه در حال بهبود از يك بيماري ويروسي (مانند آنفولانزا، سرماخوردگي يا آبله‌مرغان) هستند بدان دچار مي‌شوند. هرچند عامل اين بيماري ناشناخته است، مطالعات نشان داده‌اند كودكاني كه به بيماري ويروسي مبتلا باشند و از آسپيرين استفاده كنند، احتمال بيشتري دارد كه به سندرم رايز مبتلا شوند.
اگر مي‌خواهيد جانب احتياط را رعايت كرده باشيد (چون هرگز به طور قطعي نمي توانيد مطمئن باشيد كه آيا علامت‌هاي بيماري در كودك شما ناشي از يك بيماري ويروسي است يا نه)، هيچ‌گاه به كودك خود آسپيرين ندهيد.
سندرم رايز مي‌تواند در هر فردي و در هر سني بروز كند، اما معمولا كودكان چهار تا دوازده ساله را هدف قرار مي‌دهد و هرچند مي‌تواند در هر زماني از سال رخ بدهد، اما ميزان بروز آن در ماه‌هاي شيوع آنفولانزا (دي، بهمن و اسفند) بيشتر است.
سندرم رايز تا حدودي بواسطه اينكه نادر است، درست تشخيص داده نمي‌شود. به عنوان مثال ممكن است با انسفاليت، مننژيت، استفاده بيش از حد از دارو، سندرم مرگ ناگهاني نوزاد (SIDS) يا مسموميت اشتباه گرفته شود.
سندرم رايز به همه اندام‌هاي بدن آسيب مي‌رساند اما بدترين آسيب را به كبد و مغز مي‌زند. اگر اين سندرم مورد معالجه قرار نگيرد، بيماري مي‌تواند به سرعت به از كار افتادن كبد، آسيب مغزي و حتي مرگ منجر شود.
اگر فكر مي‌كنيد كودك شما ممكن است سندرم رايز داشته باشد متوجه باشيد كه يك موضوع اورژانسي است، پس به سرعت پزشك او را خبر كنيد، او را به اورژانس برسانيد يا با اورژانس تماس بگيريد. تشخيص سريع بيماري مي‌تواند شانس زنده ماندن كودك را تا حد زيادي افزايش دهد.

نشانه‌هاي سندرم رايز چيست؟
 

نشانه‌هاي سندرم رايز ممكن است در مدت ابتلا به يك بيماري ويروسي ظاهر شوند، اما معمولا يك تا دو هفته پس از آن بروز مي‌كنند. كودكي كه به سندرم رايز مبتلا است، ممكن است تب داشته باشد يا نداشته باشد. ساير نشانه‌ها معمولا در مراحل بعدي بروز مي‌كنند.
در كودكان، اولين نشانه معمولا استفراغ دائمي است، اما كودك ممكن است در عوض اسهال داشته باشد. ساير نشانه‌هاي اوليه عبارتند از: تنفس نامنظم، بيحالي ياخواب‌آلودگي.
با پيشرفت بيماري و تاثير آن بر مغز، كودك ممكن است پرهيجان يا بيش‌فعال شود. همچنين ممكن است دچار تشنج يا صرع شود، به كما برود و اگر معالجه نشود، ممكن است بميرد.
البته كودكي كه به يك بيماري ديگر (و نه به اين اندازه شديد) مبتلا باشد نيز ممكن است اين نشانه‌ها را از خود بروز دهد. با اين حال، از آنجا كه معالجه سريع اهميت دارد، شما بايد مراقب باشيد.

چگونه مي‌توانم از كودكم در برابر سندرم رايز محافظت كنم؟
 

آسپيرين ندادن به كودك، بهترين دفاع است. علت اين بيماري ناشناخته است اما تحقيقات نشان مي‌دهند كه استفاده از آسپيرين يا داروهاي حاوي آسپيرين در كودكاني كه بيماري ويروسي دارند يا به تازگي از يك بيماري ويروسي بهبود پيدا كرده‌اند، مي‌تواند منجر به بروز اين سندرم شود. در واقع، 90 تا 95 درصد از مبتلايان به اين سندرم، در يكي از بيماري‌هاي ويروسي اخير خود از آسپيرين استفاده كرده‌اند.
سندرم رايز واگيردار نيست، پس لازم نيست نگران آن باشيد كه كودك شما اين بيماري را از ديگري بگيرد.

براي مراقبت از سلامت كودك، احتياط هاي زير را رعايت كنيد: 

• هيچ‌وقت به كودك خود (يا افراد زير 19 سال) آسپيرين ندهيد. در عوض، از استامينوفن يا ايبوپروفن براي كاهش درد يا تب استفاده كنيد. (اگر كودك كمتر از 3 ماه دارد، هيچ‌گونه دارويي را بدون توصيه پزشك به او ندهيد) .
• اگر به كودك شير مي‌دهيد، داروي حاوي آسپيرين را مصرف نكنيد زيرا اين دارو از طريق شير مادر نيز منتقل مي‌شود. 
• برچسب‌هاي داروها را به دقت بخوانيد تا از استفاده تصادفي از آسپيرين براي كودك پرهيز كنيد: بسياري از داروهايي كه در داروخانه‌ها بدون نسخه فروخته مي‌شوند، مانند داروهاي معده يا داروهاي سرماخوردگي و سينوزيت، حاوي آسپيرين هستند. واژه‌هايي همچون ساليسيلات، استيل‌ساليسيلات، اسيد استيل‌ساليسيليك، ساليسيلاميد و فنيل ساليسيلات ممكن است به جاي آسپيرين استفاده شوند.

آلرژی غذایی در کودکان

آلرژی غذایی از جمله مشکلات عمده ای است که افراد در طول زندگی به آن مبتلا می شوند.این اختلال در سراسر جهان در حال افزایش است .مهمترین دوره بروز آلرژی های غذایی در دوران کودکی ،بخصوص یکسال اول عمر است.
آلرژی غذایی چیست؟آلرژی غذایی یعنی واکنش غیر طبیعی وبیش از اندازه سیستم ایمنی بدن به برخی از غذاها یا مواد غذایی که معمولا" بی خطرند.این واکنشها می توانند ارثی ویا اکتسابی باشند.هر گونه ماده غذایی که خورده میشود میتواند موجب بروز واکنش آلرژیک شود،ولی غذاهایی که بیشتر موجب بروز این واکنش می شوند، عبارتند از:شیر گاو،تخم مرغ،گندم،سویا،بادام زمینی،ماهی و آجیل.البته باید تاکید شود که تا کنون بیش از 170ماده غذایی شناسایی شده اند که می توانند موجب بروز آلرژی شوند.اولین سال عمر ،زمانی است که شیر خوار به تدریج با مواد غذایی مختلف آشنا می شود، و در همین زمان است که  بیشترین آلرژی های غذایی ایجاد می شوند.باید توجه کرد که درمورد بسیاری ازموادغذایی مانند :شیر و تخم مرغ،با گذشت زمان،احتمال رفع آلرژی زیاد است ،ولی در مورد موادی مثل بادام زمینی و آجیل ،مشکلات تا بزرگسالی ادامه می یابند.آلرژی غذایی می تواند موجب بروز علائم بسیار متنوعی شوداز جمله:-گوارشی:اسهال،استفراغ و تهوع،یبوست،بی اشتهایی، وزن گیری نامناسب،دفع خون و بلغم و...-پوستی:خارش،کهیر،اگزما،قرمزی پوست و....-تنفسی:سرفه:عطسه،آبریزش بینی،آسم وحتی مرگیکی از راههای پیشگیری از ایجاد آلرژی و عوارض آن،شروع صحیح و تدریجی تغذیه کمکی شیرخواران در سال اول عمر است.

گزش حشرات:

یکی از آزارهای شایع و دردناک مخصوصا برای کودکان گزش حشرات است. حشرات نیز از نظر انتقال بیماری بسیار اهمیت دارند و گزیدن آنها ممکن است سبب انتقال عامل بیماریهای مختلف گردد، ولی هدف در این قسمت فقط آزاری است که در نتیجه گزش بوجود می‌آید.
حشراتی مانند پشه ، کک ، شپش و حشرات دیگر که از خون انسان تجزیه می‌کنند هنگام گزیدن مایع بزاقی خود را داخل پوست تزریق می‌کنند و برای تغذیه خود خون بدن را می‌مکند. بنابراین داخل شدن مایع بزاقی در پوست ایجاد خارش در محل گزش و برجستگیهایی کوچک ایجاد می‌شود که ممکن است با خاراندن عفونت پیدا نماید. 
بعد از گزش حشرات چه باید کرد؟ برای جلوگیری از عفونت ، باید محل گزیدگی را با ماده ضدعفونی یا با صابون شستشو داد. برای رهایی از خارش محل گزیدگی ، خمیری از نشاسته و جوش شیرین تهیه نمایید و روی محل گزیدگی قرار دهید یا محلول طبی کالامین به محل گزیدگی بمالید. در صورتی که گزیدگی متعدد باشد پزشک معمولا داروی آنتی هیستامین تجویز می‌کند که اثر ضد خارش دارد. پدر و مادر می‌توانند قبل از خوابیدن کودک خود یک قاشق از شربت آنتی هیستامین به او بدهند.

گزش حشرات خطرناک 
گزش زنبورها (زنبورعسل ، زنبور قرمز و زنبور زرد) یا کنه و مورچه‌های سمی سبب می‌شود که فرد در محل گزیدگی احساس درد ، سوزش و تیرکشیدگی کند و محل گزیدگی متورم گردد. گزیدن بعضی از سوسکها سبب پیدایش تاول و گزیدگی بعضی از عنکبوتها ایجاد خونریزی در محل گزیدگی نماید. شدت خارش و ورم محل گزیدگی و مدت زمانی که طول می‌کشد تا بهبود یابد بستگی به عوامل زیر دارد:
1.نوع و مقدار سمی که آن حشره هنگام گزش در داخل پوست تزریق کرده است. 
2.محل گزیدگی 
3.سن فرد و حساسیت بدن (خصوصا کودکان) به سم آن حشره.
اگر محل گزیدگی در اطراف چشم ، گوش ، انگشتان پا و دست یا ناحیه تناسلی باشد، ورم شدیدی در محل گزیدگی بوجود می‌آید. اگر محل گزیدگی دست و پا باشد، ورم هنگام شب زیادتر و صبح روز بعد کمتر خواهد شد. برعکس ورم محل گزیدگی اطراف چشم در شب کمتر ولی صبح روز بعد زیادتر خواهد بود. ولی نباید از پیدایش ورم محل گزیدگی و کم و زیادشدن آن نگران بود زیرا کم و زیاد شدن ورم دلیل بدتر شدن یا پیدایش خطر نیست.
اگر محل گزیدگی در ناحیه پوست سر باشد، غدد لنفاوی ناحیه پشت گوش و ناحیه پشت سر و گردن بزرگ و متورم می‌گردد. چون این غدد مستقیما روی استخوان سر قرار دارد و منبع چربی زیر جلد و اطراف غد کم می‌باشد. بنابراین موقعی که این غدد متورم می‌شود کاملا مشخص بوده و بزرگ جلوه خواهد کرد. بزرگ شدن و تورم این غدد بعد از گزیدن اهمیت ندارد. 
واکنش پوست بعد از گزش بر حسب سن افراد 
سن فرد ، از نظر واکنش پوست بعد از گزش اهمیت دارد. در دوران شیرخواری گزیدگی معمولا واکنش بوجود نخواهد آورد. بعد از شیرخواری واکنش پوستی در محل گزیدگی به صورت واکنش تاخیری خواهد بود. یعنی در محل گزیدگی برجستگی سفتی بوجود می‌آید که به تدریج پررنگ می‌شود و پوست محل گزش پوسته ریزی پیدا می‌کند.
در کودکان بزرگتر گزش حشره واکنش سریع و هم واکنش تاخیری بوجود خواهد آمد. در سن بلوغ واکنش حساسیت ناشی از گزیدگی به صورت واکنش سریع خواهد بود. یعنی بعد از گزیدن در محل گزیدگی ورم قرمزی که حدود مشخصی دارد بوجود می‌آید و در وسط ورم و قرمزی ممکن است سوراخ محل گزش دیده شود. ولی سوراخ مزبور به تدریج محو می‌شود.

بعد از نیش زدن حشرات چه باید کرد؟ 1.با ناخنهای انگشتان یا با مو چین حشره را از محل گزش دور کنید.
2.اگر خود حشره یا کیسه سم حشره روی پوست وجود دارد، بدون آن که به حشره یا کیسه سم او فشار آورید و آن را له کنید، آن را از محل گزش دور کنید. زیرا اگر حشره له شود یا به کیسه سم او فشار وارد شود مقدار بیشتری سم داخل پوست می‌رود.
3.برای کم کردن درد ، مقداری یخ روی محل گزیدگی قرار دهید یا اینکه پارچه تمیزی را با آب سرد مرطوب کرده و روی محل گزیدگی قرار دهید، درد مزبور پس از چند دقیقه کمتر خواهد شد.
4.برای جلوگیری از خارش ، گلوله پنبه را در محلولهای نرم کننده کالامین خیس کرده و روی محل گزیدگی بگذارید.
5.اگر محل گزیدگی ورم و خارش شدید دارد. چون داروهای آنتی هیستامین خوراکی ورم و خارش را کم می‌کند، می‌توان از آن استفاده کرد.
بعضی از مواقع هنگامی که سم حشرات با پوست بدن تماس پیدا می‌کند، در محل تماس تاول ایجاد می‌شود و کودک سوزش شدیدی در محل تاول احساس خواهد کرد. در چنین شرایطی مالیدن محلول آمونیاک به محل تاول سبب خنثی شدن مایع تاول و مالیدن پماد ، درد و سوزش را کاهش خواهد داد. 
واکنشهای حساسیت شدید بعد از گزش حشرات 
سم حشرات مخلوطی از مواد مختلف حساس کننده می‌باشد. بدن برخی افراد (خصوصا کودکان) نسبت به مواد مزبور که به هنگام گزش داخل بدن می‌شود، حساس می‌باشد و در نتیجه بعد از داخل شدن سم واکنش شدید عمومی در بدن کودک بوجود می‌آید که ممکن است به شکل کهیر در تمام سطح بدن ، ورم عمومی بدن ، بی‌حالی و سستی ، انقباض برونشها و حالت خس خس ، احساس گرفتگی ناحیه گلو و بالاخره ممکن است به صورت شوک ظاهر شود.
اگر یکی از علائم فوق بعد از گزش در کودک ظاهر شد، پدر و مادر باید بلافاصله کودک را به اورژانس برسانند. در چنین مواردی چون واکنش حساسیت شدید در کودک بوجود آمده است. اگر بار دیگر کودک بوسیله همان حشره گزیده شود، واکنش شدیدتر خواهد بود.

اقدامات لازم جهت پیشگیری از گزش حشرات 
1.حشرات داخل ساختمانها و اتاقها را با بکار بردن دایمی و مرتب حشره کشهایی که به صورت اسپری وجود دارد یا نوارهایی که به مواد حشره کش آغشته شده است باید از بین برد.
2.خانواده‌هایی که حیوانات اهلی در خانه نگهداری می‌کنند باید توجه داشته باشند که ممکن است حشرات مختلف که روی پوست حیوان زندگی می‌کنند از روی حیوان بلند شده و روی پوست کودک بنشیند. بنابراین نگهداری حیوانات اهلی در خانه باید توام با رعایت بهداشت حیوان باشد.
3.اگر در محل سکونت خانواده‌ای درختان زیادی وجود دارد، چون حشرات مختلف در شکاف درختان و گیاهان زندگی می‌کنند، باید در حالی که برای کودک لباس بلند و سفید یا آبی کم رنگ پوشانده‌اند، او را برای بازی و یا ورزش به محیط خارج بفرستند.
4.در مناطقی که حشرات زیاد است مالیدن داروهایی به پوست بدن کودک حشرات را از او دور می‌کند. ولی باید توجه کرد که مالیدن دائم این مواد خود سبب حساسیت و پیدایش بثورات خواهد شد.

رینیت آلرژیک:

رینیت به تحریک و التهاب مجاری بینی گفته می شود که با علایمی مانند عطسه، خارش، آبریزش بینی و ترشح از سینوس ها به پشت گلو همراه است. رینیت مزمن در اثر آلرژی های فصلی و برخی عوامل دیگر رخ می دهد.
چه کسانی مبتلا به رینیت آلرژیک می شوند؟
نام دیگر این بیماری تب یونجه است و ۲۰ درصد از مردم دنیا به آن مبتلا هستند. بیشتر این افراد سابقه ابتلا به آسم و اگزما در خود و یا خانواده شان دیده می شود. شروع بیماری در کودکی یا اوایل جوانی بوده، البته در هر سنی میتواند رخ دهد. اغلب در کودکان و افراد در دهه ۳۰ تا ۴۰ زندگی باعلایم شدیدتری بروز می یابد.
عوامل رینیت آلرژیک:
در اثر واکنش مجاری بینی به ذرات ریز تحت عنوان آلرژن ایجاد می شود. به دنبال آن دو نوع از سلول های خونی به نامهای بازوفیل و ماست سل فعال شده و با ترشح مواد التهاب زا مثل هیستامین سبب افزایش ترشح مخاط بینی و نیز خارش و عطسه می شوند.
رینیت آلرژیک میتواند فصلی بوده و یا در طول سال اتفاق بیفتد. ازجمله آلرژن هایی که باعث این بیماری می شوند می توان به گرده های درختانی مثل راش، سرو، نارون، توت، بلوط، کاج، چنار، بید، گرده گل ها و خزه اشاره کرد.

علایم رینیت آلرژیک:این علایم از فردی به فرد دیگر متغیر بوده، اما اکثرا مربوط به بینی اند و در بعضی افراد هم گوش و گلو را نیز درگیر می کند و حتی ممکن است ایجاد اختلال در خواب نماید.
بینی: شامل آبریزش، خارش، گرفتگی، از دست دادن حس بویایی و چشایی
چشم ها: شامل خارش، قرمزی، احساس وجود جسم خارجی در چشم، تورم و کبودی و تیرگی پوست زیر چشم
گلو و گوش ها: شامل گلو درد، گرفتگی و خارش گوش ها
اختلال در خواب: شامل تنفس از دهان، بیدار شدن مکرر، خستگی در طول روز و اشکال در انجام کارها

تشخیص:
بر پایه علایم ذکر شده استوار است. به کمک برخی تست های آزمایشگاهی هم می توان بیماری را تایید نمود.
درمان:
بر اساس کاهش در معرض قرار گرفتن آلرژن ها و همراه با درمان دارویی است.
شستشوی مجاری بینی با سرم فیزیولوژی (سالین، آب نمک رقیق) در کاهش ترشحات از بینی به پشت گلو موثر است و باعث خروج مواد آلرژن از بینی می شود.
گلوکوکرتیکوئید(استروئید): وقتی به شکل اسپری از بینی استفاده شوند اثر بخش تر از انواع آنتی هیستامین های خوراکی بوده و عوارض جانبی کمتری نیز دارند.
آنتی هیستامین ها: در کاهش عطسه، آبریزش و خارش بینی سودمند بوده اما برای گرفتگی بینی اثری ندارد. انواع مختلفی از آنتی هیستامین ها وجود دارند که اکثرا باعث خواب آلودگی می شوند اما برخی هم اثر خواب آلودگی کمتری دارند مانند لوراتادین و سیتیریزین.
دکونژستانت ها: معمولا همراه با آنتی هیستامین ها مصرف میشود. انواع خوراکی آن موجب افزایش فشار خون شده بنابراین در افراد مبتلا به پرفشاری خون و بیماران قلبی و عروقی منع مصرف دارد.
کرومولین سدیم: با ممانعت از آزادسازی مواد التهاب زا از سلول های بازوفیل و ماست سل از روند بروز علایم رینیت آلرژیک جلوگیری به عمل آورده. می توان از اسپری کرومولین سدیم روزانه 3 تا 4 بار استفاده نمود، مخصوصا قبل از شروع علایم بسیار موثر می باشد.

آنافیلاکسی

آنافیلاکسی‌ (شوک‌ آلرژیک‌) عبارت‌ است‌ از یک‌ پاسخ‌ آلرژیک‌ شدید به‌ داروها و بسیاری‌ از مواد آلرژی‌زای‌ دیگر که‌ زندگی‌ فرد را به‌ خطر می‌اندازد. آن‌ دسته‌ از واکنش‌های‌ آلرژیکی‌ که‌ تقریباً بلافاصله‌ رخ‌ می‌دهند معمولاً شدیدترین‌ هستند. 
علایم‌ شایع‌ 
امکان‌ دارد علایم‌ زیر در عرض‌ چند ثانیه‌ یا چند دقیقه‌ پس‌ از مواجهه‌ با ماده‌ای‌ که‌ به‌ آن‌ آلرژی‌ شدیدی‌ دارید رخ‌ دهند: 
• حالت‌ سوزن‌ سوزن‌ شدن‌ یا کرختی‌ اطراف‌ دهان‌ 
• عطسه‌ 
• سرفه‌ یا خس‌خس‌ 
• تورم‌ صورت‌ و دست‌ها 
• احساس‌ اضطراب‌ 
• نبض‌ ضعیف‌ و سریع‌ 
• دل‌ پیچه‌ در ناحیه‌ معده، استفراغ‌، و اسهال‌ 
• خارش‌ در تمام‌ بدن‌ و اغلب‌ همراه‌ با کهیر 
• اشک‌ ریزش‌ 
• احساس‌ گرفتگی‌ در سینه‌؛ مشکل‌ در نفس‌ کشیدن‌ 
• تورم‌ یا خارش‌ در دهان‌ یا گلو 
• تپش‌ قلب 
• غش‌ 
• از دست‌ دادن‌ هوشیاری‌

علل‌ خوردن‌ یا تزریق‌ ماده‌ای‌ که‌ به‌ آن‌ حساس‌ هستید. پاسخ‌ آلرژیکی‌ که‌ برای‌ خنثی‌ کردن‌ یا خلاص‌ شدن‌ از شر این‌ ماده‌ از سوی‌ بدن‌ داده‌ می‌شود خود منجر به‌ بروز یک‌ نوع‌ واکنش‌ بیش‌ از حد عادی‌ شده‌ که‌ گاهی‌ زندگی‌ را نیز در معرض‌ خطر قرار می‌دهد. آن‌ چیزهایی‌ که‌ بیشتر باعث‌ بروز این‌ گونه‌ واکنش‌ می‌شوند عبارتند از: 
• انواع‌ داروها، به‌ خصوص‌ پنی سیلین. تزریق‌ دارو با خطر بیشتری‌ همراه‌ است‌ تا قرص‌ و کپسول‌ یا قطره‌ 
• گزش‌ یا نیش‌ حشرات مثل‌ انواع‌ زنبور، مورچه های‌ گزنده‌ و برخی‌ عنکبوت ها 
• واکسن‌ها 
• گرده‌ گیاهان‌ 
• موادی‌ که‌ در بعضی‌ از انواع‌ عکس‌برداری‌ تزریق‌ می‌شوند 
• غذاها، به‌ خصوص‌ تخم‌مرغ‌، باقلا، لوبیا، غذاهای‌ دریایی‌ و میوه ها 
• ورزش‌ 
عوامل تشدید کننده بیماری 
• سابقه‌ آلرژی‌ خفیف‌ به‌ چیزهایی‌ که‌ در بالا ذکر شد
• سابقه‌ اگزما، تب یونجه، یا آسم

پیشگیری‌ 
اگر سابقه‌ آلرژی‌ دارید: 
• پیش‌ از پذیرفتن‌ هرگونه‌ دارو، مطلب‌ را به‌ پزشک‌ یا دندانپزشک‌ گوشزد کنید. پیش‌ از اینکه‌ تزریقی‌ برای‌ شما انجام‌ شود، از ماهیت‌ آن‌ مطلع‌ شوید. 
• همیشه‌ و در همه‌ جا یک‌ کیت‌ آنافیلاکسی‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشید. مطمئن‌ شوید که‌ خانواده‌تان‌ طریقه‌ استفاده‌ از کیت‌ را بلدند تا وقتی‌ واکنش‌ در شما بروز کرد بتوانند از آن‌ استفاده‌ کنند. 
• اگر به‌ گزش‌ حشرات آلرژی‌ دارید، به‌ هنگام‌ بیرون‌ رفتن‌ لباس‌های‌ محافظتی‌ بپوشید. 
• همیشه‌ یک‌ دست‌بند یا گردن‌ آویز مخصوص‌ داشته‌ باشید که‌ روی‌ آن‌ آلرژی‌ شما مشخص‌ باشد. 
• همیشه‌ پس‌ از تزریق‌ هرگونه‌ دارو، تا 15 دقیقه‌ در مطب‌ پزشک‌ بمانید. هرگونه‌ علامت‌ آلرژی‌ را فوراً اطلاع‌ دهید. 
• یکی‌ از روش‌هایی‌ را که‌ می‌توانید مدنظر قرار دهید عبارت‌ است‌ از تزریق‌ ماده‌ای‌ که‌ به‌ آن‌ حساسیت‌ دارید به‌ روشی‌ مخصوص‌ و تدریجی‌ به‌ طوری‌ که‌ حساسیت‌ شما به‌ تدریج‌ برطرف‌ شود (نام‌ دیگر این‌ روش‌ حساسیت‌زدایی‌ است‌). 
عواقب‌ مورد انتظار 
با درمان‌ فوری‌ و به‌ موقع‌، کاملاً بهبود می‌یابید. 
عوارض‌ احتمالی‌ 
در صورت‌ عدم‌ درمان‌ فوری‌ و به‌ موقع‌، امکان‌ دارد آنافیلاکسی‌ منجر به‌ شوک‌، ایست قلبی و مرگ‌ شود. 
درمان‌ 
اصول‌ کلی‌ 
• اگر علایم‌ آنافیلاکسی‌ را در فردی‌ مشاهده‌ کردید و دیدید که‌ تنفس‌ وی‌ متوقف‌ شد: 
◦ اورژانس‌ را خبر کنید یا به‌ فرد دیگری‌ بگویید این کار را انجام‌ دهد. (اگر این‌ اتفاق‌ برای‌ یک‌ کودک‌ افتاده‌ است‌، قبل‌ از خبر کردن‌ اورژانس‌، اقدامات‌ احیا را به‌ مدت‌ یک‌ دقیقه‌ انجام‌ دهید) 
◦ فوراً تنفس‌ دهان‌ به‌ دهان‌ را آغاز کنید. 
◦ اگر قلب‌ ضربان‌ ندارد، ماساژ قلبی‌ بدهید. 
◦ تا زمانی‌ که‌ کمک‌ نرسیده‌ است‌، عملیات‌ احیا را ادامه‌ دهید. 
• هر گاه‌ دارویی‌ را مصرف‌ می‌کنید، نسبت‌ به‌ امکان‌ بروز واکنش‌ آلرژیک‌ هوشیار باشید و آمادگی‌ این‌ را داشته‌ باشید که‌ به‌ محض‌ بروز علایم‌ اقدامات‌ لازم‌ را انجام‌ دهید. اگر قبلاً دچار واکنش‌ آلرژیک‌ شدید شده‌اید، همیشه‌ کیت‌ آنافیلاکسی‌ همراه‌ داشته‌ باشید. 
• درمان‌ طولانی‌ مدت‌ مستلزم‌ حساسیت‌زدایی‌ است‌.

داروها • تزریق‌ اپی نفرین (آدرنالین) تنها درمان‌ فوری‌ مؤثر است‌. 
• داروهایی‌ مثل‌ آمینوفیلین، کورتیزون یا آنتی هیستامین ها که‌ پس‌ از آدرنالین تزریق‌ می‌شوند، جلوی‌ بازگشت‌ علایم‌ حاد را می‌گیرند. 
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری 
به‌ محض‌ بهبود علایم‌ حمله‌، فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری های‌ عادی‌ خود را از سر بگیرید. اما اگر علایم‌ دوباره‌ برگشتند، باید 24 ساعت‌ تحت‌نظر باشید. 
رژیم‌ غذایی‌ 
از خوردن‌ غذاهایی‌ که‌ به‌ آنها آلرژی‌ دارید خودداری‌ کنید. 
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟ 
• اگر شما یا یکی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان علایم‌ آنافیلاکسی‌ را بروز داده‌اید. این‌ یک‌ اورژانس‌ است‌! فوراً درخواست‌ کمک‌ اورژانس‌ نمایید. 
• اگر علایم‌ جدید و نامنتظره‌ بروز کرده‌اند. داروهای‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممکن‌ است‌ عوارض‌ جانبی‌ به‌ همراه‌ داشته‌ باشند.