طبیب بوشهری

H.nana یا Tenia nana

این کرم از خانواده هایمنولیپیده و راسته سایکلوفیلیده و رده سستودها می باشد.
یکی از شایع ترین کرمهای نواری در سراسر ایران و دنیاست.آلودگی به این انگل بیشتر در مناطق گرمسیر و مراکز تجمع کودکانی که در شرایط غیر بهداشتی (فقیرنشین) زنگی می کنند است.در ایران میزان آلودگی تا 20% هم گزارش شده است.
میزبان اصلی آن انسان است و میزبان واسط ندارد، ولی انسان می تواند به عنوان میزبان واسط هم قرار بگیرد.محل جایگزینی و استقرار انگل بالغ انتهای روده باریک (ایلئوم)است.
مرفولوژی:از نظر شکل ظاهری کرم بالغ 4-1 سانتی متر اندازه دارد ولی می تواند تا 10 سانت هم برسد.کوچکترین کرم نواری روده باریک انسان است.هرمافرودیت هستند،بدن از سه قسمت:سر ،گردن و بندها تشکیل شده است.تعداد بندها می تواند تا 200عدد هم برسد.سر یا اسکولکس نیمه کروی (فنجانی شکل) دارای 4 بادکش و یک تاج قلابدار است که یک ردیف قلاب روی آن قرار دارد.گردن دارای لایه زایاست.منفذ تناسلی در کنار تمام بندها و در یک سمت وجود دارد.بندهای بارور قبل از دفع در روده میزبان متلاشی می شوند و تخمها همراه مدفوع دفع می گردند.

در تصویر بالا سر یا اسکولکس مشاهده می شود.
شکل تخم:شکل تخم گرد متمایل به بیضی ، بیرنگ، بین لایه داخلی و خارجی فاصله زیادی وجود دارد که پر از مایع می باشد.لایه داخلی در قسمتهای قطبی ضخیم شده و از قسمتهای ضخیم شده 4 تا 8 رشته خارج می شود که به آنها رشته های قطبی یا پولار فیلمنت می گویند.جنین 6 قلابه در مرکز قرار دارد.به جنین 6 قلابه امبریو هم می گویند.اندازه تخم 50-40 میکرون است که پس از دفع بلافاصله عفونی زا می باشد.

سیر تکاملی:بندهای بارور در روده میزبان نهایی متلاشی شده، تخم های جنین دار آزاد و بهمراه مدفوع دفع می گردند.تخمها پس از دفع بلافاصله عفونی زا می باشند و چنانچه تئسط میزبانان جدید (انسان) یا همان فرد آلوده خورده شوند باعث آلودگی می گردند.در دستگاه گوارش جدار تخم حل ،جنین 6 قلابه آزاد، به پرزهای روده چسبیده، پس از 3تا4 روز به مرحله لاروی سیستی سرکوئید تبدیل می گردد.این لاروها در محوطه روده قرار گرفته به قسمتهای مخاطی ایلئوم چسبیده پس از 10تا 15 روز به کرمهای بالغ تبدیل می شوند.P-P ^*آن یک ماه است.عمر این کرمها در بدن میزبان حدود چند هفته است.
در آلودگی های شدید پس از متلاشی شدن بندها در روده تخمها آزاد شده بدو.ن اینکه دفع گردند به پرزهای روده چسبیده ابتدا به سیستی سرکوئید و سرانجام به کرمهای بالغ تبدیل می شوند که به این نوع آلودگی ، آلودگی خودی-داخلی می گویند.
*:P-P یا Perpaten period به فاصله زمانی گفته می شود که عامل آلوده کننده انگلی وارد بدن میزبان اصلی خود می شود تا زمانیکه انگل بالغ گشته و عامل آلودگی از بدن میزبان خود دفع گردد.
بیماریزایی:بیماری حاصل از هایمنولیپیس را هایمنولیپیازیس Hymenolepiasis می گویند.چنانچه مقدار کرمها کم باشد (آلودگی خفیف) عارضه ای ایجاد نشده فرد احساس ناراحتی نمی کند.در آلودگی شدید (تعداد کرمها بیشتر از 2000) اسهال های شدید،کم اشتهایی،درد شکم ، گاهی استفراغ،سرگیجه و ریزش بزاق در درجات مختلف،عوارض عصبی،التهاب روده در موارد شدید ممکن است باعث زخم، دفع خون و اسهال خونی-بلغمی باشد.
تشخیص:مناسبترین روش ، دیدن تخم انگل در زیر میکروسکوپ در مدفوع بیماران می باشد.داروی مورد استفاده برای درمان نیکوزومیدیا یا یومزان می باشد که بصورت جویدنی است.درمان به مدت یک هفته می باشد.در آلودگی های شدید تجدید درمان لازم است(دو هفته پس از پایان در مان اول).
مبارزه و پیشگیری:رعایت اصول بهداشتی ،بهداشت فردی مثل شستن دستها قبل از مصرف غذا،کوتاه کردن ناخنها،شستن سبزی و میوه قبل از مصرف، از بین بردن موشهای خانگی (چون می تواند به عنوان یک مخزن باشد)، عدم تماس با افراد آلوده، درمان اطفال در مناطق آلوده.