گاه اصرار والدين و امتناع کودک کار را به جاي باريک مي کشاند و بي اشتهايي به يک مساله بغرنج در روابط آنان تبديل مي شود؛ غافل از اين که بي اشتهايي دليلي دارد که بايد در پي رفع آن بود.

بي اشتهايي يا لجبازي؟!

گاهي غذانخوردن از بي اشتهايي نيست، بلکه از لجبازي  کودک ناشي مي شود. کودکان بويژه در سه تا شش سالگي از توجه والدين نسبت به تغذيه خود آگاهند و گاه آن را به ابزاري براي لجبازي، مقاومت و گرفتن امتياز تبديل مي کنند.

اين کار اگر به عادتي دائمي تبديل نشود براي کودکان، مشکل سوءتغذيه ايجاد نخواهد کرد، چون بالاخره امتناع کودک حدي دارد و اشتهايش بر لجبازي مي چربد.

تغذيه سالم

عادات غذايي کودکان از هشت ماهگي شکل مي گيرد و پس از آن غذاخوردن با خلق و خو، روابط و رفتارهاي کودک پيوند مي خورد. به اين معنا که از آنها تاثير مي پذيرد و براي مثال ممکن است به دليل لجبازي يک غذا يا خوراکي خاص را نخورد.

بالطبع رفتارهاي والدين بويژه مادران در اوايل دوره شکل گيري عادات تغذيه اي کودک در نحوه تغذيه وي در سال هاي بعد موثر است.

برخي کودکان تا نوجواني ياد نمي گيرند که سر ميز يا سفره بنشينند و غذا بخورند و معلوم است که مانند تمام​ ناهنجاري هاي رفتاري کودکان در اين باره هم بايد والدين را مقصر دانست!

متخصصان تغذيه معتقدند:کودکان نبايد تا پيش از 2 سالگي طعم نمک را بچشند. پس از آن نيز بايد همواره غذاهاي کم نمک بخورند. عادت کردن به نمک و مصرف آن علاوه بر تغيير ذائقه کودک، مشکلات جسمي و احتمال ابتلا به بيماري هايي نظير فشار خون را در آنها (در آينده) افزايش مي دهد.

پس از نمک انواع تنقلات متهم رديف بعدي هستند. تنقلات شور، ترش و شيرين، چرب و پرادويه و افزودني هاي مجاز و غيرمجاز نظير ذرت بو داده، پفک، چيپس، بستني، بيسکويت، شکلات، کاکائو و... نه تنها سلامت کودک را به خطر مي انداز​د، بلکه اشتهاي وي را به قول معروف کور مي کند.

کودکان هنگام گرسنگي براي مصرف تنقلات تمايل شديد نشان مي دهند و اگر اين خوراکي ها در دسترس باشند يا والدين در مقابل اصرار آنها بالاخره تسليم شوند تنقلات را با اشتها مي خورند و از وعده غذايي اصلي بازمي مانند.

انواع تنقلات برخلاف تصور برخي والدين ارزش تغذيه اي خاص ندارند و در تقابل به دليل استفاده از مواد شيميايي، نگهدارنده ها، طعم دهنده هاي مصنوعي و ... مضرند.

بدتر اين که برخي والدين تنقلات بويژه بيسکويت و کيک و کلوچه را جايگزين وعده اصلي غذايي مي پندارند و از اين طريق خود را از طبخ غذا براي کودک يا خوراندن غذا به وي معاف مي کنند.

بسياري نيز در برابر اصرارهاي کودک براي مصرف تنقلات هيچ تفاوتي نشان نمي دهند يا شايد چون کودک شان را دوست دارند نمي خواهند او را از آنچه دوست دارد و قابل خريداري است محروم بکنند.

گروهي از والدين هم هستند که مصرف تنقلات براي فرزندشان را مايه پزدادن مي دانند و دوست ندارند پسر همسايه پفک بخورد و فرزندشان به دست او نگاه کند و حسرت بخورد!

نکات مهم

بي اشتهايي دائمي کودکان و امتناع از خوردن وعده هاي اصلي غذايي با مشکلات رفتاري والدين نسبت به کودک ارتباط مستقيم دارند.

مهم ترين توصيه هاي متخصصان علوم تربيتي به والدين براي مقابله با بي اشتهايي و عادات تغذيه اي نادرست کودکان عبارتند از:

ـ ماست کم چرب،  سبزيجات تازه، ميوه ها و انواع سالاد به افزايش اشتهاي کودک کمک مي کند. در مقابل انواع سس ها، نوشابه هاي گازدار، خوراکي هاي چرب و تنقلات از اشتهاي کودک مي کاهد.

ـ از خوراندن انواع تنقلات به کودکان حداقل يک ساعت پيش از وعده غذايي اصلي خودداري کنيد.

ـ  کودک را عادت ندهيد​ يک نوع غذاي مخصوص به خود را در وعده اصلي بخورد. از همان غذايي که براي اعضاي خانواده پخته ايد به او بخورانيد مگر اين که از غذايي واقعا بدش بيايد.

ـ اجازه ندهيد کودکان انواع فست فودها را به عنوان وعده غذايي اصلي بخورند. مصرف ساندويچ، پيتزا، همبرگر و... بايد به يک يا دو وعده در هفته محدود شود.

ـ به سليقه کودک در غذا خوردن توجه کنيد. اگر غذايي را دوست دارد و با لذت مي خورد در وعده هاي بيشتري برايش بپزيد. قاشق، چنگال، بشقاب و حتي وسايل مرتبط با سفره يا ميز غذا را با سليقه وي تهيه کنيد.

ـ اگر بي دليل از خوردن غذا امتناع مي کند يا لج کرده است زياد اصرار نکنيد که غذايش را بخورد. فقط کافي است به او بگوييد هر وقت گرسنه شد مي تواند غذايش را بخورد.

ـ کودکان بهانه گير را در تهيه مواد اوليه غذا و پخت آن مشارکت دهيد. اگر کودک در پخت غذا مشارکت داشته باشد براي خوردن آن انگيزه و تمايل بيشتري خواهد داشت. چيدن ميز يا سفره نيز گزينه خوبي است.

ـ طوري رفتار نکنيد که انگار غذا خوردن يا نخوردن کودک براي شما امري حياتي است.

ـ هنگام غذا خوردن محيط آرامي فراهم کنيد که عاري از تنش، دعوا و بدگويي باشد.

ـ آداب غذا خوردن براي مثال شستن دست ها، نشستن کنار ساير اعضاي خانواده و... را به کودک ​ تذکر بدهيد تا بداند​ موظف است اين آداب را رعايت کند. کودکان از اين آداب استقبال مي کنند و آن را به مثابه يک بازي محبت آميز با اعضاي خانواده و نشانه صميميت و همبستگي با کساني تلقي مي کنند که دوستشان دارند.

ـ ساعات مشخصي براي تناول ناهار و شام خانواده در نظر بگيريد تا کودک بداند وقت غذا خوردن چه زماني است.

ـ کودک را مجبور نکنيد بيش از اندازه اي که ميل دارد غذا بخورد. احساس بدي که از پر بودن بيش از حد معده ناشي مي شود مي تواند براي وي نوعي مقاومت رواني در مقابل غذا خوردن بويژه در حضور والدين ايجاد کند.

ـ لازم نيست کودک زياد غذا بخورد. اگر از نيازهاي تغذيه اي کودک آگاهي داشته باشيد مي توانيد با مقدار کمتر غذاها، پروتئين، کلسيم، آهن و ساير املاح و ويتامين ها را به بدن وي برسانيد.