سرطان کولون ورکتوم
سرطان روده بزرگ ، یا سرطان کولون : در این بیماری سلولهای سرطانی در داخل بافت روده شروع به تکثیر می‌کنند. اگر چه این سرطان از جمله معمولترین سرطانهای بشر به حساب می‌آید اما بدلیل بهبود روشهای غربالگری و تشخیصی، تعداد موارد جدید این بیماری و مرگ ناشی از آن بطور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است.این بیماری در هر سنی بروز می‌یابد اما میزان بروز در سن بالای ۵۰ سال بیشتر است. زمانیکه در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود.
این سرطان درمان پذیر است اما تشخیص آن در این مراحل هیچگونه علامتی ندارد. روده برزگ بخشی از سیستم گوارشی( شامل مری، معده، روده‌های بزرگ و کوچک) می‌باشند. روده باریک از انتهای معده شروع شده و به روده بزرگ ختم می‌شود و سپس روده بزرگ نیز از آنجا تا محل مقعد ادامه می‌یابد، روده بزرگ شامل دو بخش است. بخش اول اصطلاحاً کولون نامیده می‌شود. که حدود ۱۸۰ سانتی متر طول دارد. بخش دوم نیز راست روده است که طول آن به ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر می‌رسد.
فهرست مندرجات
۱ عوامل خطر
۲ علائم و نشانه‌ها
۳ غربالگری و تشخیص
۴ مراحل سرطان
۵ روشهای درمانی
۶ پیوند به بیرون
عوامل خطر
عوامل زیر ممکن است شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ را در فرد افزایش دهد:
سن : اکثر افراد مبتلا به این بیماری سن بالای ۵۰ سال دارند اما این بیماری در هر سنی اتفاق می افتد.
رژیم غذایی : بین این بیماری و رژیم غذایی پر از چربی و پر انرژی و کم فیبر، رابطه مستقیم وجود دارد. همچنين رژيم هاي حاوي گوشت قرمزشانس ابتلا به سرطان كولون را افزايش مي دهد.
پولیپ ها : این بیماری بصورت رشد توده‌های خوش خیم در جدار روده تعریف می‌شود که معمولاً بعد از سن ۵۰ سالگی شایع است.البته اين نكته قابل ذكر است كه انواعي از پوليپ هاي ركتوم وجود دارد كه در سنين جواني و ميان سالي ظاهر ميشود كه يا سرطاني است و يا تاندانس بدخيمي دارند ولي بايد اين آگاهي داده شود كه به‌نظر می‌رسد که در این ساختاريعني پوليپ ها شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند.
تاریخچه شخصی : کسانیکه قبلاً سرطان های روده بزرگ داشته‌اند یا خانم هایی که مبتلا به سرطان تخمدان، رحم، یا پستان بوده اند. شانس بیشتری جهت ابتلا به این بیماری دارند.در حال حاضر در بعضی از موارد این سرطان، ژنهای مسؤول شناسایی شده اند. لذا قبل از بروز سرطان، چنین افرادی را از نظر حامل ژن بودن مورد بررسی قرار می‌دهند.
کولیت اولسروز : در این بیماری پوشش جدار روده بزرگ دچار التهاب شده است.افراد مبتلا به این بیماری شانس بیشتری جهت ابتلا به سرطان كولون و ركتوم دارند.
علائم و نشانه‌ها
علائم این بیماری ممکن است شبیه به سایر علائم نظیر عفونت ها، بواسیر و بیماری های التهابی روده باشد. بنابراین مراجعه به پزشک به منظور ارزیابی بهتر، لازم و ضروری می‌باشد. از آنجایی که در مراحل اولیه این بیماری با موفقیت قابل درمان است. در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر به پزشک مراجعه نمائید.
وجود هرگونه تغییر در عادات دفعی روده نظیر اسهال، یبوست یا کاهش قطر مدفوع که بیش از یک روز طول بکشد.
· خونریزی از راست روده یا وجود خون در مدفوع
· دردهای قولنجی معده
· استفراغ
· ضعف و خستگی
یرقان و زردی پوست یا سفیده چشم البته لازم است ذكر شود كه اين علامت زودرس نيست . ولي بسيار حائز اهميت است.
در بعضی از موارد ممکن است فرد مبتلا به سرطان بوده اما هیچگونه علامتی نداشته باشد. بنابراین غربالگری در افراد پر خطر مثل افراد بالای ۵۰ سال ضروری می‌باشد.
غربالگری و تشخیص
استفاده از روش های غربالگری معمولی در بیمارانی که هرگونه فاکتور خطری داشته باشند یا اینکه علائم مذکور را داشته باشند توصیه می‌شود. از جمله روش های تشخیصی که برای غربالگری این سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد. می توان به آزمایش های زیر اشاره نمود.
معاینه راست روده: در این معاینه پزشک راست روده را معاینه می‌کند تا وجود هرگونه مورد را بررسی کرده و در صورت وجود مواد در داخل راست روده آنها را از نظر آغشته بودن با خون مورد بررسی قراردهد.
پروکتوسکوپی : در این روش از طریق دستگاه‌های خاصی بصورت مستقیم داخل راست روده و قسمت‌های تحتانی روده بزرگ مورد مشاهده قرار می‌گیرد. از طریق این روش نیمی از سرطانها قابل تشخیص هستند. در این روش ممکن است بیمار احساس فشار کند اما دردی را احساس نخواهد کرد.
کولونوسکوپی : از طریق این روش نیز با ابزارهای خاصی، مشاهده کلی روده بزرگ و راست روده ممکن می‌شود. در این حالت نیز فرد دردی را احساس نخواهد کرد. اين جانب معتقدم كه كليه بيماران كه كوچكترين علامتي گوارشي را اعلام ميكنند حتما بايد كولونوسكپي و يا حداقل ركتو سيگموئيدوسكپي شوند.
در صورت وجود هرگونه توده در طول این قسمت‌ها نیاز است که بخشی از توده برداشته شود تا در زیر میکروسکوپ از نظر وجود بافت یا سلولهای سرطانی مورد بررسی قرار گیرد. این عمل را بیوپسی می نامند. توجه نمائيد كه شخص مبتلا خود تقريبا هيج آگاهي نسبت به وجود توده سرطاني ندارد ولي ممكن است به ندرت پزشك را نسبت به تاريخچه بيماري خود و يا تاريخچه فاميلي خود آگاه نمايد كه اين خود عملي بسيار با ارزش است.
پیش آگهی و درمان سرطان روده، به مرحله بیماری ( به این معنا که سلولهای سرطانی فقط بافت پوششی روده را یا تمامی جدار آنرا را درگیر کرده اند) و شرایط سلامتی عمومی فرد بیمار بستگی دارد. بعد از درمان به منظور اندازه گیری نوعی آنتی ژن در خون آزمایش خون داده شده و عکسبرداری انجام می‌گیرد تا مشخص شود که آیا سرطان عود کرده است یا خیر.
مراحل سرطان
عود سرطان به معنای برگشت دوباره آن بعد از درمان می‌باشد. ممکن است عود دوباره در روده بزرگ یا سایر قسمت‌های بدن نظیر کبد یا ریه رخ دهد. اگر عود بصورت درگیری تنها یک ناحیه از بدن باشد باید جراحی انجام شود. اما در صورت درگیری بیش از یک ناحیه و انتشار سرطان در قسمت‌های مختلف بدن ممکن است از روشهای دیگری نظیر شیمی درمانی یا رادیوتراپی استفاده شود.
روشهای درمانی
بطور کلی سه روش درمانی جهت درمان سرطان روده بزرگ وجود دارد که شامل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی است.
1- جراحی : جراحی شایعترین روش درمانی در تمامی مراحل سرطان به حساب می‌آید. این روش به طرق مختلف انجام شده و براساس نظر پزشک و مرحله سرطان، روشهای جراحی متفاوت می‌باشد.
عوارض جانبی جراحی : عوارض جانبی جراحی به محل تومور و نوع جراحی بستگی دارد. معمولاً در چند روز اول بعد از جراحی بیمار احساس ناراحتی دارند ولی معمولاً درد با دارو قابل کنترل می‌باشد. مدت زمان بهبود بعد از عمل جراحی از بیماری به بیمار دیگر متفاوت است.
2- پرتو درمانی : در این روش از اشعه X با انرژی بالای برای کشتن سلولهای سرطانی و کوچک نمودن اندازه تومور استفاده می‌شود. تولید اشعه می‌تواند خارج از بدن و به‌وسیله ماشینهای خاص یا در داخل بدن و از طریق موادی که تولید کننده اشعه هستند، صورت گیرد. پرتو درمانی به تنهائی یا همراه با جراحی و شیمی درمانی انجام می‌گیرد.
عوارض جانبی پرتو درمانی : شایعترین عوارض جانبی پرتودرمانی شامل خستگی، واکنش پوستی در محل برخورد اشعه با پوست و کاهش اشتها می‌باشد. بعلاوه ممکن است این روش منجر به کاهش گلبولهای سفید خونی که از بدن در برابر عفونتها محافظت می‌کنند شود. بعضی از این عوارض قابل کنترل و قابل درمان هستند و در بسیاری از موارد این عوارض دائمی نمی‌باشند.
3- شیمی درمانی : این روش از داروها به منظور کشتن سلولهای سرطانی استفاده می‌شود. اکثر داروهای ضد سرطانی بصورت تزریق داخلی در بدن یا داخل عضلات مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما بعضی دیگر نیز به فرم خوارکی قابل مصرف هستند. شیمی درمانی یک روش درمانی سیستمیک به حساب می‌آید به این معنا که دارو از طریق جریان خون به هر قسمتی از بدن می‌رود تا سلولهای سرطانی را بکشد. در این روش داروها به صورت دوره‌ای تجویز می‌شوند. یعنی دوره درمانی با یک دوره استراحت ادامه می‌یابد و بعد از آن از نو دروه درمانی شروع می‌شود. در صورتیکه سلولهای سرطانی کبد را درگیر کرده باشند،می توان دارو را مستقیماً به شریانهای تغذیه کننده کبد تزریق نمود.
بعد از آنکه جراح تمامی سلولها و بافت سرطانی را از طریق جراحی برداشت، یک دوره شیمی درمانی نیز داده می‌شود تا سلولهای سرطانی باقیمانده نیز در صورت وجود از بین بروند. عوارض جانبی شیمی درمانی : داروهای شیمی درمانی معمولاً سلولهای با سرعت تکثیر بالا را مورد هدف قرار می‌دهند. از آنجایی که در بدن علاوه بر سلولهای سرطانی بافتهایی نظیر سلولهای خونی، بافت پوششی سیستم گوارشی و سلولهای فولیکول مو نیز از سرعت تکثیر بالایی برخوردار هستند، لذا ممکن است این بافتها نیز مورد هدف داروهای شیمی درمانی قرار بگیرد.
در نتیجه عوارض جانبی شامل : عفونتها، خستگی، ریزش موی موقتی، زخمهای دهانی و یا سایر علایم است. از جمله مهم‌ترین عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی کاهش کلی سلولهای خونی می باشد. از آنجایی که داروهای شیمی درمانی مغز استخوان را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند، ممکن است کم خونی (بصورت کاهش انرژی انجام کارها)، کاهش پلاکتهای خونی ( بصورت خونریزی) یا کاهش گلبولهای سفید ( بصورت افزایش استعداد ابتلا به عفونتها ) ایجاد شود. معمولاً همه کسانی که از این روش درمانی استفاده می‌کنند به تمامی این علائم مبتلا نمی‌شوند. به علاوه در طی دوره استراحت و بعد از قطع درمان تمامی این علایم برطرف می‌شوند.